انواع نفخ صور

انواع نفخ صور

آيات قرآن با تعبيرات و توصيفات مختلفي از نفخ صور اول و دوم سخن گفته است و با لحن‌هاي گوناگوني از آثار متفاوت آن دو خبر داده است. ما نخست به تبين و تشريح نفخ صور اول از ديدگاه قرآن پرداخته و سپس نفخ صور دوم را تحليل و بيان مي‌كنيم.

بنابراين دو نفخه وجود دارد: نفخه اول براي ميراندن و نفخه دوم براي زنده ساختن. در آيات قرائتي كه با آن بتوان صور را از لحاظ لفظي تفسير نمود نيامده است[1].

راجع به نفخه اول تنها در دو آيه از سوره‌هاي نمل و زمر صحبت به ميان آمده است:

(وَيَوْمَ يُنفَخُ فِي الصُّورِ فَفَزِعَ مَن فِي السَّمَاوَاتِ وَمَن فِي الْأَرْضِ إِلَّا مَن شَاء اللَّهُ وَكُلٌّ أَتَوْهُ دَاخِرِينَ)[2]

«(به خاطر آوريد) روزي راكه در صور دميده مي‌شود و تمام كساني كه در آسمانها و زمين هستند در وحشت فرو مي‌روند، جز كساني كه خدا خواسته و همگي با خضوع در پيشگاه او حاضر مي‌شوند».

و در آيه‌ي ديگري در سوره مباركه زمر داريم كه:

(وَنُفِخَ فِي الصُّورِ فَصَعِقَ مَن فِي السَّمَاوَاتِ وَمَن فِي الْأَرْضِ إِلَّا مَن شَاء اللَّهُ ثُمَّ نُفِخَ فِيهِ أُخْرَى فَإِذَا هُم قِيَامٌ يَنظُرُونَ)[3]

«و در صور دميده مي‌شود پس همه كساني كه در آسمانها و زمين‌اند مي‌ميرند، مگر كساني كه خدا بخواهد سپس بار ديگر در صور دميده مي‌شود، ناگهان همگي به پا مي‌خيزند و در انتظار (حساب و جزا هستند)».

لكن در مواضع مختلف قرآن از آن به «صيحه»، «زجره» (صيحه)، «صاخه» (صيحه شديد) و «نقر» تعبير گشته است[4] كه به آيات آن در ذيل اشاره مي‌كنيم.

(إِن كَانَتْ إِلَّا صَيْحَةً وَاحِدَةً فَإِذَا هُمْ جَمِيعٌ لَّدَيْنَا مُحْضَرُونَ)[5]

«صيحه واحدي بيش نيست (فريادي عظيم بر مي‌خيزد) ناگهان همگي نزد ما احضار مي‌شوند».

(فَإِنَّمَا هِيَ زَجْرَةٌ وَاحِدَةٌ فَإِذَا هُم بِالسَّاهِرَةِ)[6]

«ولي (بدانيد) اين بازگشت تنها با يك صيحه عظيم است، ناگهان همگي بر عرصه زمين ظاهر مي‌گردند».

(فَإِذَا جَاءتِ الصَّاخَّة يَوْمَ يَفِرُّ الْمَرْءُ مِنْ أَخِيهِ وَأُمِّهِ وَأَبِيهِ وَصَاحِبَتِهِ وَبَنِيهِ)[7]

«هنگامي كه آن صداي مهيب (صيحه رستاخيز) بيايد، (كافران در اندوه عميق فرو مي‌روند)، در آن روز كه انسان از برادر خود مي‌گريزد و از مادر و پدرش و زن و فرزندانش».

(فَإِذَا نُقِرَ فِي النَّاقُورِ فَذَلِكَ يَوْمَئِذٍ يَوْمٌ عَسِيرٌ عَلَى الْكَافِرِينَ غَيْرُ يَسِيرٍ)[8]

«هنگامي كه در صور دميده مي‌شود، آن روز، روز سختي است، و براي كافران آسان نيست».

(فَإِذَا نُقِرَ فِي النَّاقُورِ فَذَلِكَ يَوْمَئِذٍ يَوْمٌ عَسِيرٌ عَلَى الْكَافِرِينَ غَيْرُ يَسِيرٍ)[9]

«و گوش فرا ده و منتظر روزي باش كه منادي از مكاني نزديك ندا مي‌دهد، روزي كه همگان صيحه رستاخيز را بحق مي‌شنوند آن روز، روز خروج (از قبرها) است».

مرحوم علامه طباطبايي واژه‌هاي ذكر شده در بالا را به معناي نفخه صور اول دانسته‌اند. اما حضرت آيت الله سبحاني مي‌گويد: «با مراجعه به آياتي كه در آنها واژه «صاخه» «نقر» «زجره» به كار رفته، معلوم مي‌شود كه آنها به نفخه دوم اشاره دارند[10]. آيت الله سبحاني در ادامه آورده است كه: واژه‌هاي «رجفه» و «رادفه» نيز دو مرحله نفخ صور را بيان نموده‌اند. «رجفه» به معناي نفخه «صعق» و «رادفه» به نفخه «فزع» اشاره مي‌كند. چنانكه مي‌فرمايد:

(يَوْمَ تَرْجُفُ الرَّاجِفَةُ تَتْبَعُهَا الرَّادِفَةُ)[11] «آن روز كه زلزله‌هاي وحشتناك همه چيز را به لرزه در مي‌آورد، و بدنبال آن حادثه‌ي دومين (صيحه‌ي عظيم محشر) رخ مي‌دهد».

بنابراين بر مي‌گرديم به آيات ابتداي بحث كه به اين آيات وارده در سوره‌هاي مباركه نمل و زمر آيه‌هاي «نفخ فزع» و «نفخ صعق» مي‌گوييم. كه به اولي آيه‌ي نفخ فزع و به دومي آيه‌ي نفخ صعق گويند.

به آيه‌ي 78 سوره مباركه نمل به آيه‌ي نفخ فزع معروف است؛ يعني بواسطه‌ي دميده شدن در صور، تمام افرادي كه در آسمانها و زمين هستند در خوف و هراس و خشيت و ترس مي‌افتند[12].

و آيه‌ي 68 از سوره مباركه زمر به آيه‌ي «نفخ صعق» معروف است. «صور صعق» يعني در بوقي دميده مي‌شود كه بدان جهت همه هلاك مي‌گردند. چون صعق به معناي هلاكت است[13].