شیطان و ایجاد شک و تردید در باورهای دینی

ایجاد شک و تردید در باورهای دینی

همانگونه که در پیامد های ولایت شیطان از منظر معرفت بیان شد، ایجاد شک و تردید در باورهای دینی، در مبحث اعتقادی نیز یکی از پیامد های ولایت شیطان می باشد. همانگونه که قبلا هم بیان شد، شیطان هنگام گزينش حقّ و باطل، آدمى را به ترديد مى‏افكند و در مسير حيات معنوى، به راه‏زنى مى‏پردازد. او از اين راه، آدميان را متحير ساخته، بر سرگردانى آنان مى‏افزايد.[1]

خداوند متعال می فرماید: «.... كَالَّذِي اسْتَهْوَتْهُ الشَّياطينُ فِي الْأَرْضِ حَيْرانَ لَهُ أَصْحابٌ يَدْعُونَهُ إِلَى الْهُدَى ائْتِنا»[2]

بگو: «.... همانند كسى كه بر اثر وسوسه‏هاى شيطان، در روى زمين راه را گم كرده، و سرگردان مانده است؛ در حالى كه يارانى هم دارد كه او را به هدايت دعوت مى‏كنند (و مى‏گويند:) به سوى ما بيا!»

اينكه خداوند متعال فرمود: «كَالَّذِي اسْتَهْوَتْهُ الشَّياطِينُ فِي الْأَرْضِ حَيْرانَ ...» مثال زده است به انسان متحيرى كه در كار خود سرگردان است، و در باره سعادت خود عزم راسخى ندارد، و لذا بهترين راه سعادت و مستقيم‏ترين راه رسيدن به هدف را كه قبل از او هم كسانى آن راه را پيموده و به هدف رسيده‏اند ترك مى‏کند، آن گاه سرگشته و حيران مانده شيطان­ها محاصره‏اش نموده و به سوى هلاكش مى‏خوانند، هر چه هم كه ياران هدايت يافته‏اش بر او بانگ مى‏زنند و به سوى هدايتش دعوت مى‏كنند قبول نمى‏كند و در عين اينكه بر سر دو راهى سقوط و نجات قرار گرفته است.[3]

شاید بتوان گفت که شیطان در مبارزه و دشمنی خود با انسان، اهدافش را رتبه‌بندی کرده است. اول تلاش می‌کند که به اساسی‌ترین هدف خود برسد و آن، گرفتن ایمان و داخل کردن فرد در دایرۀ کفر است و در صورت عدم موفقیت، به سوی اهداف بعدی می‌رود.

بندگی خدا، کمال انسان و هدف آفرینش است[4] و مورد تأکید فراوان خدای متعال است. از این رو، شیطان با توجه به اهمیت این امر، آن را اولین هدف خود قرار می‌دهد و نهایت تلاش خود را به کار می‌بندد تا فرد را از مسیر بندگی پروردگار خارج سازد و او را به خداوند متعال کافر کند. در واقع کفر و قطع ارتباط بنده با پروردگار، اساسی‌ترین هدف شیطان است. در صورتی که شیطان بتواند یاد خدا و اعتقاد به او را، که اساس سعادت هر انسان است را از صفحه دل و زندگی فرد به کلی پاک کند، چنین شخصی کاملاً بی‌پناه و طعمه دام او شده است؛ و به هر سمت که بخواهد، او را می‌کشاند و هر کاری که بخواهد، بر عهده او می‌گذارد و به وسیله او عملی می‌کند. در حقیقت، فردی که به خدایش کفر ورزیده، از سپاه و سربازان شیطان می‌شود که شیطان، او را فرمان می‌دهد و سرپرستی می‌کند و او نیز به آسانی، اطاعت می‌کند. نمونه این مطلب در قرآن کریم در خطاب خداوند متعال به فرزندان آدم به روشنی بیان شده است:

«يا بَني‏ آدَمَ لا يَفْتِنَنَّكُمُ الشَّيْطانُ كَما أَخْرَجَ أَبَوَيْكُمْ مِنَ الْجَنَّة يَنْزِعُ عَنْهُما لِباسَهُما لِيُرِيَهُما سَوْآتِهِما إِنَّهُ يَراكُمْ هُوَ وَ قَبيلُهُ مِنْ حَيْثُ لا تَرَوْنَهُمْ إِنَّا جَعَلْنَا الشَّياطينَ أَوْلِياءَ لِلَّذينَ لا يُؤْمِنُونَ»[5]

اى فرزندان آدم! شيطان شما را نفريبد، آن گونه كه پدر و مادر شما را از بهشت بيرون كرد، و لباسشان را از تنشان بيرون ساخت تا عورتشان را به آنها نشان دهد! چه اينكه او و همكارانش شما را مى‏بينند از جايى كه شما آنها را نمى‏بينيد؛ (امّا بدانيد) ما شياطين را اولياى كسانى قرار داديم كه ايمان نمى‏آورند!

روایات فراوانی وجود دارد که شیطان در حساس‌ترین لحظۀ زندگی؛ یعنی لحظات احتضار و انتقال به جهان دیگر، نیرو‌های خود را بسیج می‌کند تا گوهر گران‌بهای ایمان را از فرد محتضر بستاند. از امام صادق (ع) نقل شده است:

«مَا مِنْ‏ أَحَدٍ يَحْضُرُهُ‏ الْمَوْتُ‏ إِلَّا وَكَّلَ‏ بِهِ‏ إِبْلِيسُ‏ مِنْ‏ شَيَاطِينِهِ‏ مَنْ‏ يَأْمُرُهُ‏ بِالْكُفْرِ وَ يُشَكِّكُهُ فِي دِينِهِ حَتَّى يَخْرُجَ نَفْسُهُ فَإِذَا حَضَرْتُمْ مَوْتَاكُمْ فَلَقِّنُوهُمْ شَهَادَةَ أَنْ لَا إِلَهَ إِلَّا اللَّهُ وَ أَنَّ مُحَمَّداً رَسُولُ اللَّهِ حَتَّى يَمُوتُوا»[6]

هیچ کس نیست که مرگش فرا رسد، مگر اینکه ابلیس به شیطان‌های خود دستور می‌دهد که او را به کفر بکشانند و در دینش ایجاد تردید کنند؛ تا اینکه جانش بیرون آید. پس زمانی که نزد افرادی در حال مرگ بودید، گواهی دادن بر این را که «خدایی جز خدای یگانه نیست و محمد(ص) به راستی فرستادۀ خداست»، به او تلقین کنید تا اینکه بمیرد».