آیا مسلمان از كافر ارث میبرد؟
طبق اصول, ارث مربوط به بعد از فوت شخص است و كسی از بستگان و فرزندان حق ندارند در زمان حیات تقاضای ارث بنمایند. بلی پدر میتواند هر مقداری بخواهد به فرزند یا سایرین در زمان حیات خود ببخشند ولی بابت ارث محسوب نمیشود.
سوال: پدر و خواهرم هر دو در یک روز بر اثر تصادف فوت کردند، با توجه به اینکه نمیدانیم دقیقاً کدامیک زودتر فوت کرده است، آیا فرزندان خواهرم از پدرم ارث میبرند؟
1. در فرض سوال، هر کدام از پدر و خواهرتان از یکدیگر ارث میبرند و سهم خواهرتان طبق قانون ارث، به وارثان وی میرسد.
2. طریقه ارث بری از هم نیز به این شکل است که ابتدا فرض میکنیم پدر قبل از فرزند فوت کرده و تمام اموالش را مطابق قانون ارث در میان ورثه شرعیاش، از جمله فرزندی که با او فوت کرده تقسیم میکنیم و سهم فرزند فوت شده به ورثه او (غیر از پدرش) میرسد. سپس فرض میکنیم که فرزند قبل از پدر فوت کرده و اموال وی (به غیر از اموالی که قرار است از پدر به ارث برد) را مطابق قانون ارث در میان ورثه شرعیاش از جمله پدر وی که با او فوت کرده تقسیم میکنیم و سهم پدر به ورثه او (غیر از فرزند مذکور) میرسد.
پاسخ مراجع عظام تقلید نسبت به این سوال، چنین است:
حضرت آیة الله العظمی خامنهای (مد ظله العالی):
هر کدام از پدر و خواهرتان از یکدیگر ارث میبرند.
حضرت آیة الله العظمی مکارم شیرازی (مد ظله العالی):
آنها از یکدیگر ارث میبرند. بدین شکل که در حادثهای که مثلاً پدر و فرزند فوت کردهاند و نمیدانیم کدام قبل و کدام بعد بوده، فرض میکنیم پدر قبل از فرزند فوت کرده و تمام اموالش را مطابق قانون ارث در میان ورثه شرعیاش، از جمله فرزندی که با او فوت کرده تقسیم میکنیم و سهم فرزند فوت شده به ورثه او (غیر از پدرش) میرسد. سپس فرض میکنیم که فرزند قبل از پدر فوت کرده و اموال وی را مطابق قانون ارث در میان ورثه شرعیاش از جمله پدر وی که با او فوت کرده تقسیم میکنیم و سهم پدر به ورثه او (غیر از فرزند مذکور) میرسد و تفاوتی نمیکند که این موضوع در حادثه رانندگی باشد یا غرق شدن یا هر حادثه دیگر.
حضرت آیة الله العظمی سیستانی (مد ظله العالی):
خواهرتان از پدر ارث مىبرد و سهم او به فرزندانش و همسرش و مادرش مىرسد و هر کدام نصیب خود را مىبرد.
حضرت آیة الله العظمی نوری همدانی(مد ظله العالی):
در فرض سوال، ارث میبرند.
سوال: طبقات ارث را لطفاً بیان فرمائید؟
كسانی كه بواسطه خویش ارث میبرند سه دسته هستند: 1) پدر و مادر و اولاد میت و با نبودن اولاد، اولادِ اولاد هر چه پائین روند هر كدام آنان كه به میت نزدیكتر است ارث میبرد و تا یك نفر از این دسته هست دستة دوم ارث نمیبرند. 2) جد یعنی پدربزرگ و پدر او هر چه بالا رود و جدهّ یعنی مادربزرگ و مادر او هر چه بالا رود پدری باشند یا مادری و خواهر و برادر و با نبودن خواهر و برادر، اولاد ایشان هر كدام آنان كه به میت نزدیكتر است ارث میبرد و تا یك نفر از این دسته هست دستة سوم ارث نمیبرند. 3) عمو و عمه و دایی و خاله هر چه بالا روند و اولاد آنان هر چه پایین روند و تا یك نفر از عموها و عمهها و دائیها و خالههای میت زندهاند، اولاد آنان ارث نمیبرند. (توضیح المسائل دوازده مرجع, ج2, م2728)
سوال: آیا فرزندان در زمان حیات پدر یا مادر حق مطالبه ارث را دارند؟
جواب: طبق اصول, ارث مربوط به بعد از فوت شخص است و كسی از بستگان و فرزندان حق ندارند در زمان حیات تقاضای ارث بنمایند. بلی پدر میتواند هر مقداری بخواهد به فرزند یا سایرین در زمان حیات خود ببخشند ولی بابت ارث محسوب نمیشود.
سوال: آیا مسلمان از كافر ارث میبرد یا خیر عكس مسأله چطور؟
جواب: مسلمان از كافر ارث میبرد ولی كافر اگر چه پدر یا پسر میت باشد از او ارث نمیبرد. (توضیح المسائل حضرت امام(ره) ص2783)
دو سوال از آیة الله خامنه ای (دام ظله):
سوال: اگر زوجه از قیمت چاه ارث می برد آیا معیار در قیمت گذاری، فقط آلات و اداوات بکار رفته در چاه است یا خود چاه که عامل بیرون آمدن آب از رگه های زمین است خود ارزشمند است و باید چاه را با آب دهی بودن آن قیمت گذاری کرد؟
از قیمت فعلی ساختمان روی چاه و حلقه چاه و لوله های فرو کرده در زمین به قیمت روز فوت مورث بدون ملاحظه ارزش آب دهی آن تا سالیان دراز، زن از قیمتش ارث برده و نسبت به ابزار منصوبه دیگر، آن ها جزو منقول بوده که زن از عین آن ارث می برد.
سوال: آیا زوجه از قیمت زمین ارث می برد؟ در صورتی که زوجه از میت صاحب فرزند باشد یا خیر حکم فرق می کند؟
زوجه خواه دارای فرزند از شوهر باشد یا نباشد از قیمت زمین خواه زمین خانه یا مغازه یا زمین باغ یا مزرعه باشد ارث می برد.