وعده به فقر، از تهدید های شیطان

وعده فقر

انسان به طور طبیعی از فقر می­هراسد و دشمن از همین روحیه بهره می­جوید و در هنگام انفاق و دستگیری از درماندگان، تهدید به فقر می کند تا مبادا چیزی به در ماندگان اعطا کند؛ در سوره مبارکه بقره می خوانیم:

«الشَّيْطانُ يَعِدُكُمُ الْفَقْرَ وَ يَأْمُرُكُمْ بِالْفَحْشاءِ وَ اللَّهُ يَعِدُكُمْ مَغْفِرَةً مِنْهُ وَ فَضْلاً وَ اللَّهُ واسِعٌ عَليمٌ»[1]

«شيطان، شما را (به هنگام انفاق،) وعده فقر و تهيدستى مى‏دهد؛ و به فحشا (و زشتيها) امر مى‏كند؛ ولى خداوند وعده «آمرزش» و «فزونى» به شما مى‏دهد؛ و خداوند، قدرتش وسيع، و (به هر چيز) داناست. (به همين دليل، به وعده‏هاى خود، وفا مى‏كند.»

كلمه «فقر» عبارت از «ضعفى كه موجب احتياج مى‏شود و آن در مقابل غنى است، چون كه غنى عبارت از آن قوّتى است كه احتياج را برطرف مى‏كند...و از جهاتى به چند قسم تقسيم مى‏شود: فقر مالى يا علمى يا ادبى يا اخلاقى يا غير آنها».[2]

ترس از فقر بر اثر انفاق اموال طيب و دلپسند، وسوسه شيطانى است‏. در اين آيه بر اين معنا احتجاج شده كه انتخاب مال خبيث براى انفاق، خيرى براى انفاق‏گر ندارد، به خلاف انتخاب مال طيب كه خير انفاق‏گران در آن است.[3]

خوددارى مردم از انفاق مال طيب از آنجا كه منشا آن ترس از فقر است و اين ترس خطاست، لذا با جمله: «الشَّيْطانُ يَعِدُكُمُ الْفَقْرَ»، خطا بودن آن را تنبيه كرد، چيزى كه هست در اين جمله سبب را جاى مسبب بكار برد، تا بفهماند كه اين خوف، خوفى است مضر، براى اينكه شيطان آن را در دل مى‏اندازد، و شيطان جز به باطل و گمراهى امر نمى‏كند، حال يا اين است كه ابتدا و بدون واسطه امر مى‏كند، و يا با وسائطى كه به نظر مى‏رسد حق است، ولى وقتى تحقيق مى‏كنى در آخر مى‏بينى كه از يك انگيزه باطل و شيطانى سر درآورد.[4]

پس اختيار خبيث بر طيب به خاطر ترس از فقر و بى خبرى از منافع اين انفاق است، اما ترس از فقر، القايى شيطانى است، او اين ترس را به دل‏ها مى‏اندازد، و هيچ منظورى به جز گمراهى و به فحشا كشاندن شما ندارد، پس نبايد از او پيروى كنيد.[5]

اما این وعده مانند دیگر وعده های شیطان دروغین است و هرگز به وقوع نمی پیوندد؛ چه کسی تاکنون از انفاق در راه خدا فقیر شده است؟ چون این قرآن است که در متن همین آیه و آیات دیگر از ضمانت قطعی پروردگار درباره انفاق کنندگان خبر داده است؛ ضمانتی در جایگزینی اصل انفاق و افزون بر آن پاداشی است تا هفتصد برابر و حتی بیشتر. [6]