به گزارش روابط عمومی مرکز تحقیقات زن و خانواده، سرکار خانم شهیندخت مولاوردی؛ معاون رئیس‌جمهور در امور زنان و خانواده، در جلسه افتتاحیه دفتر تهران این مرکز حضور یافت و به ایراد سخنرانی پرداخت.
وی با اشاره به اهمیت و ضرورت پژوهش گفت: دانش در عصر فراصنعتی یکی از مهم‌ترین منابع راهبردی است که ماحصل پژوهش است و هرگونه سرمایه‌گذاری در تحقیق، کشور را در عرصه رقابت جهانی یاری می‌دهد. بررسی وضعیت تحقیقات کشورمان نشان می‌دهد که آن‌طور که باید و شاید، ضرورت این موضوع را درک نکرده‌ایم. این مسئله دلایل متعددی دارد که برخی از آن‌ها عبارت‌اند از: اقتصاد تک‌محصولی، هزینه‌بربودن تحقیقات، سهم ناچیز بودجه‌های پژوهشی، عدم تبیین صحیح جایگاه تحقیق و محقق، عدم آگاهی از نیازهای جامعه و نارسایی در منابع اطلاعاتی و بی‌توجهی به نتایج پژوهش‌ها که این مسائل نشان می‌دهد ما راهبرد مشخصی در اهداف پژوهشی نداریم.
شاخص‌های ارزیابی جایگاه تحقیقات در جوامع
مولاوردی خاطرنشان کرد: برای ارزیابی جایگاه تحقیقات، شاخص‌هایی مطرح شده که به شرح زیر است: تعداد پژوهش‌گران حرفه‌ای، سرانه پژوهشی، تعداد مقالات و اعتبار تخصیص‌یافته به امور پژوهشی. در کشورهای صنعتی میانگین بودجه اختصاص یافته به پژوهش‌ها 5 درصد تولید ناخالص ملی است؛ درحالی‌که این میزان در کشور ما کمتر از یک درصد است. وضعیت پژوهش در خصوص زنان نیز متأثر از همین وضعیت کلی است. در دو دهه اخیر که توجه به مسائل زنان پررنگ‌تر شده، تعداد مراکز و موضوعات پژوهشی از نظر کمیت افزایش یافته است، اما هنوز پژوهش‌ها به نیازهای اساسی مخاطبان پاسخ نداده‌اند.
عوامل روش‌شناختی و موانع فرهنگی اثرگذار در پژوهش‌های حوزه زنان
معاون رئیس‌جمهور در امور زنان و خانواده ضمن بیان این مطلب که عوامل روش‌شناختی و موانع فرهنگی در این مشکلات پژوهشی اثرگذارند، عنوان داشت: در پژوهش‌های حوزه زنان مسائل روش‌شناختی بسیار پیچیده‌تر و دقیق‌تر است و نمی‌توانیم روش‌هایی را که در سایر پژوهش‌ها استفاده می‌کنیم، در حوزه زنان پیگیری کنیم. از سوی دیگر، گاهی محرومیت‌های اجتماعی خاص، در حوزه پژوهش‌های زنان، محدودیت ایجاد می‌کند؛ مثلاً گاهی زنان از پاسخ‌دادن به سؤالات پژوهشی طفره می‌روند. همچنین، ابزارهای معمول مشاهده و یافتن منطق درونی رفتار آن‌ها از طریق پرسش‌نامه و مصاحبه قابل ادراک نیست؛ چون مسائل خاص زنان کمتر بروز عینی و خارجی پیدا می‌کند و فاش می‌شود و معمولاً در نیمه پنهان و تاریک جامعه باقی می‌ماند. از سوی دیگر، کشف روابط علّی میان متغیرها در مسائل زنان چندان آسان نیست و براساس برخی پیش‌فرض‌ها، نتیجه‌گیری‌های ساده و دیکته‌ای انجام می‌شود.
مراکز دولتی ترجیح می‌دهند از کنار مسائل زنان عبور کنند
مولاوردی با اشاره به موانع فرهنگی موجود در حوزه پژوهش زنان گفت: پنهان‌ماندن مسائل زنان به خصوص در جوامعی که روند اجتماعی‌شدن زنان با مشکلاتی همراه است، مسائلی را ایجاد می‌کند. سازمان‌های غیردولتی فعال در حوزه زنان با مشکلات عدیده ملی، نظری، نرم‌افزاری و سخت‌افزاری که پژوهش‌ها را از همه‌جانبه‌نگری دور می‌کند، مواجه‌اند. مؤسسات پژوهشی خاص زنان هم با مشکلات زیادی دست و پنجه نرم می‌کنند. از سوی دیگر، سازمان‌ها و مراکز دولتی به دلیل بافت سیاسی و قانونی، شناسایی مسائل زنان را به معنای قبول ضعف در عملکرد خود می‌دانند و ترجیح می‌دهند از کنار آن عبور کنند.
دخالت دادن گرایش‌های سیاسی در پژوهش‌ها باعث افول پژوهش می‌شود
وی افزود: همچنین بسیاری از سازمان‌ها و وزارت‌خانه‌ها به دلیل بافت مردانه‌ای که دارند، به مسائل زنان حساس نیستند. دخالت دادن گرایش‌های سیاسی در پژوهش‌ها نیز باعث افول پژوهش می‌شود. مانع فرهنگی دیگر در این زمینه، نوگریزی است و پژوهش‌گران ترجیح می‌دهند با موضوعات تکراری خود را سرگرم کنند. منفی‌بافی به جای انتقاد سازنده نیز از دیگر مشکلات عرصه پژوهش است. افراط و تفریط در برخورد با افکار دیگران نیز به پژوهش‌های حوزه زنان آسیب وارد می‌کند. مشکل دیگر ما غیبت زنان در حوزه فقاهت و اجتهاد است؛ در صورتی‌که حضور آن‌ها در این عرصه‌ها مشکلات حوزه زنان را حل می‌کند.
تصمیم داریم پژوهش‌ها را به دانشگاه‌ها و مراکز حوزوی بسپاریم تا در چارچوب نیازهای پژوهشی اهداف مقرر در ماده 230 را محقق کنیم
معاون رئیس‌جمهور در امور زنان و خانواده با اشاره به موضوعات راهبردی عرصه پژوهش زنان اظهار داشت: توسعه پژوهش‌های بنیادی برای تبیین مبانی نظری و ارائه الگوی اسلامی ایرانی زن و گفتمان‌سازی و انتشار دستاوردهای دانشی و پژوهشی از ضرورت‌هاست. در خصوص گفتمان‌سازی زنان در سه جنبه توسعه پژوهش‌گران زن حوزوی و دانشگاهی، سیاست‌گذاری پژوهشی و ارتقای نقش زنان در حوزه پژوهش مربوط به زنان، می‌توانند تأثیرگذار باشند.
مولاوردی گفت: یکی از محورهای 14 گانه‌ای که ماده 230 برنامه پنجم توسعه به عنوان وظیفه معاونت امور زنان مطرح کرده، مسئله پژوهش است که دولت قبل سند راهبردی پژوهش را تصویب کرد و در دولت فعلی پیگیری می‌شود. در حوزه پژوهش با نگاه دولت یازدهم به چابک‌سازی دولت و تبدیل مرکز امور زنان به معاونت، پیش می‌رویم. معاونت پژوهشی نداریم، بلکه معاونت بررسی‌های راهبردی را تدارک دیده‌ایم. به همین دلیل با توجه به جایگاه ستادی این معاونت، خودمان وارد پژوهش نمی‌شویم و پژوهش‌ها را به پژوهشگاه‌ها می‌سپاریم.
وی افزود: هفته آینده اولین جلسه شورای پژوهش تشکیل می‌شود و تصمیم داریم پژوهش‌ها را به دانشگاه‌ها و مراکز حوزوی بسپاریم تا در چارچوب نیازهای پژوهشی اهداف مقرر در ماده 230 را محقق کنیم. ما در این زمینه نیاز به همکاری مراکز پژوهشی داریم و امیدواریم همکاری‌های مشترک شکل بگیرد؛ همکاری‌هایی که ویژگی‌های زیر را داشته باشد: کاربردی‌بودن پژوهش‌ها، آینده‌پژوهی، مسئله‌محور بودن، نگاه تطبیقی به تجارب دیگر کشورها، استفاده از زبده‌ترین پژوهش‌گران بدون نگاه و دخالت‌های سیاسی.
