فرازى از علم امام جواد (ع) و معمای پیچیده :

مأمون هفتمين خليفه عباسى به خاطر سياست جلب قلوب مردم مى خواست دخترش ام الفضل را به ازدواج حضرت جواد عليه السلام درآورد، بستگان او از اين كار ناراضى بودند حتى اعتراض شديد كردند. مأمون اوصاف عالى از جمله كمال علم امام جواد عليه السلام را به اطلاع آنها رساند و پس از گفتگوهاى زياد بنابراين شد كه يك مجلس باشكوهى تشكيل شود و يحیى بن اكثم كه فرد زيرك و هوشمندى بود ، سؤالاتى از امام جواد بكند. آن مجلس تشكيل شد، يحيى بن اكثم سؤالاتى از امام جواد عليه السلام كرد و آن حضرت به خوبى جواب داد كه همه مجلسيان متحير شدند. تا اينكه به تقاضاى يحيى ، بنابراين شد كه امام از او سؤال كند .

امام رو به يحيى كرد و فرمود: به من خبر بده از مردى كه اول روز به زنى نگاه كند حرام باشد و وقتى كه ساعاتى از روز گذشت ، نگاه او به آن زن جايز باشد و هنگام ظهر، نگاهش حرام باشد و هنگام عصر جايز باشد و هنگام غروب ، حرام باشد و آخر شب جايز باشد و نصف شب حرام و هنگام طلوع فجر جايز باشد، بگو بدانم اين مسائل چگونه است ؟

يحيى گفت : سوگند به خدا پاسخ اين سؤال و وجوه آن را نمى دانم  !

امام جواد عليه السلام فرمود:  اين زن ، كنيز شخصى بود . مردى به او در اول روز نگاه كرد، نگاه او حرام بود، پس از ساعاتى آن كنيز را از صاحبش ‍ خريد، نگاه آن مرد به آن زن جايز شد، هنگام ظهر آن كنيز را آزاد كرد، نگاه مرد به آن زن حرام گرديد، هنگام عصر با آن زن ازدواج كرد، نگاه او به آن زن جايز شد، هنگام غروب آن مرد نسبت به آن زن ، ظهار كرد ( ظهار عبارت از اين است كه مرد به زنش گويد : « انت على كظهر امى يعنى تو بر من مانند پشت مادر منى » اين عبارت طلاق مردم جاهليت بود، اسلام آن را به عنوان طلاق تقرير نكرد و رجوع آن را بوسيله كفار قرار داد، ولى طلاق با اين روش را حرام نمود و كفاره آن يا آزاد كردن يك برده و يا 60 روز روزه گرفتن و یا به شصت فقير مسكين غذا دادن است و دستور ظهار در آغاز سوره مجادله آمده است ( و نگاه آن مرد به آن زن ، حرام شد و در آخر شب كفاره ظهار را داد و نگاه به آن زن براى او جايز شد ، نصف شب او را طلاق داد، نگاه مرد به آن زن حرام شد، صبح آن زن رجوع كرد، نگاه به آن زن جايز گرديد!!.

همه حاضران از طرح اين مسأله و وجوه آن ، حيران شدند . با توجه به اينكه امام جواد عليه السلام در آن وقت نوجوان بود و به اين ترتيب اقرار به عظمت علمى امام جواد عليه السلام نمودند .