یک آیه قرآن بخوانیم؛ همرا با تفسیر

"در این پست روزانه یک آیه از قران کریم همراه با ترجمه و تفسیر قرار خواهد گرفت تا با قران این نور رحمت الهی بیشتر اشنا شویم"

خداوند در سوره فتح آیه ۲۹ می فرماید:

خداوند در سوره بقره آیه ۲۶۸ می فرماید:

  اعوذبالله‌من‌الشیطان‌الرجیم

بسم الله الرحمن الرحیم

«إِنَّ هَذِهِ أُمَّتُکُمْ أُمَّهً وَاحِدَهً وَأَنَا رَبُّکُمْ فَاعْبُدُونِ»

ترجمه فولادوند
این است امت شما که امتى یگانه است، و منم پروردگار شما، پس مرا بپرستید.
 

***

تفسیر نمونه:
امت واحده
از آنجا که در آیات گذشته نام گروهى از پیامبران الهى و همچنین مریم آن بانوى نمونه و بخشى از سرگذشت آنها آمده ، در آیات مورد بحث به عنوان یک جمعبندى و نتیجه گیرى کلى چنین مى گوید: این پیامبران بزرگى که به آنها اشاره شد همه یک امت واحد بودند (ان هذه امتکم امه واحده ).

برنامه آنها یکى و هدف و مقصد آنها نیز یکى بوده است ، هر چند با اختلاف زمان و محیط، داراى ویژگیها و روشها و به اصطلاح تاکتیکهاى متفاوت بودند اما همه در نهایت امر در یک خط حرکت داشتند، همه آنها در خط توحید و مبارزه با شرک و دعوت مردم جهان به یگانگى و حق و عدالت ، گام برمیداشتند. این یگانگى و وحدت برنامه ها و هدف ، به خاطر آن بوده که همه از یک مبدء سرچشمه مى گرفته ، از اراده خداوند واحد یکتا، و لذا بلافاصله مى گوید: و من پروردگار همه شما هستم ، تنها مرا پرستش کنید (و انا ربکم فاعبدون ).

در واقع توحید عقیدتى و عملى انبیاء از توحید منبع وحى سرچشمه مى گیرد و این سخن شبیه گفتارى است که على ( علیه السلام ) در وصیتش به فرزندش امام مجتبى ( علیه السلام ) دارد: و اعلم یا بنى انه لو کان لربک شریک لاتتک رسله ، و لعرفت افعاله و صفاته : پسرم ! بدان اگر پروردگارت شریکى داشت رسولان او نیز به سوى تو مى آمدند، آثار ملک و قدرتش را میدیدى و افعال و صفاتش را مى شناختى .

امت چنانکه راغب در کتاب مفردات مى گوید: به معنى هر گروه و جمعیتى است که جهت مشترکى آنها را به هم پیوند دهد: اشتراک در دین و آئین ، و یا زمان و عصر واحد، یا مکان معین ، خواه این وحدت ، اختیارى بوده باشد و یا بدون اختیار. بعضى از مفسران امت واحده را در اینجا به معنى دین واحد گرفته اند، ولى همانگونه که گفتیم این تفسیر با ریشه لغوى امت ، سازگار نیست . بعضى دیگر نیز گفته اند که منظور از امت در این آیه همه انسانها در تمام قرون و اعصارند، یعنى اى انسانها همه شما یک امتید، پروردگار شما یکى است و مقصد نهائى همه شما یک مقصد است . این تفسیر هر چند مناسب تر از تفسیر گذشته میباشد ولى با توجه به پیوند این آیه با آیات قبل ، مناسب به نظر نمى رسد، مناسب تر از همه این است که این جمله اشاره به انبیاء و پیامبرانى بوده باشد که شرح حالشان در آیات گذشته آمده است .

در آیه بعد اشاره به انحراف گروه عظیمى از مردم از این اصل واحد توحیدى کرده چنین مى گوید: آنها کار خود را در میان خود به تفرقه و تجزیه کشاندند (و تقطعوا امرهم بینهم ).
کارشان به جائى رسید که در برابر هم ایستادند، و هر گروه ، گروه دیگرى را لعن و نفرین میکرد و از او برائت و بیزارى مى جست ، به این نیز قناعت نکردند به روى همدیگر اسلحه کشیدند و خونهاى زیادى را ریختند، و این بود نتیجه انحراف از اصل اساسى توحید و آئین یگانه حق .

خداوند در سوره بقره آیه ۲۶۸ می فرماید:

آيه شماره 15  از سوره مبارکه الأحقاف‏ (مادر)

وَوَصَّيْنَا الْإِنسَانَ بِوَالِدَيْهِ إِحْسَانًا حَمَلَتْهُ أُمُّهُ كُرْهًا وَوَضَعَتْهُ كُرْهًا وَحَمْلُهُ وَفِصَالُهُ ثَلَاثُونَ شَهْرًا حَتَّى إِذَا بَلَغَ أَشُدَّهُ وَبَلَغَ أَرْبَعِينَ سَنَةً قَالَ رَبِّ أَوْزِعْنِي أَنْ أَشْكُرَ نِعْمَتَكَ الَّتِي أَنْعَمْتَ عَلَيَّ وَعَلَى وَالِدَيَّ وَأَنْ أَعْمَلَ صَالِحًا تَرْضَاهُ وَأَصْلِحْ لِي فِي ذُرِّيَّتِي إِنِّي تُبْتُ إِلَيْكَ وَإِنِّي مِنَ الْمُسْلِمِينَ

ترجمه ایه:

و انسان را [نسبت] به پدر و مادرش به احسان سفارش كرديم مادرش با تحمل رنج به او باردار شد و با تحمل رنج او را به دنيا آورد و باربرداشتن و از شيرگرفتن او سى ماه است تا آنگاه كه به رشد كامل خود برسد و به چهل سال برسد مى‏گويد پروردگارا بر دلم بيفكن تا نعمتى را كه به من و به پدر و مادرم ارزانى داشته‏اى سپاس گويم و كار شايسته‏اى انجام دهم كه آن را خوش دارى و فرزندانم را برايم شايسته گردان در حقيقت من به درگاه تو توبه آوردم و من از فرمان‏پذيرانم

تفسیر ایه:

نه تنها انفاق و امداد و احترام، بلكه هر نوع نیكى نسبت به والدین لازم است. («احساناً» به صورت نكره آمده كه شامل هر نوع احسانى شود.)
احسان به والدین باید پیوسته و برجسته باشد، نه به مقدار ضرورت و مقطعى. (تنوین در «احساناً» نشانه‏ى عظمت و برجستگى است.)
توجّه به سفارش اكید خداوند به زحمات گذشته والدین، احسان و خدمت كردن به آنان را عاشقانه و جدى‏تر مى‏كند. «وصّینا الانسان... حملته امّه»
كمال احسان به والدین، در آن است كه بى‏واسطه انجام گیرد. «بالوالدین احسانا» (حرف «ب» در «بالوالدین» نشانه آن است كه احسان به والدین با دست خود باشد.)
یاد رنج و زحمت‏هاى مادران، در برانگیختن عاطفه فرزندان مؤثّر است. «حملته امّه كُرهاً... كرها...»
حق مادر بیش از پدر است. پس از كلمه «والدین»، سخن از رنجهاى مادر است. «حملته امّه كُرهاً...»
چهل سالگى قلّه توانمندى و رشد انسان است. «بلغ اشدّه و بلغ اربعین سنة»
بهترین راه تشكر از نعمت‏هاى خداوند، انجام كار نیك است.«أشكر نعمتك... أعمل صالحاً»
ارزش عمل صالح به آن است كه پیوسته و دائمى باشد. «ان اعمل صالحاً» (فعل مضارع «اعمل»، نشانه دوام و استمرار است)
فرزند و نسل صالح، افتخارى براى والدین است. «اصلح لى فى ذرّیتى»
در برابر ناسپاسى‏هایى كه نسبت به خدا و والدین داشته‏ایم، توبه و جبران كنیم. «و على والدىّ... انّى تُبتُ الیك»

آيه شماره 52  از سوره مبارکه هود (خیر خواهی)

متن آیه

"وَیا قَوْمِ اسْتَغْفِرُواْ رَبَّكُمْ ثُمَّ تُوبُواْ إِلَيْهِ يُرْسِلِ السَّمَاء عَلَيْكُم مِّدْرَارًا وَيَزِدْكُمْ قُوَّةً إِلَىقُوَّتِكُمْ وَلاَ تَتَوَلَّوْاْ مُجْرِمِينَ "

ترجمه

و اى قوم من از پروردگارتان آمرزش بخواهيد سپس به درگاه او توبه كنيد [تا] از آسمان بر شما بارش فراوان فرستد و نيرويى بر نيروى شما بيفزايد و تبهكارانه روى بر مگردانيد "

تفسیر ایه

استغفار و توبه از گناهان، واجب است. «استغفروا... توبوا»
استغفار از گناهان، مقدّمه‏ى بازگشت به سوى خداست. «استغفروا... ثم توبوا»
استغفار و توبه‏ى فردى، سرنوشت جامعه را عوض نمى‏كند، بلكه جامعه باید متحوّل شود تا امداد الهى سرازیر گردد. «یا قوم استغفروا... توبوا... یرسل»
اعمال و عقاید، در رویدادهاى طبیعى مؤثّرند. «توبوا... یرسل» (قوم عاد به خاطر شرك و گناه، به كمبود و خشكسالى گرفتار شده بودند)
عوامل طبیعى، ما را از توجّه به اراده‏ى الهى بازندارد. «یرسل السماء»
نظام و حكومت اسلامى اگر خواهان توسعه اقتصادى است باید طرح‏هاى معنوى را درجامعه توسعه دهد.«توبوا ...یرسل السماء»
جزاى دنیوى توبه و بازگشت به سوى خدا، ثروت و قدرت است.«توبوا... یرسل السماء مدرارا و یزدكم قوّة...»
گمان نكنیم كه ایمان به خدا و توجّه به او، به معناى دور شدن از مال و سرمایه است. «توبوا...یرسل السماء... یزدكم قوة»
(اگر ایمان بیاوریم، نه تنها از اموال ما چیزى مطالبه نمى‏شود، بلكه به آنها افزوده نیز مى‏گردد «یزدكم »
با كُرنش در پیشگاه الهى و توبه و استغفار به درگار او، نه تنها كوچك نمى‏شویم، بلكه قوى، بزرگ و عزیزتر هم مى‏گردیم. «یزدكم قوّة الى قوّتكم»
قوم عاد، مردمى نیرومند بودند. «قوّة الى قوّتكم»
اگر قدرتِ ایمان، به قدرت جسمانى اضافه گردید، كامل مى‏شویم. «قوّة الى قوّتكم»
بوجود آوردن جامعه‏اى سالم وبرخوردار از نعمت ونیرومند، از اهداف ادیان آسمانى است. «یا قوم...توبوا... یزدكم قوّة الى قوّتكم»
قدرت اقتصادى، زمینه‏ساز سایر قدرت‏هاست. اوّل «یرسل السماء» آنگاه «یزدكم قوّة الى قوّتكم»
در تبلیغ باید از شیوه‏ى تشویق نیز استفاده كرد. «توبوا...یرسل... یزدكم قوّة الى قوّتكم» (بیان نتایجِ مادّى، در راه رسیدن به هدف، مانعى ندارد)

تهمت به ادیان

 وَقَالَتِ الْيَهُودُ لَيْسَتِ النَّصَارَى عَلَىَ شَيْءٍ وَقَالَتِ النَّصَارَى لَيْسَتِ الْيَهُودُ عَلَى شَيْءٍ وَهُمْ يَتْلُونَ الْكِتَابَ كَذَلِكَ قَالَ الَّذِينَ لاَ يَعْلَمُونَ مِثْلَ قَوْلِهِمْ فَاللّهُ يَحْكُمُ بَيْنَهُمْ يَوْمَ الْقِيَامَةِ فِيمَا كَانُواْ فِيهِ يَخْتَلِفُونَ

"معنی "

و يهوديان گفتند ترسايان بر حق نيستند و ترسايان گفتند يهوديان بر حق نيستند با آنكه آنان كتاب [آسمانى] را مى‏خوانند افراد نادان نيز [سخنى] همانند گفته ايشان گفتند پس خداوند روز رستاخيز در آنچه با هم اختلاف مى‏كردند ميان آنان داورى خواهد كرد 

"تفسیر"

تعصّب بى‏جا و انحصارطلبى بى‏دلیل، ممنوع است. تحقیر و نادیده گرفتن دیگران، نشانه‏ى استبداد و خودمحورى است. «لیست النصارى على شى‏ء... لیست الیهود على شى‏ء»
اگر تعصّب و خودخواهى باشد، علم هم نمى‏تواند هدایت كند. اهل كتاب قادر به تلاوت آن بودند ولى به خاطر داشتن روحیّه‏ى انحصارطلبى تلاوت‏ها كارساز نبود. «وهم یتلون الكتاب»
در فضاى آمیخته به تعصّب، عالم و جاهل همانند هم فكر مى‏كنند. مشركان جاهل همان حرفى را مى‏زدند كه تلاوت كنندگان تورات و انجیل مى‏گفتند. «كذلك قال الذین لا یعلمون»  

  "نیرنگ باز"

متن آیه:

"وَقَدْ مَكَرُواْ مَكْرَهُمْ وَعِندَ اللّهِ مَكْرُهُمْ وَإِن كَانَ مَكْرُهُمْ لِتَزُولَ مِنْهُ الْجِبَالُ"  

ترجمه آیه:

و به يقين آنان نيرنگ خود را به كار بردند و [جزاى] مكرشان با خداست هر چند از مكرشان كوهها از جاى كنده می‏شد 

تفسیر آیه :

ستمگران هرچند صاحب قدرت و قوت باشند اما سرانجام مخذول خداوند خواهند شد. «عنداللَّه مكرهم» 

فضیلت جماعت

"يَا مَرْيَمُ اقْنُتِي لِرَبِّكِ وَاسْجُدِي وَارْكَعِي مَعَ الرَّاكِعِينَ"

 
اى مريم فرمانبر پروردگار خود باش و سجده كن و با ركوع‏كنندگان ركوع نما

افراد برجسته باید تواضع و عبادتشان بیشتر باشد. «یا مریم اقنتى...» (براى اولیاى خدا، عبادات ویژه‏اى سفارش شده است، همانگونه كه براى پیامبرصلى الله علیه وآله نماز شب واجب بود.)
نماز، ركوع و سجود، بهترین راه شكر است. در آیه قبل برگزیدگى خداوند مطرح شد كه سزاوار شكر است. «اصطفاك... اقنتى»
عبادت باید تنها براى پروردگار باشد. «لربّك»
عبادت، مایه‏ى تربیت انسان است. «ربّك»
نمازجماعت وعبادت دسته‏جمعى، قبل از اسلام نیز بوده است.«مع الراكعین»
حضور زن در اجتماعات عبادى واجتماعاتى كه مردان نیز حضور دارند سفارش شده است. «مع الراكعین» به شرط آنكه زنان، مریم‏گونه رفتار نمایند.
منتخبین وبرگزیدگان، باید همراه توده‏ها و در متن جامعه باشند، نه جدا و منزوى از مردم. «اركعى مع الراكعین» 

کارهای ناپسند

"
 قُلْ إِنَّمَا حَرَّمَ رَبِّيَ الْفَوَاحِشَ مَا ظَهَرَ مِنْهَا وَمَا بَطَنَ وَالإِثْمَ وَالْبَغْيَ بِغَيْرِ الْحَقِّ وَأَن تُشْرِكُواْ بِاللّهِ مَا لَمْ يُنَزِّلْ بِهِ سُلْطَانًا وَأَن تَقُولُواْ عَلَى اللّهِ مَا لاَ تَعْلَمُونَ"

بگو پروردگار من فقط زشتكاريها را چه آشكارش [باشد] و چه پنهان و گناه و ستم ناحق را حرام گردانيده است و [نيز] اينكه چيزى را شريك خدا سازيد كه دليلى بر [حقانيت] آن نازل نكرده و اينكه چيزى را كه نمى‏دانيد به خدا نسبت دهيد

تحریم‏هاى الهى، در مسیر تربیت ورشد وتكامل انسان است. «حرّم ربّى»
حلال‏ها بسیار است، ولى حرام‏ها اندك و محدود كه موارد آن در قرآن و روایات بیان شده است. «انّما حرّم... ان یقولوا على اللّه ما لاتعلمون»
گناه، گناه است و قبح ذاتى و عقلى دارد، گرچه مردم نفهمند. «وما بطن»
مشركان، براى اعتقاد خود استدلالى ندارند. «لم ینزّل به سلطاناً»
در تبلیغ و نهى از منكر، ابتدا راههاى حلال و معروف ارائه شود، سپس نهى از منكرات و اعلام كارهاى حرام. (آیه قبل حلال‏ها را بیان كرد، این آیه محرّمات را). «قل من حرّم زینة اللّه... انّما حرّم ربّى»
برهان و استدلال، نوعى افاضه و لطف الهى است كه بر عقل و جان القا مى‏شود. «ما لم‏ینزّل به سلطاناً»
استناد هر چیز به خداوند باید متّكى بر علم ودلیل باشد. «ما لم‏ینزّل به سلطاناً» آرى، هرگونه ادّعایى خصوصاً در مورد هستى باید با دلیل و منطق باشد.