تخريب معماري قديمي گلستان به بهانه بهسازي بافت هاي تاريخي

h

خبرگزاري مهر ـ آب انبارها و حمام‌ها و خانه‌هاي تاريخي موجود در طرح بهسازي بافت تاريخي گرگان، فرسوده معرفي شدند و برايشان در طرح بهسازي و نوسازي و بافت هاي فرسوده گرگان، کاربري‌هاي مسکوني، تجاري و خدماتي تعريف شده است. مقرر است براساس طرح بهسازي، نوسازي شوند و بهسازي و نوسازي اين منطقه زنگ خطري براي تخريب معماري قديمي گلستان به بهانه بهسازي بافت هاي تاريخي است.

در طرخ نوسازي و بهسازي بافت تاريخي گرگان، براي آثار و ابنيه تاريخي ارزشمند و قابل ثبت در فهرست آثار ملي مانند حمام قاضي، خانه اسدي پور، آب انبار ميرکريم، درب نو، ميخچه گران، خانه ريحاني و ... کاربري مسکوني و تجاري و خدماتي و ... لحاظ شده است که نيازمند نيازمند مطالعه و شناسايي دقيق و پيمايش بيشتر در بافت است. بافت تاريخي گرگان در سال 1310 خورشيدي در فهرست ميراث ملي ايران به ثبت رسيده است. محدوده مصوب بافت تاريخي گرگان حدود 150 هکتار است که منطبق بر محدوده قاجاري شهر استرآباد است.

حدود يک سال است که شرکت مادر تخصصي عمران و بهسازي شهري ايران براي حل معضلات و مشکلات بافت فرسوده شهر گرگان، مهندسان مشاوري را براي مطالعه و پژوهش ارائه طرح بهسازي و نوسازي بافت فرسوده شهر گرگان به کار گرفته است. محدوده اي که توسط شرکت مادر تخصصي عمران و بهسازي شهري ايران براي مطالعات بافت فرسوده گرگان ابلاغ شده است، محدوده اي است که بخشي از آن با عنوان بافت قديم با وسعتي نزديک به 162 هکتار منطبق بر حصار قاجاري استرآباد و بخش ديگر شامل چند پاره از شهر در محله امام رضا، بخشي از غرب فلکه سرخواجه، قزاق محله، محله سجاديه و فردوسي است.

بافت قديم بر اساس طرح هاي مطالعاتي پيشين داراي مصوبه کميسيون ماده پنج نيز هست و شامل محلات ميخچه گران، سرپير، نعلبندان، سرچشمه، سبز مشهد، درب نو، دوشنبه اي، مير کريم، ميدان عباسعلي، باغ پلنگ، ملل و شيرکش است. بافت تاريخي گرگان بافت فرسوده شد! بافت تاريخي گرگان ثبت شده در فهرست ميراث ملي را تحت عنوان بافت فرسوده معرفي شده است و تمام راهکارهاي اجرايي و طرح ها و ضوابط پيشنهادي مداخله در بافت با توجه به معيارها و ضوابط بافت هاي فرسوده شهري تهيه و ارائه شده است. به تاکيد کارشناسان، معيارهاي ارزشگزاري بافت و تعيين آن به عنوان بافت فرسوده که به تصويب شرکت مادر تخصصي عمران و بهسازي شهري ايران شامل سه معيار ريزدانگي بلوکهايي که بيش از50 درصد آنها مساحتي کمتر از 200 مترمربع داشته باشد، اپايداري، بلوکهايي که بيش از50 درصد بناهاي آن ناپايدار و فاقد سيستم سازه اي باشد و نفوذناپذيري، بلوکهايي که بيش از درصد معابر آن عرض کمتر از شش متر داشته باشند، رسيده است با وضع موجود بافت تاريخي گرگان مطابقت ندارد.

* زمان براي نجات بافت تاريخي گرگان مي‌گذرد

مقرر شده است تا در روز يکشنبه 23 آبان ماه 1389 جلسه کميسيون ماده پنج براي ارايه نهايي و تصويب طرح بهسازي نوسازي بافت تاريخي گرگان تشکيل شود و تنها مخالف اين طرح اداره کل ميراث فرهنگي، صنايع دستي و گردشگري استان گلستان است که به صراحت اذعان داشته که اين طرح قابليت مطرح شدن در بافت تاريخي گرگان را ندارد. به تاکيد ميراث فرهنگي گلستان، هيچ گونه ديدگاه مرمت شهري با رويکرد بهسازي و باز زنده سازي در اين طرح لحاظ نشده و تنها ديدگاهاي طراحي شهري نوگرايانه با گسست کامل از گذشته با رويکرد تخريب و نوسازي به کار گرفته شده است.

اجراي طرح پيشگام، آسيب جدي به کالبد بافت تاريخي زده و در نتيجه موجبات تخريب بافت را فراهم مي کند و اجراي هر گونه طرح پيشنهادي در محدوده آثار تاريخي ثبت و شناسايي شده ممنوع است. تغيير کاربري هاي پيشنهادي با کاربري موجود مطابقت ندارد، (تکايا و ...)، تعريض معابر اصلي و فرعي، تهديد و تخريب کالبد فضايي بافت تاريخي را فراهم مي نمايد و حضور وسايل نقليه در درون بافت تاريخي با ايجاد خيابان در فاز مرکزي، مشکلات ترافيکي را به همراه خواهد داشت. افزايش طبقات و انبوه سازي در بافت تاريخي زمينه را براي نوسازي به جاي بهسازي و احياء فراهم کرده است و تقدم طراحي شهري به جاي مرمت شهري در فاز مرکزي، اجراي طرح مزبور عليرغم پيشنهاد مشاور محترم به عنوان محدوده حفاظتي و مرمتي بدون ضمانت و تعهد دستگاه هاي ذيربط بافت تاريخي را دستخوش تغييرات جدي خواهد کرد. همچنين ميراث فرهنگي گلستان معتقد است، طرح پيشنهادي پس از جمع بندي و کسب نقطه نظرات از سوي معاونت ميراث فرهنگي کشور و تاييد شوراي بافت تاريخي شهر گرگان و شوراي فني اداره کل ميراث فرهنگي، صنايع دستي و گردشگري استان گلستان و قبل از تصويب طرح، ضمانت و قابليت اجرايي نخواهد داشت.

* جراحي بافت تاريخي گرگان

علاوه بر اين بافت تاريخي گرگان از ظرفيت هاي توسعه گردشگري پايدار استان گلستان محسوب مي شود و اجراي هر گونه هاي توسعه اي و تغيير کاربري نيازمند مطالعه و توجه خاص است. از همه مهمتر عبور خيابان محلي از دل تنها راسته باقي مانده از بازار کهنه استراباد و از کنار تنها کاروانسراي باقي مانده بازار استرآباد و پيشنهاد ساخت ابنيه سه طبقه در دو طرف بازار در حريم منظري تکاياي ميدان است.

جراحي بافت تاريخي با ايجاد معابر شطرنجي و بر هم زدن ساختار ارگانيک راسته محلات و استخوان بندي بافت تاريخي، باز کردن بسياري از بن بست هاي اصيل بافت، مثل معبر تقوي.. عبور شريان جمع و پخش کننده از وسط مرکز محله سرچشمه و موارد مشابه در ساير تکايا و فضاهاي شهري با هويت اصيل، تغيير کاربري هاي با مقياس فرا محله اي و حتي در حد شهري در بازارچه هاي محلي و تعريف مجتمع هاي تجاري در داخل محلات و فرا خواندن ترافيک عبوري بسيار سنگين به داخل بافت،از ديگر موارد قابل ذکر به عنوان نمونه موردي از طرح ضد تاريخي بهسازي نوسازي بافت فرسوده گرگان است.

ناديده گرفتن بسياري از ابنيه شاخص تاريخي، مذهبي بافت مثل مسجد ملا اسماعيل استرآبادي متعلق به دوره زنديه در محله درب نو و پيشنهاد ساخت و ارتقاء بنا به دو طبقه با کاربري مذهبي تجاري، مسجد محله دوشنبه اي و ... تعيين ضوابط ساخت دو طبقه در جبهه جنوبي مسجد جامع گرگان در حريم فني و استحفاظي بناي مذکور در بازار تاريخي نعلبندان از ديگر پيامدهاي بهسازي و نوسازي بافت تاريخي گرگان است. همچنين براي بازار تاريخي نعلبندان که قدمت آن دست کم به قدمت شکل گيري شهر استراباد است و به غير از يکي دو مورد مغازه هاي آن به صورت غير اصيل دو طبقه است، دو طبقه تجاري پيشنهاد شده است.

* خانه‌هاي تاريخي تجميع يا نوسازي مي‌شود

براي بسياري از خانه هاي تاريخي ارزشمند محله سرچشمه ، درب نو، دوشنبه اي و... از جمله ريحاني، اسدي پور، سيدي، ضياء حسيني، فاطمي، معروف، ... طرح تجميع و نوسازي و بعضا تخريب براي احداث خيابان محله اي ارائه شده است. با توجه به سياستگزاري هاي نادرست و نا آگاهي برخي از ارگان هاي مسئول و مرتبط با اين طرح از اهميت و ارزش بافت تاريخي گرگان، به حمايت دوستداران و هواداران ميراث ملي از اداره ميراث فرهنگي گلستان براي پافشاري بر مخالفت خود در جهت جلوگيري از تصويب اين فاجعه اجتماعي و حفظ و نگهداري بافت تاريخي گرگان نياز است.

برای ترمیم می بایست ازمتخصصین استفاده شود.باتشکر