بی دندانی

متاسفانه بسیاری از مردم نسبت به نداشتن دندان بی تفاوت هستند، وبه سادگی از کنار آن رد می شوند.  آنچه باید بدان توجه داشت جایگزین کردن نقاط بی دندانی از یک دندان تا بی دندانی کامل است.

به گزارش خبرنگار سایت پزشکان بدون مرز،  در مواردی که بی دندانی زیاد یا به طور کامل باشد افراد معمولا مبادرت به درمان با پروتز متحرک می کنند، ولی چنانچه نقاط بی دندانی محدود به یک نقطه باشد، نسبت به درمان اقدامی صورت نمی گیرد ویا ضرورتی در این کار نمی بینند که اتفاقا بیشتر مشکلات بی دندانی در همین افراد دیده می شود.

به صورت کلی اهداف مورد توجه در جایگزینی نواحی بی دندانی عبارتند از :

۱- بازسازی انساج دهانی یا جایگزینی دندانها و انساج از بین رفته وابسته به آن
۲- تامین فانکشن و توانایی مضغ
۳- تامین فونتیک و تکلم راحت و صحیح
۴- تامین زیبایی
۵- تامین سلامتی و راحتی بیماران

 طرح درمان برای جایگزینی دندانهای از دست رفته :

نکته : انتخاب نوع پروتز به عوامل زیر بستگی دارد.

۱- بیومکانیک
۲- زیبایی
۳- وضعیت اقتصادی بیمار
۴- انتظارات بیمار
درمانی باید انجام شود که ساده تر و منطقی تر باشد .

موارد تجویز پروتزهای پارسیل متحرک ( Removable  partial  denture):

۱٫  جایگزینی ( بیش از دو دندان خلفی ، بیش از چهار دندان قدامی ، کانین و دو دندان مجاور آن )
۲٫ فضاهای بی دندانی متعدد.
۳٫ وسیع بودن طول فضاهای بی دندانی .
۴٫ عدم وجود دندان پایه در انتهای فضای بی دندانی ( نمی توان از بریج استفاده کرد )
۵٫ کاهش ساپورت پریودنتالی دندانهای باقی مانده ( که دندانها نمی تواند پایه پروتز ثابت شود )
۶٫ تحلیل شدید استخوان در ناحیه بی دندانی .
۷٫ تمایلات و خواسته های بیماران ( مسائل اقتصادی )
۸٫ بیمارانی که در سنین جوانی یا پیری هستند ( جوانان کمتر از ۱۷ سال به علت وسعت پالپ و کوتاه بودن ارتفاع تاج کلینیکی دندانها انتخاب مناسب برای درمانهای پروتز ثابت نیستند ، دربیماران سالخورده که ادامه زندگی برای آنها کمتر از ۵ سال پیش بینی می شود )

 موارد تجویز بریجهای معمولی حمایت شونده توسط دندان ( F.P.D )

۱- جایگزینی حداکثر ۲ دندان خلفی
۲- جایگزینی حداکثر ۴ دندان قدامی
۳- می تواند بصورت کانتی لیور هم استفاده شود

نکته : ساپورت استخوانی مطلوب دندانهای پایه ، نسبت ۱/۱ تاج به ریشه ، عدم موبلیتی پایه ها ، تحلیل متوسط و نه شدید بریج و عدم وجود نقص شدید بافت نرم ،tiltکمتر از ۲۵ درجه دندان پایه شرایط مورد قبول جهت درمان F.P.D می باشد.

 موارد تجویز F.P.D باند شونده بارزین با ساپورت دندانی :

۱- جایگزینی یک دندان و احیانا دو ثنایاها ( معمولا تنها ثنایاها و پره مولرها را می توان با این روش جایگزین کرد .

 موارد تجویز بریجهای ساپورت شونده توسط ایمپلنت :

۱- جایگزینی تک دندان
۲- در بی دندانی ۲ تا ۶ واحدی
۳- فقدان دندان پایه خلفی و عدم تمایل بیمار به پروتز متحرک
۴- تعداد اندک دندانهای پایه یا ضعیف بودن آنها

نکته : ریج تخت و پهن وضخیم با استخوان با دانسیته بالا و ردیف بودن ( alignment) بیشتر پایه ها در مقایسه با F.P.D با ساپورت دندانی لازم می باشد.

• طرح درمان برای رستوریشنهای تک واحدی

انتخاب نوع ماده وطرح رستوریشن به موارد زیر بستگی دارد :

۱- میزان تخریب ساختار دندان
۲- زیبایی
۳- کنترل پلاک
۴- ملاحظات مالی
۵- گیر ، گیر روکش کامل >8/7>4/3>انله MOD

• رستوریشنهای داخل تاجی

این رستوریشنها زمانی که مقدار کافی از نسج تاج برای نگهداری و حفاظت رستوریشن تحت استرس ها باقی مانده باشد کاربرد دارند.

۱- گلاس اینومر                     ۴- اینله فلزی
۲- کامپوزیت رزین                     ۵- اینله سرامیک
۳- آمالگام
۶- انله MOD
 موارد تجویز رستوریشنهای خارج تاجی :

۱- وجود نسج ناکافی تاجی برای نگهداشتن رستوریشن داخل تاجی
۲- تخریب شدید دیواره اگزیال
۳- نیاز به تغییر کانتور برای تامین اکلوژن مناسب یا زیبایی

پارسیل ونیرکراون :

– در مواردی که یک یا چند سطح سالم دندانی پوشانده نمی شود و بیش از نیمی از نسج دندان باقی مانده باشد کاربرد دارد

روکشهای تمام فلز :

– در مواردی که در چند سطح اگزیال ضایعه وجود داشته باشد کاربرد دارد .
نکته : نازیباست ، لذا در مولردوم و گاهی در مولر اول فک پایین کاربرد دارد ( گاهی نیز پره مولر دوم فک پایین )

 روکشهای متال سرامیک

–    در مواردی که وجود ضایعات متعدد در سطوح اگزیال دندان کاربرد دارد.
نکته : حداکثر گیر را ایجاد می کند و زیباست .

روکش تمام سرامیک

این رستوریشن تلفیق زیبایی و حداکثر پوشش دندان می باشد.
نکته :
– مانند مورد قبلی به شکستن مقاوم نیست، لذا باید در معرض استرسهای کم تا متوسط باشد.

– اغلب برای ثنایا کاربرد دارد .
– به تراش زیاد دندان نیاز دارد .

 سرامیک ونیر :

با حداقل تراش در دندانهای قدامی که تنها مشکل stain ، مشکل تکاملی یا chipping انیسنرال و ضایعات کوچک پروگزیمال دارند.

آموزش به بیماران دارای پروتز کامل :

۱- آموختن استفاده از دندان مصنوعی مستلزم صرف وقت و داشتن حوصله است .
۲- دندان مصنوعی جدید در دهان شما به نظرتان پر حجم و عجیب خواهد آمد و باعث پر شدن دهان و گونه شما خواهد شد که مدتی طول می کشد تا به آن عادت کنید.
۳- هرگز عادت نکنید که دندان مصنوعی را با حرکات زبان و لب لق کنید.
۴- امکان دارد روزهای اول استفاده از دندان مصنوعی ، ترشح بزاق در دهان شما زیاد باشد ، اما بعدا این مسئله رفع خواهد شد.
۵- صحبت کردن با دندان مصنوعی جدید احتیاج به تمرین دارد اما مشکل نیست. با ایستادن جلو آینه می توانید کلماتی را که برای تلفظ مشکل است مرتب تکرار نمائید.
۶- غذا خوردن با دندانهای مصنوعی رابا غذاهای نرم و لقمه کوچک شروع کنید.
بیمار باید یاد بگیرد که اول سبزیجات نرم و سپس سبزیجات سفت تر ونان ( نه نان سفید زیرا این نان خمیر شده و به دندانها می چسبد) ودر نهایت گوشت بخورد. غذا باید به آهستگی و با دو طرف دهان جویده شود. جویدن دو طرفه حداکثر ثبات را برای دست دندان فراهم می کند.
۷- دست دندان مصنوعی خود را هر روز با مسواک نرم و در صورت امکان روزی ۲ بار بشوئید.
۸- هنگام تمیز کردن دندان مصنوعی ، روی یک ظرف که پر از آب است ،کارکنید  ، چنانچه دست دندان مصنوعی از دست شما لغزید، به زمین نخورد و داخل آن بیافتد.
۹- شبها، دندان مصنوعی تان را از دهان بیرون آورید تا فرصت استراحت به بافت لثه بدهید و در این مدت دندان مصنوعی را در آب بگذارید.
۱۰- به هیچ وجه برای شستن دندانهای خود از آب جوش یا آب گرم استفاده نکنید که باعث ضربه به دندانها می گردد.
۱۱- حداقل سالی یکبار جهت کنترل دهان و دندان مصنوعی خود به دندانپزشک مراجعه کنید.
آموزش به بیماران دارای پروتز پارسیل :
۱- دست دندان پارسیل ممکن است ناراحتیهایی را برای شما ایجاد کند برای مثال بزرگی پروتز ممکن است برای زبان که هنوز به آن عادت نکرده است ناراحت کننده باشد.
۲- هم پروتز و هم دندانهای طبیعی را تمیز نگه دارید و برای جلوگیری از پوسیدگی باید بهداشت دهان، عالی باشد و از تجمع مواد غذایی دور دندانهای پایه و زیر اتصالات فریم تا جائیکه مقدوراست جلوگیری شود.
۳- به دلیل استفاده از آلیاژ کرم کبالت در پروتز، محلول هیپو کلریت سدیم به علت کدر کردن آلیاژ مذکور جهت تمیز کردن پروتز استفاده نمی شود.
۴- در بیمارانی که براکسیزم دارند ، دنچر در شب از دهان درآورده نمی شود.
۵- بیمار به صورت نرمال هر ۶ ماه یکبار جهت معاینه به دندانپزشک مراجعه کند. در صورتیکه احتمال پوسیدگی دندانی بالایی دارند و یا احتمال بیماری لثه در آنها زیاد است باید بیشتر تحت مراقبت دهان و دندان قرار گیرند.
۶- از بی دقتی در استفاده از دنچر که باعث شکستن و یا تغییر شکل آن میگردد بایستی اجتناب کند.
۷- به بیمار در خصوص اهمیت معاینات ادواری و نیاز به ریلاین کردن بیس پروتز در صورت نیاز جهت جلوگیری از تخریب پریودنشیوم دندانهای پایه و ساپورت نسجی تاکید گردد.

در معاینه کراونهای موجود در دهان موارد زیر مورد ارزیابی قرارمی گیرد:

۱- تماسهای پروگزیمالی مناسب با دندانهای مجاور
۲- اکلوژن مناسب
۳- کانتور مناسب کراون
۴- زیبایی
۵- تطابق مارجین

در صورتی که میزان لثه چسبنده حداقل باشد و لبه رستوریشن زیر لبه آزاد لثه باشد ممکن است سبب :

۱- از بین رفتن چسبندگی اپی تلیالی
۲- تورم مزمن لثه
۳- آبسه های پرودنتالی
۴- پایین رفتن لثه
۵- تحلیل استخوان آلوئل

در ارزیابی بیماران با پروتزهای کامل توجه به موارد ذیل صورت می گیرد :

۱- بررسی وضعیت ثبات دنچر فک بالا و پایین ( در زمان استراحت و جویدن )
۲- بررسی سلامت بافت مخاط دهان و ریج
۳- بررسی وجود مشکل در تکلم ، بلع و ادای صحیح حروف
۴- بررسی وجود تهوع و احساس سوزش
۵- بررسی وجود درد
۶- بررسی عملکرد جویدن

در ارزیابی بیماران با پروتزهای پارسیل توجه به موارد ذیل صورت گیرد :

۱- بررسی سلامت بافت مخاط دهان و ریج بی دندانی
۲- بررسی سلامت و عدم لقی دندانهای پایه
۳- بررسی دنچر پارسیل از نظر تطابق مناسب بیس دنچر ونسوج زیرین
۴- بررسی اتصال دهنده اصلی و فرعی پروتز پارسیل از نظر شکستگی، تغییر شکل و نیاز به ترمیم