باران خوبیها - شرح خطبه همام - استاد علیرضا پناهیان

جلسه 1: بررسی مقام و جایگاه خطبۀ همام

• 1.بررسی شخصیت همام و انگیزۀ تأمّل در این خطبه

• 2.ذکر برخی از امتیازات این خطبه

  • معلوم بودن انگیزه سخن

  • مشخص بودن مخاطب و سطح سخن

  • جامعیت کلام

  • ابل مشاهده بودن اثر کلام

• 3.ویژگی‌های دیگر این خطبه

  • الف. صبغۀ عرفانی کلام

  • ب. فراموقعیتی بودن کلام

  • ج. آهنگین بودن کلام

  • د. توصیفی بودن کلام

  • م. نگاه مثبت داشتن در کلام

• 4. توصیه استاد به مخاطبان این خطبه

  • خطبۀ همام را حفظ کنید

  • معنی خطبه را دقیقاً یاد بگیرید

  • بعد از فهم این خطبه به خواندن یکجای خطبه اُنس بگیرید

• 5. روش استاد در شرح این خطبه

  • داشتن بیان توجیهی نه تبلیغی

  • تأمّل در تجزیه و ترکیب کلمات خطبه

  • بیان اجمالی راههای رسیدن به فضائل

  • نگاهی اجمالی به رذائل در کنار ذکر فضائل

• 6. بررسی جایگاه سؤال کردن

جلسه 2: بررسی اهمیت و جایگاه سئوال آقای همام

• ضرورت دریافت معارف دین بصورت زیبا

• بررسی سئوالاتی که موجب عقب‌گرد آدم می‌شود

• بررسی سئوالاتی که موجب عدم تحرک در آدم می‌شود

• بررسی سئوالاتی که با انگیزۀ پیش‌رفت مطرح می‌شود

  • الف. چرا برخی از سئوالاتی که حتّی با انگیزه پیش‌رفت مطرح می‌شود را نیز نباید پرسید؟

  • ب. سئوال همام جزء کدام دسته از سئوالات است؟

• در موضوعات معنوی تماشا کردن ابزار است یا هدف؟

جلسه 3: سئوال خوب چگونه است؟ و زیبایی طلبی چه اهمّیتی دارد؟

• اهمیت توجه کردن به همۀ صفات خوب

• مشخصات یک سئوال خوب چیست؟

  • بررسی جایگاه دردمندی در یک سئوال خوب

  • بررسی جایگاه درک، در یک سئوال خوب

• بررسی اهمّیت زیبایی‌طلبی در وجود انسان

  • مراحل پی بردن به یک زیبایی چیست؟

    • الف. جایگاه دانایی

    • ب. جایگاه حس

  • راه‌های تقویت حس زیبایی‌شناسی چیست؟

    • الف. چشم‌پوشی از نازیبایی‌ها

    • ب. مراوده با زیبا صفتان

    • ج. توجه به طبیعت بکر

    • د. توجه به قرائت قرآن

جلسه 4: تأمّل در مقدمۀ کلام امیرالمومنین(ع) در خطبه همام

• انگیزه‌ها و فواید ابتداء نمودن کلام با حمد و ثنای الهی

• تأمّل در مقدمۀ کلام امیرالمؤمنین علی‌(ع) قبل از توصیف متقین

  • الف. بخش اوّل مقدمه

    • چگونه خدایی قابل پرستش است؟

    • نفع تقوا به چه کسی می‌رسد؟

  • ب. بخش دوم مقدمه

    • بررسی تفاوتهای طبیعی انسانها

    • ارتباط تقوا با خصلت‌های متفاوت در آدم‌ها

جلسه 5: اهمّیت درک زیبایی مفهوم «تقوا»

• اهمیت رؤیت زیبایی‌های دین

• بازشناسی مفهوم «تقوا»

  • علّت درک نکردن زیبایی مفهوم تقوا چیست؟

  • رابطۀ مفهوم تقوا با مفهوم عشق چیست؟

  • رابطه مفهوم تقوا با مفهوم ترس و... چیست؟

  • بررسی عناصر موجود در تقوا

• ضرورت نیاز به تقوا از زاویۀ هستی‌شناسی و انسان‌شناسی

• نوع معیشت امام زمان‌(عج) و یاران خاص ایشان در زمان ظهور و ارتباط آن با مفهوم تقوا

جلسه 6: بررسی مفاهیمی همچون «تشیع، اهل، فضل» و نگاهی به ورودی ها و خروجی های دل

• رابطۀ مفهوم تشیع با مفهوم تقوا

• بررسی گوارا بودن و نبودن برخی از کلمات نزد امیرالمؤمنین‌(ع)

• اهل فضائل شدن به چه معنی است؟

• بررسی تفاوت فضل خداوند با فضل ما

• خروجی‌های دل مهمتر است یا ورودی‌های دل؟

• آیا می‌توان مهمترین خروجی دل، یعنی «زبان» را کنترل کرد؟

جلسه 7: اهمّیت و چگونگی کنترل زبان

• بررسی تفاوت ها و شباهت های شهوت و لسان در بیچارگی انسان

• چگونگی ریشه‌کن نمودن بدی‌ها از راه کنترل زبان

• بیان سه نمونه از گناهان زبانی

  • عیبی که در ارتباط با دیگران است همچون غیبت

  • عیبی که در ارتباط با خودمان است همچون دروغ

  • عیبی که در ارتباط با خداوند است همچون تجلّی تکبر در سخن گفتن

• مراحل کنترل زبان

  • چه حرفی بزنیم و چه حرفی نزنیم؟

  • چگونه حرف بزنیم و چگونه حرف نزنیم؟

  • با چه نیتی حرف بزنیم؟

• جبران بد زبانی با خوش زبانی (بیان دو نمونه)

  • تلاوت قرآن

  • خوش زبانی با نزدیکان خصوصاً والدین

• تأثیرات سکوت حکیمانه در رسیدن به سخن گفتن به «صواب»

جلسه 8: ارتباط سخن گفتن با سکوت

• دلایل دشواری کنترل زبان

• بررسی فضایل «سکوت» یا راحت‌ترین راه کنترل زبان

• سکوت برتر است یا سخن گفتن؟

• خطر فقط نگاه منفعلانه داشتن به دین

• چرا بیشتر به سکوت توصیه شده‌ایم؟

• چرا امیرالمؤمنین از سخن گفتن متقین در اوّلین فراز کلام خود سخن می‌گوید نه از سکوت؟

جلسه 9: اهمّیت و شرایط یک لباس خوب

• اهمّیت لباس

  • در خدمت به دین

  • در خدمت به خود

• بررسی کاربردهای لباس

  • الف. از نظر نیّت

    • (رابطۀ آراستگی لباس و داشتن نیّت درست)

  • ب. از نظر ظاهر

    • شرایط لباس میانه

    • اقسام تظاهرات معنوی

• نتایج پوشیدن لباس میانه

جلسه 10: اهمّیت کنترل چشم و تقویت دل

• بررسی جایگاه چشم از منظر یکی از ورودی‌های دل

• راههای تقویت دل بعنوان پشتوانۀ چشم

• کارکردهای مثبت چشم

• نتایج تقویت دل در رابطه با چشم

  • جلوگیری از آثار بد نگاه

  • کنترل نگاه

• دلایل اهمّیت کنترل چشم

• رابطۀ کنجکاوی با تأثیرات بد نگاه

جلسه 11: بررسی نقش کلیدی تواضع

• بررسی معنای «مشی» در عبارت «مشیهم التواضع»

• چرا طبع آدمی تواضع کردن را عجیب و سخت می‌داند؟

• اهمّیت فوق‌العاده تواضع

  • در زندگی فردی

  • در زندگی اجتماعی

• ارتباط حقیقت تواضع با رفتارهای متواضعانه

جلسه 12: راههای کنترل نگاه

• بررسی راههای کنترل نگاه در مقابل نامحرم

  • درک فلسفه محرومیت‌ها و چشم‌پوشی از محرومیت‌ها

    • الف. آثار مثبت چشم‌پوشی از محرومیت‌ها

    • ب. آثار منفی عدم چشم‌پوشی از محرومیت‌ها

  • درک اثرات جبران ناپذیر نگاه در دل و روح آدمی

    • الف. بررسی اثرات نگاه خوب

    • ب. بررسی اثرات نگاه بد

• درک عظمت خدا راهکار گذشتن از لذّت نگاه حرام

• راههای درک عظمت خداوند

  • اثرات سجده‌های طولانی

  • اجرای فرمان خداوند بر خلاف میل خودمان

جلسه 13: بازنگری مقدمه و پنج فراز ابتدایی خطبه همام

• نگاهی به اثر مونتاژ (کنار هم گذاشتن) مطلوب و یا نامطلوب آیات و روایات

• تفاوت درخواست توصیه با درخواست توصیف برای آدم شدن

• به چه دلیل خطبۀ همام از عمق جان امیرالمؤمنین‌(ع) برخواسته است؟

• بررسی اثر خطبۀ همام بعد از دو مرحله

  • مرحله اول: فهم دانه دانه فرازهای خطبه

  • مرحله دوم: فهم خطبه بعد از کنار هم گذاشتن فرازهای آن

• نگاه دیگری به معنای اهلیّت داشتن برای فضایل

• نگاهی اجمالی به ظواهر اهل تقوا

• بررسی خطرات صفت برتری طلبی

• بررسی تأثیرات چشم پوشی از حرام و مخالفت با خواسته‌های دل

جلسه 14: علم نافع و غیر نافع

• بیان سه نکته مهم دربارۀ «وقفوا اسماعهم علی العلم النافع لهم»

  • وقف کردن

  • تأکید بر علم آموزی

  • پرهیز از علم غیرنافع

• بررسی آثار و ویژگی‌های علم غیر نافع

• ویژگی‌های علم نافع

• رسالت رسانه‌ها و نظام آموزشی در ایجاد فرهنگ پرهیز از علوم و آگاهی‌های غیر نافع

• بررسی اهمّیت علم آموزی خصوصاً در دوران جوانی

  • شناخت معنای وقف دربارۀ علم

• آیا علم نافع تنها مربوط به علوم دینی است؟

جلسه 15: ارتباط تقوا با علم

•   چگونگی توجه به خطبه همام

• رابطۀ علم‌آموزی با معنویت و تقوا

• بررسی یکی دیگر از ضررهای علم غیرنافع و ارتباط آن با موضوع توجه و تمرکز در نماز

• بررسی برخی از آثار و برکات علم

  • ارتباط درک پیچیده‌گی‌های دین با علم آموزی

  • ارتباط صبر با علم آموزی

  • ارتباط تواضع با علم آموزی

  • ارتباط نماز با علم آموزی

• طبیعی نبودن کم بود معنویت در دانشگاهها

• توجه به معنی وقف در ارتباط با علم‌آموزی

جلسه 16: یکی دیگر از وجوه ارتباط تقوا با علم

• ارتباط توصیه‌های حداکثری با حداقل دین‌داری

• بیان یکی دیگر از وجوه تأثیرات علم نافع بر تقوا

  • ارتباط جهل، با دشمنی نسبت به دین

  • ارتباط علم با جهل

• مهمترین درس اخلاق صدا و سیما چه می‌تواند باشد؟!

• حقِّ گوش از لسان امام سجاد‌(ع)

جلسه 17: نقش و جایگاه معلّم در ارتباط با علم نافع

• تضاد سطحی‌نگری با دین‌داری

• نقش اساسی معلّم در ارتباط با علم نافع

• چگونگی تثبیت علم در قلب

• تأثیرات منفی امتحانات علمی به شیوۀ امروزی و ارائه راه‌کار مناسب

• ضرر کتمان علم نافع

• بررسی موضوع «دریافت مزد در قبال یاد دادن علم»

• اهمّیت انتخاب معلّم و بررسی شرایط آن

• خطرات و آسیب‌های معلمین بی‌تخصص در عرصۀ رسانه و برنامه‌های نمایشی و هنری

• تأمّل در مفهوم «تعادل» بعنوان یکی از ویژگی‌های معلّم خوب

جلسه 18: ارتباط درست با رخا (گشایش)

• جایگاه صفات ظاهری و صفات باطنی در خطبۀ همام

• منظور از یکسان بودن حال متقین در بلا و رخا چیست؟

• چرا بعضی‌ها تا بلا نباشد از شادی‌ها نمی‌توانند لذت ببرند؟

• علّت دوام شادی متقین در مواجه با نعمت‌ها چیست؟

• چگونه می‌توان با «رخا» رابطۀ درستی برقرار کرد؟

جلسه 19: رفتار های غلط در هنگام رخا (گشایش) و راه رسیدن به تعادل روحی

• 1. اهمیّت اصلاح شخصیت و رابطة آن با بحث ایمان

• 2. آثار بحث اصلاح شخصیت

  • روشن شدن جایگاه ایمان

  • ایجاد امید

  • ایجاد برنامه

• 3. رابطة بی‌شخصیتی انسان با جزع و فزع نمودنِ در سختی‌ها

• 4. رابطة شکر و بلا در کلام علی‌(ع)

جلسه 20: رفتارهای غلط و درست در هنگام گرفتاری (بلا) و شناخت انگیزه های آن

• 1. انگیزه‌های برخورد درست با گرفتاری (بلا)

  • انگیزه عاشقانه

  • انگیزه ایمانی

  • انگیزه اخلاقی

  • انگیزه عقلانی

• 2. علّت بالا رفتن آمار طلاق

• 3. دو عامل مهمّ کم تحملی در گرفتاری (بلا)

  • الف. مقصر دانستن دیگران در هنگام گرفتاری

    • ب. بدون گرفتاری (بلا) دیدن دیگران

• 4. بررسی دشمنان سه‌گانۀ مؤمن

• 5. تأثیر کربلای حسینی در تحمل گرفتاری (بلا

جلسه 21: صبر بر بلاء،شرح عبارت «نزلت انفسهم منهم فی البلاء کالتی نزلت فی الرخاء»

• راه‌های ایجاد تعادل در هنگام بلاء

  • 1. حفظ تعادل در هنگام رخاء    

  • 2. عاشقی

  • 3. ایمان

  • 4. بلاء را از خدا دانستن

  • 5. بلاء را لازمه رشد معنوی دانستن

  • 6. اخلاق (زندگی اخلاقی)

  • 7. تنها ندیدن خود در بلاء

  • 8. زندگی و تحلیل عقلانی داشتن

  • 9. بلا را لازمه لقاءالله دانستن

  • 10. تعریف بلاء و فلسفه  آن برای خود

جلسه 22: دینداری فعالانه و دینداری منفعلانه، شرح عبارت «خوفا من العقاب و شوقا الی الثّواب»

• ویژگی‌های دینداری فعالانه و منفعلانه

• کسیکه دینداری فعالانه دارد، اشتیاق به مرگ هم دارد

• راه‌های فعالانه دینداری کردن

• أثیر خوف و شوق بر دینداری فعالانه

• کبریایی خدا و دینداری فعالانه

جلسه 23: شناخت خوف و شوق و اهمّیت هریک، شرح عبارت «شوقا الی الثّواب و خوفا من العقاب»

• آثار خوف و شوق معنوی در سرگرمی و دل‌مشغولی

  • سرگرم شدن روح

  • سر نرفتن حوصله

  • به پرواز در آمدن روح

  • گرم شدن زندگی

• اولویت شوق و اولیت خوف

  • ترس مانع هرزگی و پراکندگی است

  • خوف باعث آمادگی برای شوق است

• تفاوت‌های خوفِ مقدمه شوق و خوفِ نتیجة شوق

  • ترس از کم گذاشتن برای خدا

  • ترس از دست دادن خدا

  • ترس از دیر رسیدن

  • ترس از خوب نرسیدن

  • ترس از قهر او

• معنای شوق به ثواب

• معنای ثواب و آثار ثواب خواستن از خدا

جلسه 24: هدف خلقت؛ تسبیح خدا، شرح فراز «عظم الخالق فی انفسهم فصغر مادونه فی اعینهم»

• دین حداقلی، دین نیست

• آثار دین حداقلی

  • لذّت نبردن از دین و متنفر شدن از دین

  • متنفر کردن دیگران از دین

  • جذب شدن افراد محتاط به دین

  • عدم درک هدف خلقت

• ما برای تحسین و تسبیح خدا آفریده شده‌ایم

• تحسین خدا نه تصاحب خدا

• نماز تمرین تسبیح خداست

• صلوات بر اهل‌بیت، ادامه تسبیح خدا

• تمام ذرّات مشغول تسبیح‌اند

• فلسفه تسبیح چیست؟

• درک حقیقت خوب بودن لازمه تسبیح است

• کسیکه زیبایی خدا را تسبیح کند، چیز دیگری را تحسین نمی‌کند

جلسه 25: شناخت خدا در دل و نتایج آن،شرح عبارت «عظم الخالق فی انفسهم...»

• درک عظمت خدا دارای اولویت و اولیت نسبت به عشق به خدا است.

• چه نگاهی نسبت به دنیا داشته باشیم؟

• معیار صغیر بودن دنیا در چشم انسان

• انجام کار دنیا در عین مهم ندانستن آن

• نتیجه عظمت یافتن خدا در دل

• بهشت یعنی پیش خدا بودن

• علّت فوت همّام: دیدن اقتدار خدا در اهل تقوا

• برای ترس از جهنّم چه باید کرد؟

جلسه 26: حقیقت خوبی «و لو لا الاجل الذی...فهم فیها معذبون»

• 1. آثار نگاه حداقلی به دین

• تحمل نمودن اجباری دین

• فراری شدن دیگران از دینداری ما

• جذب شدن آدم‌های جسور به دین ما

• درک نکردن هدف خلقت خودمان

• 2. دین برای چیست؟

• 3. فرق آدم‌هایی که دنبال تصاحب همه چیزند حتی خدا! با کسی که به تحسین خدا مشغول است!

• 4. درک خوبی و ارتباط آن با تسبیح و تقدیس خداوند

• 5. چرا اهل تقوا غیر خدا در نظرشان کوچک است؟

• 6. ارتباط کربلا با درک خوبی و بدی

جلسه 27: انواع حزن، شرح فراز «قلوبهم محزونه»

• مروری بر فرازهای گذشته خطبة همّام

• زیبایی موسیقی موجود در خطبه

• اهمیّت حزن و نادر بودن روایات مربوط

• غصّه خوردن برای دنیا و راه درمان آن

• انواع حزن (غم)

  • حزن مرضی (مانند حسادت)

  • غم طبیعی

  • غم معنوی (عرفانی)

• ویژگی‌های غم معنوی (آثار)

  • جدا نشدن از شادی

  • کم نشدن انگیزه

  • کم نشدن دقت در زندگی

  • جلوگیری از درد و غم‌های دیگر

  • جلوگیری از طغیان

  • افتاده حالی و پاک شدن دل

جلسه 28: عوامل و انگیزه های غم معنوی، شرح فراز «قلوبهم محزونه»

• مروری بر انواع غم

• تفاوت‌های غم انسانی و غم طبیعی

• تفاوت غم معنوی و سایر غم‌ها

• عوامل و انگیزه‌های غم معنوی

  • فاصله طبیعی بین ما و خدا

  • محبّت به اولیاء خدا

• شناخت منطق غم و حزن

• راه‌های فرعی ایجاد غم معنوی

  • انس با عبادت

  • روضه امام حسین‌(ع)

جلسه 29: شرح عبارت «قلوبهم محزونه»

• چگونه غم بد و کم را به غم عالی تبدیل کنیم؟

• استمرار ناراحتی از بدی، عامل خلاص شدن از آن بدی است

• نمونه‌ای از تبدیل غم بد به غم عالی

• مثال‌های راهبردی از تبدیل غم بد به غم عالی

• شروط لازم برای تبدیل غم بد به غم عالی

  • 1. قانع بودن

  • 2. شاکر بودن

  • 3. درک محبت خدا هنگام بلا و دوری از وسوسه‌های شیطان

    • افتادن از چشم خدا به هنگام بلا

جلسه 30: شرح عبارت «شرورهم مامونه»

• شناخت بیشتری در مورد خطبۀ همّام

  • شرایط گفتگو و سطح مخاطب خطبه

  • خطبه همّام توصیف است نه توصیه

• نواع حزن ناشی از وجود عیب در انسان

  • محزون شدن به دلیل ناامیدی از اصلاح

  • محزون شدن و امیدواری به اصلاح

• حزن مثبت (در اثر دیدن نعمت‌ها)

• حزن منفی (در اثر ندیدن نعمت‌ها)

• حزن بیشتر برای کسب رضایت بیشتر خدا

• شر نرساندن به دیگران نتیجه محزون بودن است

  • مشغول بودن به دارایی‌های خدا

• دلایل مختلف شر نرساندن

• بعاد دقیق و ظریف شر نرساندن

• درجه بالای شر نرساندن در پیامبراکرم(ص)

• نتایج دنیوی ظلم و شر رساندن

جلسه 31: شرح عبارت «أجسادهم نحیفه»

• معنای نحیف بودن

• تن‌پور نبودن

• آمادگی برای حرکت

• هرزگی نداشتن در خوردن و آشامیدن

• فاصله گرفتن از جسم برای تربیت و تقویت روح

• کنترل و تنظیم خوردن و خوابیدن

• غایرت خدمت و عبادت با تن‌پروری

• مثال‌هایی از تن‌پرور نبودن خوبان عالم

جلسه 32: ارتباط قناعت «حاجاتهم خفیفه» باموضوع آرامش!

• 1. اهمیت آرامش برای اهل معنی و گریز از آرامش در بین اهل دنیا

• 2. فواید آرامش و آثار بد ناآرامی

  • ارتباط خلاقیت و علم با موضوع آرامش

  • ارتباط رشد معنوی با موضوع آرامش

• 3. بررسی ارتباط برخی از احکام دین با موضوع آرامش

• 4. بررسی موضوع قناعت (حاجاتهم خفیفه) به عنوان یکی از مقدمات آرامش

• 5. ارتباط فراموش کردن مرگ با ایجاد زیاده‌خواهی در انسان

جلسه 33: توسعۀ غلط در اثر فرهنگ حرص و طمع و توسعۀ درست در اثر فرهنگ قناعت

• 1. ضرورت نگاه به ریشه‌های استکبار جهانی در این دوران و ارتباط آن با بحث طمع

• 2. توسعۀ عجولانه و ناپایدار و تک بُعدی؛ نتیجۀ رقابت‌های عداوت‌زا در اثر حرص و طمع

• 3. ارتباط فرهنگ قناعت با رسیدن به توسعۀ پایدار و همه جانبه

• 4. دقّت در فهم تضاد فرهنگ قناعت (حاجاتهم خفیفه) با موضوع فقر و بیچارگی

جلسه 34: آثار بد نیاز های کاذب و آثار مثبت قناعت و راههای رسیدن به آن

• 1. بررسی عدم موفقیت استکبار در کشورهایی که نتواند نیاز کاذب در آنها ایجاد کند.

• 2. تأثیرات سوء نیازهای کاذب در زندگی اجتماعی و فردی

• 3. بررسی آثار فردی قناعت (حاجاتهم خفیفه)

  • آثار روانی

  • آثار اخلاقی

  • آثار معنوی

• 4. بررسی راه‌های رسیدن به قناعت

• 5. ارتباط روضه و ایجاد زیاده‌طلبی درست

جلسه 35: عفّت و کرامت انسانی

• 1. بررسی عمق و گسترده‌گی معنی عفّت

• 2. ارتباط عفّت با کرامت انسانی

• 3. اهمیّت فوق‌العاده کرامت انسانی برای خانمها حتّی در فرهنگ غربی

• 4. رابطۀ لذّت و عفّت

جلسه 36: عفّت و شهوت

• تعریف عفت

• لذت در مبارزه با شهوت

• معنای ضعیف کردن شهوت

• خصلت عقل

• انسان ذلیل، اسیر شهوت

• ثمرات عفت

جلسه 37: بیان حقیقت صبر «صبروا ایّاما قصیره...»

• 1. بررسی هم‌آهنگی و زیبایی ترکیب فضایل در خطبة متقین (همّام)

• 2. بیان این هم‌آهنگی در ترجمه ترکیبی چند فراز

• 3. چرا متقین صبر خود را در دنیا کار بزرگی نمی‌دانند؟

• 4. حقیقت صبر چیست؟

• 5. چرا آدم‌هایی که فقط جلوی دماغ خود را می‌بینند ضررشان کمتر از کسانی است که نمی‌توانند نقطه آخر دنیا را ببینند؟

جلسه 38: شرح عبارت «ارادتهم الدنیا فلم یریدوها و أسرتهم ففدوا انفسهم منها»

• راه ترک حبّ‌الدّنیا

  • 1. تفکر در مورد دنیا (موضوعاتی برای تفکر ـ عامل ایجاد تفکر)

  • 2. توجه به نوازش‌های خدا هنگام از دست دادن دنیا

• نتایج نداشتن حبّ‌الدّنیا

  • 1. بهتر آباد کردن دنیا

  • 2. پیشرفت علمی

  • 3. زیباتر برخورد کردن با دنیا

  • 4. حکیم شدن

جلسه 39: ناز کردن درمقابل دنیا!

• 1. جایگاه مفهوم «ناز» در محاورات عامیانه و ادبیات عرفانی

• 2. رابطۀ حقارت و حماقت و نداشتن ناز نسبت به دنیا

• 3. بررسی روایات در بیان قاعدۀ مسلّم دنیا!

• 4. چرا نوعاً انسان‌ها در برابر دنیا ناز نمی‌کنند و اثر آن چه می‌شود؟

جلسه 40: حزن و شوق قرآنی

•  حکمت‌های خدا در مقدرات

• مقدرات مشروط و معلق

• اهمیت رفتار ما بعد رمضان

• مقام انسان روزه‌دار بعد رمضان

• برنامه‌ریزی برای عبادت

• محزون شدن با قرآن

• درمان دردها با قرآن

• تشویق با تشویق خدا

• شوق و خوف با قرآن

جلسه 41: حزن قرآنی و دنیایی

• اسرار شب برای متقین

• کراهت بیداری سر شب و خواب آخر شب

• تعادل روانی با سحرخیزی

• قرآن کلید چشمه‌های معرفت

• خواب و نشانه‌ها

• قرآن مقدمه تأثیرپذیری روح

• قرآن با حزن

• خوف و شوق در کنار حزن نیستند

• تفاوت شوق با نشاط

• خوف خوب و بد

• حزن به همراه وصال به معشوق

• دلائل حزن

• مؤمن و پرهیز از هیجانات زیاد

• فی حزن دنیایی

• علاقه قرآن، علاقه به اهل‌بیت

• حزن تلخ و شیرین

جلسه 42: اهل تقوی و حزن

• رابطه با خدا از جنسی دیگر

• کشف حزن با خدا

• کشف خود عالی

• واداشتن خود به حزن

• توجه به روح خود

• به دنبال درمان درد خویش

جلسه 43: لزوم راهنمایان در تعالی انسان

• شناخت دردها

• کشف زوایای پنهان روح

• محیط خارج بازتاب روح انسان

• لزوم استاد در معرفی درد و درمان

• دقایق روح موانع روح

• هدایت‌های نامرئی

• تقوا و مقدرات خدا

• نماز مربی عجیب انسان

• قرآن استاد انسان

جلسه 44: ثمرات و موانع قرائت قرآن

• اتاق فکر برای روح

• موعظه‌های اهل‌بیت‌‌(ع)

• قرآن به هدف می‌رساند

• قرائت قرآن، راه افزایش ایمان

• نهایت قرب، گفتگو با خدا

• ضرورت قرائت قرآن

• قرائت قرآن جلاء دل

• قرآن به انسان بی‌حال، حال می‌دهد

• با دل قرآن خواندن

• با بدی سراغ قرآن نرویم

• ارتباط دل با خوبان

• تکبر به خدا و امر خدا و ولی خدا

• محبت به اولیاء خدا

جلسه 45: آخرت گرایی متقین

• مشخصات آخرت

• اهمیت درک حیات آخرت

• باور آخرت

• ارتباط عمیق با آخرت

• قرآن تو را در آخرت جای می‌دهد

• اوصاف خدا در کلام خدا

• متقین آخرت را احساس می‌کنند

• اتهام به متقین

جلسه 46: عبادت متقین

• مشخصات آخرت

• اهمیت درک حیات آخرت

• باور آخرت

• ارتباط عمیق با آخرت

• قرآن تو را در آخرت جای می‌دهد

• اوصاف خدا در کلام خدا

• متقین آخرت را احساس می‌کنند

• اتهام به متقین

جلسه 47: علم و حلم نشانه اهل تقوا

• متقین عالم و حلیم

• متقین اهل علمند

• مراحل رابطه علم و حلم در تحصیل

• معنای حلم

• علم‌آموزی حلم می‌خواهد

• حلم مقدم بر علم

• عشق غیر خدا باز دارنده است

• علم و تضاد با سردی

• حلم در روایات

جلسه 48: همراهی علم و حلم

• توصیف اهل تقوا نه توصیه

• علم و حلم با هم

• خطر عدم حلم برای عالم

• لاش مهمتر از استعداد

• تحصیل علم، نظم می‌خواهد

• حلم باعث پیشرفت علم

• حلم در تبلیغ

جلسه 49: اهمیت حلم برای روح

• لزوم حلم

• لزوم حلم در تحصیل علم

• اهمیت بسیار حلم

• پیچیدگی روح

• باور عمیق بودن احکام

• درک ظرائف پیچیده عالم

• تحصیل علم تواضع عندالله است

جلسه 50: تقوی

• معنای برّ و تقوی

• خوب بودن جدای از جامعه

• برّ؛ خیر رساندن به دیگران

• معنای دقیق تقوی

• تقوی حفظ خویش

• تقوی مواظبت بر ارتباط با خدا

• معنا و رابطه اثم و عدوان

• گناه راحت‌تر از دشمنی

• قوای بدون برّ و نیکی

• معنای عام تقوی

جلسه 51: دین و رشد همه ابعاد انسان

• ماهیت خوب بودن

• بزرگ شدن روح در طول و عرض

• آفرینش انسان برای بزرگ شدن

• دین یعنی درست بزرگ شدن

• خوبی یعنی ابعاد بی‌نهایت شدن

• فلسفه خلقت

جلسه 52: خوف اهل تقوی

• روح عجیب متقین

• اهل تقوی مریض نیستند

• قاطیِ اهل تقوی

• ریشه خوف اهل تقوی

• معنای خوف از خدا

• فلسفه بودن ما

• خوف همراه شوق

• خوف با بزرگی

جلسه 53: عجب اهل تقوی

• اوصاف اهل تقوی

• مراحل عجب

  • کم دیدن عمل

  • راضی نشدن به کم

• متهم کردن خویشتن

• راضی نشدن از خویش

• اهل تقوی نگران از تعریف دیگران

• اهمیت سخن دیگران

• خودکم بینی و اهل تقوی

• راه سعادت

• خوب بودن حرکمت مستمر است

جلسه 54: متقین و محاسبه نفس

• محاسبه نفس

• عبادت تفکر

• مظلومیت محاسبه نفس

• متهم کردن خویشتن

• اعتماد به نفس متقین

• دوری از منفی بافی

• نارضایتی از اعمال خویش

• مثبت‌نگری

• مثبت‌نگری به خدا

جلسه 55: قدرت در دینداری

• میانه‌روی در غنی

• با دل به محضر علی‌‌(ع)

• قوت در دین

• دیر رنجی و زود رضایتی

• شُل شدن در امر دین

• قوت در دین چیست؟

جلسه 56: سخت گیری و سهل گیری دین

• سهل‌گیری در زندگی

• سخت‌گیری در دین

• آفات دینداری

• سهل‌گیری در دینداری

• جدی گرفتن دینداری

• دینداری حداقلی

• دین‌گرایی صرف

• عشق‌ورزیدن به دین

• دین برای تمام زندگی

• نگذشتن از دین

• عالمگیری قوت در دین

جلسه 57: دین ورزی

• عدم توقف در مطهری(ره)

• مفهوم دیانت

• مشکل ما در دینداری

• سعی بر تقویت ایمان

• مظلومیت مطهری(ره)

• دین از مقوله عاطفه

• از جنس زیبایی و فضیلت

• قوت در دین

• شیرینی دین

• سادگی عمل به دین

جلسه 58: نظم و دوراندیشی متقین

• نظم و دینداری

• بی‌نظم منفعت طلب است

• عارفان شجاعند

• عوام متدین

• دیندار دور اندیش است

• روشنفکری دینی و متحجران مقدس مآب

• هویت اسلامی و جامعه دینی

• دوراندیش در کمال آرامش

جلسه 59: ایمان و انسان

• چرا ایمان ارزش دارد؟

• ایمان و خوب بودن

• ذات ایمان و انسان

• درک ارزش ایمان

• خوش ذاتی و بد ذاتی

• مؤمن و خوش قلبی

• غیر مؤمن و بد ذاتی

• ایمان و اخلاص

• ایمان و عفت

• دوری از بدی

جلسه 60: غذا

• موقعیت خطا کردن

• غفلت از موقعیتهای خطا

• اقسام غنی

• مستغنی دیدن خویش

• متعادل در عین غنی

جلسه 61: حرص در علم

• اثر روحی اهل علم

• اهل تقوی حریص علمند

• اثر روانی حرص در علم

• حریص علم نه تحصیل علم

• معنای حرص در علم

• لذت از فهمیدن

• آرزوی حرص در علم

جلسه 62: نشاط هدایت

• 1. بررسی علل نشاط در هدایت

  • ارتباط آزادی با هدایت

  • ارتباط فطرت با هدایت

• 2. چرا عقل بشر خیلی از چیزهایی که خدا حرام کرده را درک نمی‌کند؟

• 3. روش تبلیغ در اسلام و ارتباط آن با آزادی

• 4. بررسی فلسفۀ مشکلات دنیوی

• 5. مانع رسیدن به نشاط هدایت چیست؟

• 6. چگونه می‌توان به هدایت ویژه رسید؟

جلسه 63: علم و هدایت

• 1. جایگاه علم در هدایت انسانها

• 2. در چه صورتی علم نمی‌تواند موجب هدایت بشود؟

• 3. چرا تزکیه برتعلیم باید مقدم بشود؟

• 4. ارتباط حکومت و سیاست با تزکیّه.

• 5. علّت غربت امام صادق‌(ع) و تأخیر فرج با وجود شاگردان بسیار!

جلسه 64: جایگاه نشاط در زندگی اهل تقوی

• 1. اثر نشاط در سلامت جسم و روح انسان

• 2. پایدار بودن نشاط در اهل تقوی و سطحی بودن نشاط در اهل دنیا

• 3. چرا استغفار افسردگی را می‌زداید؟

• 4. درجات و عوامل نشاط دراهل تقوا

• 5. منافات نداشتن نشاط با خوف از مقام حضرت حق و گریۀ بر مصائب اهل‌بیت‌(ع)

جلسه 65: شرح عبارت «وَ حِرصاً فِی عِلمٍ، وَ عِلماً فِی حِلمٍ»

• اهل تقوا حریص در یادگیری علم

• انگیزه ایمانی اهل تقوا در علم آموزی

• شهید چمران و علم آموزی

• اهل علم ترس از تنهایی ندارد

• استثمار دانشمندان عالم توسط غرب، و سرگرم کردن انسان ها با رسانه

• ایجاد انگیزه علم آموزی و با افزایش تقوا

جلسه 66: میانه روی اهل تقوی در هنگام غنی (ثروت و بی نیازی)

• 1. ارزش میانه‌روی در هنگام غنی (ثروت)

• 2. بررسی مصادیق مختلف غنی

  • انرژی و وقت از مصادیق غنی «خصوصاً در جوانی»

  • منظور از میانه‌روی در محبت بین زوج‌های جوان چیست؟

  • منظور از میانه‌روی در هنگام قدرت چیست؟

• 3. رابطۀ بین طغیان و غنی

• 4. ارزش نظم ایجاد شده در اثر تقوی و نکوهش نظم ایجاد شده در اثر قوانین سخت و رقابت‌های شدید در فرهنگ غربی

جلسه 67: خشوعِ در عبادت

• 1. بررسی معنای دقیق خشوع

• 2. علّت گریز آدم‌های سطحی از ترس و تواضع به خداوند

• 3. علّت نیاز مؤمن به خشوع

• 4. علائم خشوع

  • مراقبت

  • عمل

  • تفکر

  • مناجات

• 5. انواع خشوع

• 6. اهمیّت خشوع در نماز

جلسه 68: شناخت ابعاد و زمینه های طمع، شرح فراز «و تحرّجاً من طمع»

• طمع مانع علم است

• طمع مانع حکمت است

  • تعریف و کاربردهای حکمت

  • چگونگی مخالفت طمع با حکمت

• تعریف و ویژگی‌های طمع

• تأثیر طمع بر تعادل روحی و از بین بردن سایر بدی‌ها

• تأثیر طمع در از بین رفتن انرژی‌ها

• تأثیر دنیا و حرف مردم در تحریک طمع

• حساسیت ویژه خدا نسبت به طمع

• رایج‌ترین انواع طمع

• طمع را در کجا و چگونه خرج کنیم

جلسه 69: بی قراری دل، علی رغم انجام اعمال صالح، شرح فراز «یعمل اعمال الصّالح و هو علی رجل»

• سخنی برای متدینین جامعه

• باقی ماندن نگرانی مؤمن علی‌رغم انجام عمل صالح

• کار برای خدا، پایانی ندارد

• خطرات ترس از خدا نداشتن بعد از انجام عمل صالح

  • خطر افراطی‌گری

  • خطر آدم حساب نکردن دیگران

  • عجله در اصلاح کردن دیگران

  • افراط در توقع دینداری از دیگران

• توأم بودن حق‌پرستی و صبوری

• کنترل افراطی‌گری با ترس از خدا امکان‌پذیر است

• نفس، همه چیز را مال خود می‌خواهد

• ترس و بی‌قراری نسبت به چه مسائلی داشته باشیم

• راه‌های تقویت بی‌قراری قلب

جلسه 70: همّت اهل تقوا به چیست؟ «یسمی و همّه الشکر و...»

• 1. تأثیر آنچه که نزد انسان مهم است بر شخصیت خود و اطرافیانش

• 2. بررسی اهمیّت شکر و ذکر در هر صبح و شام (زندگی) اهل تقوا

• 3. بررسی اهمیّت خوف و نتیجة فرح‌بخش آن در زندگی اهل تقوا

• 4. منشأ خوف در اهل تقوا

  • غفلت از محبوب

  • محبت به محبوب

• 5. چرا خوف در وجود اهل‌ تقوا استرس ایجاد نمی‌کند؟

• و چرا شادی در وجود آنها غرور ایجاد نمی‌کند؟

جلسه 71: شرح عبارت «یسمی و همه الشکر»

• ویژگی‌های منحصر به فرد شکر

• لذّت شکرگزاری و زجر ناسپاسی

• معنای شکر نداشتن، معصیت کردن است

• مثبت‌نگری، بدون شکر ممکن نیست

• شکور بودن؛ رویّۀ زندگی

• لزوم شکر در همه حالات

• معنای شکر

• شکر خاص از نعمات عمومی و غیر عادی بودن چنین افراد شاکری

جلسه 72: مخالفت با نفس

• در فرهنگ تقوا اصل بر مخالفت با نفس است

• اخلاق بدون ایمان به خدا، به انفجار می‌انجامد

• دو تاکتیک برای مخالفت و مبارزه با نفس

جلسه 73: دوست داشتنی های خوب را مرور کنیم

• توصیف خوبی‌ها مؤثرتر از توصیه به خوب بودن است

• با گرایش‌های خوب می‌توان گرایش‌های بد را از بین برد

• دوست داشتنی‌های خوب خود را مرور کنیم

• نتیجۀ مبارزه با گرایش‌های بد: عشق به خوبی‌های فناناپذیر

جلسه 74: مبارزه با نفس بدون زحمت ممکن نیست

• هیچ چیز برای رشد جای مبارزه با نفس را نمی‌گیرد

• در انتخاب همسر به پدر و مادر او توجّه کنید

• دو عارضه و آسیب در مبارزه با نفس

  • عقده‌ای شدن

  • افسردگی و خستگی

• راه‌حل این دو عارضه: انگیزه و هدف

• با خدا باشید

جلسه 75: کوتاه دیدن دنیا، راهی برای آسان شدن مبارزه با نفس

• مبارزه با نفس هنگامی بدون آسیب است که در کنار خدا باشد

• اگر دنیا را کوتاه ندانی مبارزه با نفس سخت می‌شود

• چیزی که بقاء ندارد لذتش اندک است

جلسه 76: مبارزه با نفس و کمال حقیقی

• کمال حقیقی انسان

• راه رسیدن به کمال

جلسه 77: اهمّیت مدیریت دوست داشتن

• هیچ حرکتی بدون دوست داشتن انجام نمی‌شود

• مدیریت دوست داشتن مبنای مبارزه با نفس

• خدا از تو خواستگاری کرده است

• یک تاکتیک: غروب کردن‌ها را به دلت نشان بده

• علاقه‌ها باید مدیریت شوند نه این‌که از بین برود

جلسه 78: عالمی با تقواست که حلیم باشد

• دو ترکیب دشوار

• ضرورت آمیخته بودن علم با حلم

  • در مقام تولید علم

  • در مقام تربیت

  • در مقام تحصیل

• نقدی بر نظام ارزیابی فعلی در آموزش عالی

  • چند جایگزین برای امتحانات پایان ترم

• اقسام حلم

جلسه 79: هماهنگی قول و عمل

• نیاز علم و حلم به یکدیگر

• عمل را با زبان هماهنگ کنیم

• یک حرف مگو: آیا همیشه زبان در اختیار ماست؟

جلسه 80: آفت آرزوهای بلند

• آرزو باعث دوست داشتن دنیاست

• برنامه‌ریزی با آرزومندی تفاوت دارد

• آرزو مانع درک حقایق است

• فواید نداشتن آرزو

• تأثیر یاد مرگ و ملاقات خدا

جلسه 81: تعلق خاطر به آینده

• تعلق خاطر حضرت آدم به آینده و اخراج از بهشت

• میل به جاودانگی در دنیا باعث هلاکت است

• آینده‌نگر نبودن جوان نشانۀ صفای باطن است

• نگرانی از آینده پس از مرگ، نورانیبت می‌دهد

جلسه 82: مؤمن خطا نمی کند

• توضیح اول: مؤمن نتیجه‌گرا نیست

• توضیح دوم: مؤمن اهلِ مراقبت است

• توضیح سوم: عصمت اکتسابی ممکن است

جلسه 83: خشوع مؤمن

• عوامل خشوع ظاهری (نفاق)

  • تحقیرشدگی

  • مشکلات و گرفتاری‌ها

• خشوع مؤمن قلبی است

  • مؤمن دلایل خوبی برای عدم خشوع دارد

  • عواملی که در مؤمن خشوع قلبی نسبت به خدا ایجاد می‌کند

جلسه 84: قناعت

• آیا قناعت مانع پیشرفت است؟

• همیشه راه غلط یک نتایج حداقلی دارد

  • اختلاط در دانشگاه‌ها

  • تساوی حقوق زن و مرد

  • بدعت‌گذاری در دین

• در صورت قناعت چگونه انگیزه‌های قوی پیدا کنیم؟

جلسه 85: تغذیه و معنویت

• حواسمان باشد پرخوری خطرناک است

• انبوه روایات مربوط به تغذیه بیان‌گر رابطۀ تغذیه و معنویت است

• تأثیر اصلاح تغذیه در کسب کمالات عرفانی و اخلاقی

• غذا یعنی همۀ ورودی‌های چشم، گوش و دهان

جلسه 86: چرا مؤمن سهل گیر است؟ چون...

• روزی دست خداست لذا حریص نیست

• صبر دارد

• می‌داند مدبّر امور کس دیگری است

• مشغول عیوب خودش است نه دیگران

• نمی‌ترسد

• کوتاهی دنیا را درک کرده است

جلسه 87: اهمیت دستورهای الهی

• نیاز انسان به دستور

• دین رکن اصلی هویت انسان

• نقش دستورهای الهی در سلامت جسمی و روانی

• علاقه به دستور فطری است

• سرپیچی از دستور خدا ضربه زدن به خود است

• دستور لطف است

جلسه 88: لزوم اصلاح فرهنگ جامعه درباره مسأله شهوت

• معنا و اقسام شهوت

• فرهنگ جامعه ما دربارۀ شهوت جنسی

• اسلام مخالف شهوت نیست

• باید از سرگذشت غرب عبرت بگیریم

• شهوت یک نیاز فیزیولوژیک است و نه بیشتر

• افزایش لذتّ با رعایت آداب و محدودیت‌ها

جلسه 89: راه برخورد با شهوت

• معنای مرده بودن شهوت

• اندازۀ گناه شهوانی و جنسی

• نباید به دنبال لذّت مضاعف و حریصانه از مسائل جنسی بود

• راه برخورد با غریزۀ جنسی عفت است

• محبت زن به همسرش، شوهر را عاشق‌تر می‌کند

• شهوت صرف، مثل دستشویی رفتن است

• عفت مانع حریم‌شکنی و تعدی است

• بدحجابی زن‌ها مانع عفت مردهاست

جلسه 90: شهوت و غضب

• برخورد اسلام و غرب با مسألۀ شهوت

  • مسألۀ شهوت در غرب حل نشده است

  • راه حل اسلام برای مسألۀ شهوت

  • لزوم آموزش جنسی

  • تنوع‌طلبی درمان ناتوانی جنسی نیست

• اسلام برخلاف غرب به حداقل‌ها اکتفا نمی‌کند

  • مؤمن بر غضبش مسلط است

  • تصحیح یک غلط مشهود: آیا اسلام در غرب رعایت می‌شود؟

  • بسیاری از ما مثل بچه‌ها هستیم

  • کسانی که لایق ذلّت و تحمیر هستند جذب فیلم‌های مستهجن می‌شوند

  • شهدا عاقل بودند

  • اسلام می‌خواهد مردان و زنان بزرگ بسازد

جلسه 91: ریشه های غضب و راه های مهار آن

• مهارت غضب از سر مکر انسان را بیمار می‌کند

  • ریشه‌های غضب

  • تخیل ورزی در محبّت چیزی

  • عجله و بی‌صبری

  • دنبال مقصر گشتن

• راه‌‌های مهار غضب

  • در نظر گرفتن خدا

  • مشکلات را پیام رحمت الهی بدانیم

  • احترام به مردم (بنده‌های خدا)

  • رهایی کامل از غضب مرحله به مرحله کسب می‌شود

جلسه 92: اعتراف متقین به عیب خود قبل از ابراز دیگران «یعترف بالحق قبل أن یشهد علیه» شدن

• اقسام تربیت: رهایی از هلاک، رسیدن به اوج

• معرفت خود؛ اساس معرفت‌ها

• اشتباه؛ راهی برای رفع نقاط ضعف

• حلال و حرام‌ها؛ آزمون خودشناسی

جلسه 93: اهمیت فعالیت و حرکت در مسیر خوب شدن

• اعتراف به حق، خصلتی بالاتر از انتقادپذیری

• مهم‌تر از خوب بودن: فعالیت در مسیر خوبی

• مخالفت با نفس، راه آسایش

• آفات مبارزه نکردن با بدی‌های نفس

• 1. تبدیل شدن روح به مرداب

• 2. برخورد با مشکلات آزاردهنده

• 3. گرفتاری در دام توجیه

جلسه 94: فرصت هایی که نباید استفاده کرد

• آیا لذت فرصت است؟

• «ما» مال خدا هستیم

• مراقب باشیم در فرصت‌ها چپ نکنیم

• تمدن غرب؛ تئوریزه شدن هوای نفس

• برخورد لطیف پیامبر

• استفاده نکردن اولیا از توانایی‌های خود

• تبدیل انسان به موجودی وحشی با استفاده از همه فرصت‌ها و امکانات

جلسه 95: تأثیر تقوا بر تقویت قوای جسمی «لا ینسی ما ذَکّر»

• اهمیت حافظه

• ارتباط تغذیه با سلامت روحی

• تقوا، اصلاح‌کننده بسیاری از روحیات

• افزایش تولید علم با رعایت تقوا

• دو نمونه (حضرات امام و بهجت«ره»)

• جبران ضعف جسم با تقوا

جلسه 96: مراعات دیگران با یک روحیه برجسته اخلاقی

• سه اثر روحیه مراعات دیگران در رفتار

  • دلداری به جای سرزنش

  • رعایت همسایه

    • برکات زندگی در مکان ثابت

    • لزوم رعایت حقوق و احکام همسایه

  • صدا زدن و لقب دادن

    • انرژی مثبت اسم و لقب زیبا

    • انرژی منفی اسم و لقب بد

• فضائل اخلاقی در مناجات اهل بیت با خدا

• تأکید فوق العاده اسلام بر دل رحم بودن

جلسه 97: سکوت شاداب متقین «إن صَمَتَ لایغمّه صمتُهُ»

• اهمیت کنترل خروجی‌ها (گفتار و رفتار)

• سکوت در اوج نشاط

• سکوت متقین از غم نیست

• تفاوت زرنگ باتقوا و زرنگ بی‌تقوا

• تفکر منفی، علامت تسلط شیطان

• سکوت به خاطر اندیشیدن درباره بدبختی‌ها

• تفکر مثبت، راه رهایی از شیطان

• آرامش، زیر آتش دشمن

جلسه 98: داخل نشدن در باطل و خارج نشدن از حق

• نگاه متوازن در خطبه متقین به ابعاد مختلف

• زرنگ‌بازی و عافیت‌طلبی بین حق و باطل

• علت تقدم «عدم دخول در باطل»

• ورود به باطل، نتیجه اولویت دادن به حق

• اولویت نفرت از باطل بر محبت به حق

جلسه 99: بگذار خدا انتقام بگیرد «إن بُغی صبر»

• انتقام گرفتن، بی‌تقوایی است

• عبرتی اخلاقی- عرفانی از خوی کودکان

• ایمان، کلید همه خوبی‌ها؛ کفر، کلید همه بدی‌ها

• انتقام خداوند به اندازه صبر و ایمان مظلوم

• ظالم در دنیا هم مجازات می‌شود

جلسه 100: رنج خود و آسایش دیگران «نفسه منه فی عناء»

• آسایش مردم از انسان، محور فضیلت‌های اجتماعی

• تفاوت اسلام و غرب: رسیدن به هدف با نرمش یا خشونت؟

• دیدن دیگران، یک مهارت مهم اجتماعی

• جلوی خود ایستادن، حلقه مفقوده آموزش و تربیت

• واریز پاداش رنج دنیا در حساب آخرت

جلسه 101: دوری و نزدیکی متقین به دیگران

• خصلتی که با شنیدنش همام جان داد

• علت دور شدن یا نزدیک شدن متقین به افراد

• کسانی که نباید به آنها نزدیک شد

• 1. صاحبان قدرت

• 2. دنیادوستان

• به نیازمندان نزدیک شو!

• محبت امیرالمؤمنین(ع)

• امیرالمؤمنین و پیرمرد جذامی

• امیرالمؤمنین و بیوه‌زنان

• نگاه اسلامی و غربی به رابطه زن و مرد

• اسلام: ازدواج برای محبت کردن است

• غرب: مردان سوء استفاده کننده‌اند