صبح بر می‌خیزید و سرحال آماده شروع روز خوب هستید. مثل برق کارهایتان را انجام می‌دهید. و در بعدازظهر از رمق می‌افتید. چه چیز انرژی و چابکی شما را گرفته و باعث این ناتوانی غیرعادی می‌شود؟ آیا موضوع جدی است؟ نه زیاد، این ضعف ناگهانی یک عمل طبیعی...

نشانه سلامت، و ناشی از آهنگ عادی روزانه بدن است و یک ساعت زیست‌شناختی در درون بدن دستگاه‌های خواب ـ بیداری را تنظیم می‌کند.
به گزارش خبرنگار سایت پزشکان بدون مرز، در صبح، ما به دنبال یک خواب شبانه سرحالیم و انرژی و آمادگی ما برای کار در بالاترین حد است. یک افت در بعدازظهر روی می‌دهد و خواب‌آلودگی ظهور می‌کند، یعنی ساعت طبیعی چرت. سپس در عصر توان فعالیت دوباره بالا می‌رود.
این ضعف در افراد مختلف شدت‌های متفاوت دارد. به‌طور کلی، عمق این افت انرژی بستگی به شدت خواب‌آلودگی و مقدار خواب شبانه فرد دارد. اگر کم خواب و کم استراحت هستید، در ساعت چرت، که معمولاً بین ۱ و ۳ بعدازظهر است، سرحالی فروکش می‌کند و خواب‌آلودگی شروع می‌شود.

این ضعف شدید بعدازظهر شاید به خاطر تمایل شدید بدن به چرت زدن باشد، ولی می‌تواند نشانه این نیز باشد که در طول شبانه‌روز از خواب شبانه کافی نیروبخش برخوردار نیستید.
اگر واقعاً دچار کمبود خواب باشید، این افت کوچک ممکن است به بزرگی کوه شود. برای بیشتر ما، این ضعف بعدازظهر چند خمیازه و کمی ناراحتی معمولی ایجاد می‌کند. اما اگر پشت میز کارتان از حال می‌روید، یا در حال رانندگی با خواب‌آلودگی می‌جنگید، این علامت اخطاری است که خواب شما به حد خطرناکی کم است. این ضعف شدید معمولاً به این معنی است که دیگر شب آنقدر دیر، و کلاً آنقدر نامنظم نخوابید.

گاهی نیز این ضعف می‌تواند علامت اختلال جدی‌تر خواب باشد که از بازگشت توان بدن در هنگام خوابیدن جلوگیری می‌کند. علت احتمالی این امر بی‌نفسی (آپنه) شبانه، یعنی قطع گاه‌گاه تنفس در هنگام خواب است.
غذای ظهر هم می‌تواند باعث ضعف بعدازظهر شود. ناهر پر از کربوهیدرات و کم‌ پروتئین می‌تواند با بالا بردن سطح سروتونین مغز، که ماده‌ای خواب‌آور است، باعث کاهش انرژی و هشیاری در بعدازظهر شود.

ـ درمان ضعف بعدازظهر
ضعف بعدازظهر ممکن است مسئله مهمی نباشد، ولی نباید نادیده گرفته شود. کاهش هشیاری می‌تواند به حوادثی در هنگام رانندگی و در مراکز صنعتی منجر گردد. در اینجا چند روش تقویت انرژی برای برگرداندن حالت عادی و رها شدن از دست ضعف بعدازظهر گفته می‌شود.
کمی قدم بزنید. ده دقیقه راه رفتن سریع بیش از خوردن شیرینی و غذای سرپائی انرژی را بالا می‌برد. این راه رفتن باعث بیداری عمومی بدن می‌شود که برخی از دستگاه‌های مختلف مغز و بدن را تا دو ساعت فعال می‌کند.
چرتی بزنید. اگر موقعیت کاری شما اجازه می‌دهد، کمی بخوابید. چرت کوتاهی می‌تواند نیروبخش باشد. این چرت هیچ‌وقت نباید از یک ساعت بیشتر شود، و هیچ‌گاه بعد از ساعت ۴ بعدازظهر نباشد.
شب به قدر کافی بخوابید. اگر کمبود خواب دارید، بیشتر دچار افت توان در طول روز می‌شوید. خوابیدن به اندازه کافی در شب و داشتن برنامه خواب منظم ضعف روزانه را کاهش می‌دهد.
برنامه کاری خود را عوض کنید. فعالیت‌های کم تحرک‌تر، مثل رانندگی، مطالعه، و کار دفتری را برای صبح یا عصر بگذارید که سرحال‌تر هستید. دوره ضعف را صرف فعالیت‌های اجتماعی، مثل صحبت تلفنی، ملاقات با همکاران، و کارهای جسمانی بکنید.
صبحانه را فراموش نکنید. نخوردن صبحانه باعث خلاء انرژی در طول روز می‌شود، حتی اگر ناهار کاملی بخورید. روز را با صبحانه کافی کم چربی، شامل غلات، میوه تازه، نان گندم سبوس نگرفته، و شیر سرگرفته شروع کنید. مطمئن باشید مشکلی نخواهدی داشت.
ناهار مناسبی بخورید. بهترین ناهار نسبت متعادلی از پروتئین‌ها و کربوهیدارت‌ها است. نمونه خوبی از ناهار ضد ضعف و پرانرژی شامل ترکیبی از موادی مثل ماهی، انواع ماکارونی، برنج، سیب‌زمینی پخته، سالاد میوه، سبزیجات، گوشت لخم یا سوپ آن است.
الکل مصرف نکنید. الکل ماده‌ای کندساز است و مثل هر داروی کندساز دیگر می‌تواند شما را مثل کوه سنگین کند.
تنقلات شیرین نخورید. به دنبال جوشش انرژی ناشی از خوردن قند، خستگی تشدید می‌شود. آب نبات و مواد قندی شاید مفید باشند، ولی اینها می‌توانند ضعف را شدیدتر کنند. میوه تازه یا ذرت بو داده تنقلات بهتری هستند.
قهوه یا آب معدنی بخورید. قهوه یک محرک قوی است که شما را از این حالت رخوت بیرون می‌اورد. مواظب باشید که صبح قهوه بیش از حد نخورید، چون خوردن بیش از چهار فنجان آن عصر زودتر شما را خسته کرده و ضعف را حتی بدتر می‌کند.

ـ چه وقت به پزشک مراجعه کنیم؟
ـ ضعف بعدازظهر به‌طور مرتب روی می‌دهد، حتی اگر برنامه خواب منظمی داشته باشید.
ـ ضعف به مدت دو هفته یا بیشتر در تمام بعدازظهر و حتی شب روی می‌دهد.

- ضعف بعدازظهر بر کار و سلامتتان تأثیر گذاشته است (مثلاً اگر رانندگی می‌کنید یا کار سنگین انجام می‌دهید