دره شهر

شهرستان دره‌شهر یکی از شهرستان‌های استان ایلام است که مرکز آن شهر دره شهرمی‌باشد. این شهرستان در شرق استان قرار گرفته و به جز شهرستان ایوان با دیگر شهرستان‌های این استان مرز مشترک دارد. شهرستان دره‌شهر از شرق به استان لرستان محدود است و گویش مردمان آن لری و لکی است. شهر تاریخی ماداکتو در نزدیکی شهر دره‌شهر واقع است.

تقسیمات کشوری شهرستان دره شهر ( استان ایلام)

این شهرستان دارای سه بخش و شش دهستان است:

• دهستانهای بخش مرکزی:
  • دهستان ارمو
  • دهستان زرین دشت

نقاط شهری: دره‌شهر ماژین

• دهستانهای بخش ماژین:
  • دهستان گدارنمک
  • دهستان میدان خلف

جمعیت

بنابر سرشماری مرکز آمار ایران، جمعیت شهرستان دره شهر در سال ۱۳۹۰ برابر با ۵۹٫۵۵۱ نفر بوده‌است

نگاهي كوتاه به شهرستان دره شهر

دره شهر از گذشته هاي دور پايتخت تابستاني ايلامي ها بوده است و اوج رونق آن در دوره ساسانيان بوده كه ييلاق امرا و بزرگان بوده است. اين شهر در آبرفت هاي سيمره و در كنار ويرانه هاي شهر تاريخي سيمره و در دو سوي مسير رودخانه دره شهر، جايي كه تپه ماهورهاي دامنه شمالي كبير كوه خاتمه مي يابد، قرار دارد. در شهر ستان دره شهر به دليل اين كه از مناطق لرنشين ايلام هستند آهنگ ها و ترانه و موسيقي لري رواج دارد كه درانواع بزمي و رزمي و حماسي و ...اجرا مي شوند. مانند نوعي ترانه به نام سايرخوني كه آهنگي سوزناك است و با لهجه لري خوانده مي شود. براي اجراي آن از كمانچه استفاده مي شود. اطراف دره شهر را مزارع آبي و ديمي با خاك حاصل خيز فرار گرفته است. مزارع كشاورزي دره شهر به وسيله آب رود خانه هاي سيمره، سيكان و چشمه سار هاي كوچك ديگر آبياري مي شود و حفر چاه هاي عميق و نيمه عميق كمبود آبرا تامين مي كند. در مزارع روستاهاي دره شهر ضمن كاشت برنج، گندم، جو و محصولات صيفي نيز به دست مي آيد. از مهم ترين محصولات جاليزي دره شهر خيار است كه بسيار معروف است. اين شهرستان داراي دو بخش مركزي و بدره است. مردم شهر دره شهر بيش تر به زبان لري و كردي صحبت مي كنند ولي زبان مردم بخش بدره كردي است. اين شهرستان به دليل اين كه در كنار كبيركوه و در كنار خرابه هاي شهر باستاني ماداكتو دوره ساساني و رود خروشان سيمره واقع شده، هم چنين با دارا بودن استعداد كشاورزي و وجود آب‌فراوان و مراتع و جنگل هاي انبوه،‌ داراي آثار ديدني تاريخي و طبيعي بي شماري است. اهميت تاريخي دره شهر به حدي است كه مورخان و تاريخي نگاران آن را به ناماولين شهر تاريخي دوره ساساني ناميده اند.
مکان هاي ديدني و تاريخي
مهم ترين مراكز ديدني و زيارتگاهي دره شهر عبارتند از: آثار خرابه هاي شهر سيمره و آثار قصر ها و بازار هاي تاريخي - آسياب آبي و قلعه شيخ ماخو (شيخ محمد خان) در روستاي شيخ مكان - تنگ زيبا و تاريخي ، طبيعي بهرام چوبينه در مسير دره شهر به پل دختر - تپه باستاني تيغن در كنار دره شهر - آثار قلاع تاريخي درمنطقه ييلاقي كلم بخش بدره و هم چنين دره ييلاقي كلم بدره - چهار تاقي دوران ساساني در شهر دره شهر - آبشار ماربره در نزديكي دره شهر در مسير جاده پل دختر- حوضچه آب زمزم در نزديكي بقعه جابر- آثار تاريخي پل گاو ميشان مربوط به دورانساساني بر روي سيمره - زيارتگاه جابر انصاري در روستاي جابر كلم - زيارتگاه بابا سيف الدين درروستاي ارمو- زيارتگاه امام زاده صالح در ماژين- قلعه و شهر تاريخي ماژين - غار كول كني در ماژين و مناظر و چشم اندازهاي زيباي كبير كوه در كنار رود سيمر.
کشاورزي و دام داري
اقتصاد دره شهر بر پايه كشاورزي باغداري و دامداري استوار است. آب كشاورزي از چاه ها، چشمه ها و رود فراهم مي شود و محصولات كشاورزي و باغي آن عبارتند از: ‌گندم، جو، بنشن، ذرت، گياهان علوفه اي،برنج، كنجد، تره بار، گردو، ‌انار، انگور، سيب و انجير. دامداري نيز در اين شهرستان رونق دارد و محصولات و فرآورده هاي دامي و نيز دام به شهرستان هاي ديگر صادر مي شود.
مشخصات جغرافيايي
شهرستان دره شهر در درازاي جغرافيايي 47 درجه و 22 دقيقه و پهناي جغرافيايي 33 درجه و 8 دقيقه و در بلندي 650 متري از سطح دريا واقع است. شهر دره شهر در 142 كيلومتري شهر ايلام و در مسير جاده ايلام ـپل دختر قرار دارد. آب و هواي آن معتدل و خشك، بيش ترين درجه گرما 42 درجه و كم ترين درجه گرما 6- درجه مي باشد. بارندگي سالانه بطور متوسط 350 ميليمتر است. شهرستان دره شهر از شمال باختري، شمال تا جنوب خاوري به ترتيب با شيروان و چرداول، كوهدشت و پل دختر (استان لرستان)، از جنوب خاوري، جنوب تا شمال باختري به ترتيب باآبدانان، دهلران، مهران و ايلام همسايه است.
وجه تسميه و پيشينه تاريخي
نام دره شهر شايد از رود سيمره گرفته شده باشد كه اين رود تا قبل از ورود ايلام گاماسب نام دارد و هنگام ورود به ايلام سيمره ناميده مي شود.آورده اند كه چون دره شهر در كنار رود سيمره در دره اي از دره هاي كبير كوه قرار گرفته، دره شهر نام يافته است. شهر تاريخي و باستاني دره شهر در ادوار مختلف بارها ويران و آباد گشته است. از جمله عوامل ويراني آن تاخت و تاز سپاهيان آشور و عرب ها بوده است. بنا بر نظري، دره شهر محل شهر باستاني ‹‹ماداكتو›› پايتخت عيلامي است. عيلاميان كه دردوره عهد باستان فرمانرواي كوه هاي لرستان بودند؛‌ دره رودخانه و راه بزرگ ارتباطي منطقه و مرز شمالي را متصرف شدند و اماكن مستحكمي تاسيس نمودند كه ماداكتو پايتخت دوم آنان از آن جمله است. ظاهرا دره شهر اولين شهر عيلامي بوده است كه در حمله آشور باني پال ويران و مردم آن قتل عام شده اند. در دره سيمره بقاياي خرابه هاي عهد ساساني به جامانده اند. 
ظاهرا دره شهر در دوره اعتلاي هخامنشيان هنوز هم ويران بوده و يا اهميت گذشته را نداشته است، اما عهد اشكانيان دوره تجديد حيات آن بوده و در دوره ساساني نيز مجددا رونق يافته و آباد گرديده است. در خرابه هاي دره شهر كه بازمانده يك شهر از زمان ساسانيان است، آثار چهار راه ها، كوچه ها و معابر با نظم ويژه اي كه در شهر سازي آن دوره معمول بود، باقي مانده است. سكه هايي كه در خرابه هاي دره شهر پيدا شده اند به خسرو سوم و جانشيان او تعلق دارند. گفته مي شد كه دره شهر در هنگام آباداني متجاوز از 5000 خانه داشته است. درميان خرابههاي آن اثري از ساختماني كه شايد روزي مسجد و يا عبادتگاه دوره اسلامي بوده باشد، يافت نشده است. در حال حاضر شهر دره شهر كه در دامنه كبير كوه و در كنار خرابه هاي شهر باستاني دوره ساساني و رودخانه خروشان سيمره قرار دارد، با استعداد كشاورزي وافر، ‌منابع آب غني، مراتع سبز و جنگل هاي انبوه يكي از شهرهاي باستاني و مهماستان ايلام محسوب مي شود. 
برخي بر اين باورند كه دره شهر را خسرو پرويز پادشاه ساساني ساخته است. گفته مي شود اسكندر مقدوني هنگامي كه از شوش عازم شعر كلني بوده از دره شهر عبور كرده است . پس از حمله اعراب سيمره يا دره شهر حاكم نشين مهرجانقذق شد و تا سده چهارم هجري قمري ،آباد و پرنعمت بوده است . ابودلف در سفر نامه خود مي نويسد : سيمره نيز شهر زيبايي است كه در آن درختان خرما و زيتون و گردو و در طرف ديگر برف و كوهستان با هم ديده مي شوند. ياقوت حموي نيزدر باره دره شهر مي نويسد: شهري است در نواحي جبل به سوي خوزستان و آن را مهرجانقذق خوانند و آن آبادان و داراي ميوه ها و آب است .

نمایی دیدنی از ورودی تنگ تاریخی بهرام چوبین  کبیرکوه شهرستان دره شهر 01/فروردین/ 93 

نمایی دیدنی و زیبا از قلعه ی تاریخی پوراشرف در روستای شیخ مکان شهرستان دره شهر 

نمایی زیبا و دیدنی از پشت سد سیمره  شهرستان دره شهر

نمایی زیبا از پارک سراب دره شهر - تابستان 1392 

چهارطاقی باستانی شهرستان دره شهر

نمایی از پل گاومیشان دره شهر

پشته فرهاد آباد