حدیث شماره 7: «بخشش واقعی»

آن حضرت(ع) مومنان را تشویق می‌کند که همواره مکارم اخلاقی را به عنوان رفتارو عمل صالح خویش قرار دهند.

یعنی همان طوری که خداوند «من حیث لایحتسب؛ از جایی که برایش حساب باز نشده» می‌بخشد، مومن نیز می‌بایست کریمانه برخورد کند و به کسی که امیدی به وی نبسته است بخشش کند. آن حضرت (ع) نیز در سیره عملی‌اش این گونه بود.

از آنجایی که درخواست کردن عزت آدمی را کاهش می‌دهد، انسان باید پیش از آنکه دست طلب و نیاز به سویش دراز شود، محبت، احسان و انفاق کند؛ این اخلاق، کریمانه است.

بنابراین، انسان باید در زندگی با کریمان نشست و برخاست داشته باشد تا از آنان بهره‌ برد. اگر انسان کریم النفس در زندگی نیافت، دست کم با اهل احسان نشست و برخاست داشته باشد، تا اگر نیازی داشت به آنان رو زند؛ وگرنه اگر گرفتار انسان‌‌های پست و لئیم شود، هیچ بهر‌ه‌ای جز عرض خود بردن و به زحمت افتادن برایش سودی ندارد.

امام حسین (ع) برای شناخت اهل احسان و رو زدن به آنان می‌فرماید: لاترفع حاجتک الا الی أحد ثلاثه: الی ذی دین، او مروه او حسب؛ جز به یکی از سه نفر حاجت مبر: به دیندار، یا صاحب مروت، یا کسی که اصالت خانوادگی داشته باشد. به هرحال در این افراد این احتمال است که وقتی عرض و آبروی خود را در معرض سوال قرار داده‌اید، دست خالی باز نگردید.

اینکه انسان باید به این افراد، رو بیندازد به دلیل آن است  که این دسته از آدم‌ها بویژه دینداران براین اعتقاد هستند که خداوند به آنان تفضل کرده و منت نهاده که ایشان را مجرای فیض خود قراردهد و آنان می‌توانند به دست خودشان خدمتی به خلق خدا کنند و در حقیقت خود را محبوب خداوند می‌دانند که مردم را به درخانه آنان روانه کرده‌اند. امام حسین (ع) در باره این نعمت الهی که نصیب هرکسی نمی‌شود می‌فرماید: ان حوانج الناس الیکم من نعم الله علیکم فلا تملوا النعم؛ نیاز مردم به شما از نعمتهای خدا بر شما است، از این نعمت‌ افسرده و بیزار نباشید.

به هرحال با هرکسی نمی‌توان نشست و برخاست کرد، بهترین افراد همان اهل کرامت و سپس اهل احسان هستند تا انسان از کرامت و احسان آنان بهره‌مند باشد و زمینه رشد و پرورش اخلاقی و روحی را به دست آورد؛ زیرا با بزرگان نشست و برخاست داشتن انسان را بزرگ می‌کند و با افراد پست رفت وآمد داشتن انسان را به پستی می‌کشاند.