چهل حدیث تربیتی کودک

16.امام صادق علیه السلام:
اَلرَّضاعُ واحِدٌ وَ عِشْرونَ شَهْرا، فَما نَقَصَ فَهُوَ جَورٌ عَلَى الصَّبىِّ ؛(1)
شیرخوارى ، 21 ماه است . پس هر چه کم شود ، ظلم بر کودک است .
کافى ، ج 6، ص 40، ح 3 .

17.امام صادق علیه السلام:
عَلِّمُوا صِبیَانَکُم مِن عِلمِنَا مَا یَنفَعُهُم اللّهُ بِهِ لا تَغلِبَ عَلَیهِمُ المُرجِئَةُ بِرَأیِهَا
کودکانتان را به دانش ما آموزش دهید که براى آنان سودمند است تا مرجئه [و منحرفین] با دیدگاه‏هاى خود آنان را مغلوب خود نسازند.
الخصال، ج2، ص157..

18.امام صادق علیه السلام:
اَ لْبَنونَ نَعیمٌ وَ الْبَناتُ حَسَناتٌ وَ اللّه‏ُ یَسْألُ عَنِ النَّعیمِ ، وَ یُثیبُ عَلَى الحَسَناتِ
پسران، نعمت‏اند و دختران خوبى. خداوند ، از نعمت‏ها سؤال مى‏کند و به خوبى‏ها پاداش مى‏دهد .
کافى ، ج 6، ص 7، ح 12 .

19.پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم:
طَهِّروا اَولادَکُمْ یَوْمَ السّابِـعِ فَاِنَّهُ اَطْیَبُ وَ اَطْهَرُ و اَسْرَعُ لِنَباتِ اللَّحْمِ، وَ اِنَّ الأَْرْضَ تَنْجُسُ مِنْ بَولِ الاَْغْلَفِ اَرْبَعینَ صَباحا
روز هفتم [تولّد] ، فرزندتان را [با ختنه] پاک کنید ، چرا که مایه تمیزى و پاکیزگى بیشتر و رویِش شتابنده‏ترِ گوشت است و زمین ، چهل روز از بول شخص ختنه نشده ، آلوده مى‏ماند .
کافى ، ج6، ص35، ح2.

20.امام على علیه السلام:
تَخَیـَّروا لِلرَّضاعِ کَما تَتَخَیَّرونَ لِلنِّـکاحِ، فَاِنَّ الرَّضاعَ یُغَیِّرُ الطِّباعَ
براى شیردادن ، [دایه‏هاى شایسته [انتخاب کنید، همان‏گونه که براى ازدواج انتخاب مى‏کنید ، چرا که شیر ، طبیعت‏ها را تغییر مى‏دهد .
قرب الاسناد ، ص 93، ح 312.

21.عمرو بن شعیب عن أبیه عن جدّه:
اِنَّ النَّبىَّ صلی الله علیه و آله و سلماَمَرَ بِتَسمَیةِ الْمَولودِ یَوْمَ سابِعِهِ وَ وَضْعِ الاَْذى عَنهُ وَ العَقِّ
پیامبر صلی الله علیه و آله و سلمبه نام‏گذارى کودک در روز هفتمِ تولّد و کوتاه کردن موى او و عقیقه کردن ، فرمان داد .
سنن الترمذى ، ج 5، ص 132، ح 2832.

22.پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم:
مَنْ کانَ عِنْدَهُ صَبِىٌّ فَلْیَتَصابَ لَهُ
هر کس با کودک سروکار دارد ، با او کودکانه رفتار کند .
من لا یحضره الفقیه ، ج 3، ص 483، ح 4707.

23.امام على علیه السلام:
وَ حَقُّ الوَلَدِ عَلَى الوالِدِ أنْ یُحَسِّنَ اِسمَهُ وَ یُحَسِّنَ اَدَبَهُ، و یُعَلِّمَهُ القُرآنَ
حقّ فرزند بر پدر ، آن است که نام خوب بر او بگذارد و او را خوب تربیت کند وقرآنبه او بیاموزد .
نهج البلاغة ، حکمت 399.

24.امام صادق علیه السلام:
اِنَّ اللّه‏َ لَیَرْحَمُ الْعَبْدَ لِشِدَّةِ حُبِّهِ لِوَلَدِهِ
بدون تردید ، خداوند بر بنده خود به خاطر شدّت محبّت به فرزندش ، رحم مى‏کند .
کافى ، ج 6، ص 50، ح 5.

25.پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم:
حَقُّ الْوَلَدِ عَلى والِدِهِ... اَنْ یَسْتَفْرِهَ اُمَّهُ
حق فرزند بر پدر این است که مادر او را گرامى بدارد.
کافى ، ج 6، ص 48، ح 6.

26.پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم:
مَنْ بَکى صَبىٌّ لَهُ فَاَرْضاهُ حَتّى یُسَکِّنَهُ ، اَعْطاهُ اللّه‏ُ عَزَّوَجَلَّ مِنَ الْجَنَّةِ حَتّى یَرْضى
هر کس کودک گریان خود را راضى کند تا آرام شود ، خداوند از بهشت آن‏قدر به او مى‏دهد تا راضى شود .
الفردوس ، ج 3، ص 549، ح 5715 .

27.پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم:
کانَ النَّبىُّ صلی الله علیه و آله و سلماِذا اَصْبَحَ مَسَحَ عَلى رُؤُوسِ وُلْدِهِ وَ وُلْدِ وُلْدِهِ
پیامبر صلی الله علیه و آله و سلمهر روز صبح بر سر فرزندان و نوه‏هایشان دست [نوازش] مى‏کشیدند.
بحارالأنوار، ج 104، ص 99، ح 75.

28.امام کاظم علیه السلام:
قالَ بَعْضُهُم : شَکْوَتُ اِلى ابِى الْحَسَنِ موسى علیه السلامابنا لى ، فَقالَ : لا تَضْرِبْهُ، وَاهْجُرْهُ وَ لا تُطِلْ
کسى گفت : از فرزندم به امام کاظم علیه السلامشکایت کردم . ایشان فرمودند : «او را نزن بلکه با او قهر کن ولى نه به مدّت طولانى .
عدّة الداعى ، ص 79.

29.پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم:
اَ لْوَلَدُ سَیِّدٌ سَبْعَ سِنینَ، وَ عَبْدٌ سَبْعَ سِنینَ، وَ وَزیرٌ سَبْعَ سِنینَ
فرزند هفت سال سروَر، هفت فرمانبردار، و هفت سال وزیر است .
مکارم الاخلاق، ص 222 .

30.امام على علیه السلام:
مَنْ سَاَلَ فى صِغَرِهِ اَجابَ فى کِبَرِهِ
هر کس در خردسالى سئوال کند، در بزرگ‏سالى‏اش پاسخ مى‏دهد .
غرر الحکم ، ح 8273.

31.پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم:
اَحِبُّوا الصِّبْیانَ وَ ارْحَمُوهُمْ ، وَ اِذا وَ عَدتُموهُمْ شَیْئا فَفُوا لَهُمْ ، فَاِنَّهُمْ لا یَدْرونَ اِلاّ اَ نَّـکُمْ تَرْزُقونَهُمْ
کودکان را دوست بدارید و با آنان مهربان باشید و هرگاه به آنان وعده دادید ، به آن وفا کنید ، زیرا آنان ، روزى دهنده خود را کسى غیر از شما نمى‏دانند .
کافى ، ج 6، ص 49، ح 3.

32.امام کاظم علیه السلام:
تُسْتَحَبُّ عَرامَةُ الصَّبىِّ فى صِغَرِهِ لِیَکونَ حَلیما فى کِـبَرِهِ، ما یَنْبَغى اَنْ یَکونَ اِلاّ هکَذا
خوب است بچّه در کودکى بازى‏گوش باشد تا در بزرگ‏سالى بردبار گردد و شایسته نیست که جز این باشد .
کافى ، ج 6، ص 51، ح 2 .

33.پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم:
اُحِبُّ الصِّبْیانَ لِخَمْسٍ : اَلاَْوَّلُ : اَنـَّهُمْ هُمُ الْبَکّاؤونَ ، وَالثّانى : یَتَمَرَّغونَ بِالتُّرابِ وَ الثّالِثُ : یَخْتَصِمونَ مِنْ غَیْرِ حِقْدٍ وَ الرّابِـعُ : لا یَدَّخِرونَ لِغَدٍ شَیئا وَ الْخامِسُ : یُعَمِّرونَ ثُمَّ یُخَرِّبونَکودکان را به خاطر پنج چیز دوست مى‏دارم : اول آن‏که بسیار مى‏گِریند ، دوم آن‏که با خاک بازى مى‏کنند، سوم آن‏که دعوا کردن آنان همراه با کینه نیست؛ چهارم آن‏که چیزى براى فردا ذخیره نمى‏کنند، پنجم آن‏که مى‏سازند و سپس، خراب مى‏کنند (دل‏بستگى ندارند) .مواعظ العددیّه ، ص 259.

 34.پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم:
 اِنَّ التُّرابَ رَبیعُ الصِّبْیانِ
 خاک، بهارِ (تفریحگاهِ) کودکان است .
معجم الکبیر ، ج 6، ص 140، ح 5775.

35.امام باقر علیه السلام:
اِنّا نَاْمُرُ صِبْیانَنا بِالصَّلاةِ اِذا کانوا بَنى خَمْسِ سِنینَ ، فَمُروا صِبْیانَـکُمْ بِالصَّلاةِ اِذا کانوا بَنى سَبْعِ سِنینَ، وَ نَحْـنُ نَأمُرُ صِبْیانَنـا بِالصَّـوْمِ اِذا کانوا بَنى سَبْعِ سِنینَ بِما اَطاقوا مِن صیامِ الْیَومِ اِن کانَ اِلى نِصْفِ النَّهارِ اَوْ اَکْثَرَ مِنْ ذلِکَ اَوْ اَقَلَّ، فَاِذا غَلَبَهُمُ الْعَطَشُ وَ الْغَرَثُ اَفْطَروا، حَتّى یَتَعَوَّدُوا الصَّومَ وَ یُطیقوهُ، فَمُروا صِبیانَـکُم اِذا کانوا بَنى تِسْعِ سِنینَ بِالصَّومِ مَا اسْتَطاعوا مِن صیامِ الْیَوْمِ، فَاِذا غَلَبَهُمُ الْعَـطَشُ اَفْطَرواما کودکان خود را وقتى پنج ساله‏اند ، به نماز امر مى‏کنیم ؛ ولى شما کودکانتان را وقتى هفت ساله شدند ، به نماز امر کنید . ما کودکان خود را وقتى هفت ساله‏اند ، به روزه وامى‏داریم ، به اندازه‏اى که توان دارند ، چه نصف روز باشد یا بیشتر یا کمتر . وقتى تشنگى و گرسنگى بر آنان چیره شد ، افطار مى‏کنند تا این‏که به روزه ، عادت کنند و توان آن را بیابند ، ولى شما کودکانتان را وقتى نُه ساله شدند ، به اندازه‏اى که توان دارند ، به روزه وا دارید و وقتى تشنگى بر آنان چیره شد ، افطار کنند
کافى ، ج 3، ص 409، ح 1.

36.امام صادق علیه السلام:
اِذا بَلَغَتِ الجاریَةُ سِتَّ سِنینَ فَلا تُقَبِّلها وَالْغُلامُ لا یُقَـبِّلُ الْمَرْاَ ةَ اِذا جاوَزَ سَبْعَ سِنینَ
چون دختر [نامحرم] شش ساله شد ، او را مبوس و پسر نیز چون از هفت سالگى گذشت ، زن [نامحرم] را نبوسد .
مکارم الأخلاق ، ج 1، ص 479، ح 1659 .

37.پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم:
مَنْ قَـبَّلَ وَلَدَهُ کَـتَبَ اللّه‏ُ عَزَّوَجَلَّ لَهُ حَسَنَةً وَمَنْ فَرَّحَهُ فَرَّحَهُ اللّه‏ُ یَوْمَ الْقیامَةِ، وَمَنْ عَلَّمُهُ الْقُرآنَ دُعىَ بِالاَْبـَوَیْنِ فَیُکْسَیانِ حُلَّتَیْنِ یُضى‏ءُ مِنْ نورِهِما وُجوهُ اَهْلِ الْجَنَّةِ ؛(1)
هر کس فرزندش را ببوسد ، خداوند عزّوجلّ براى او ثواب مى‏نویسد و هر کسى که او را شاد کند ، خداوند روز قیامت او را شاد خواهد کرد و هر کس قرآنبه او بیاموزد ، پدر و مادرش دعوت مى‏شوند و دو لباس بر آنان پوشیده مى‏شود که از نور آنها ، چهره‏هاى بهشتیان نورانى مى‏گردد .
کافى ، ج 6، ص 49، ح 1.

38.امام على علیه السلام:
اِنَّ النَّبىَّ صلی الله علیه و آله و سلماَبْصَرَ رَجُلاً لَهُ وَلَدانِ فَقَـبَّلَ اَحَدَهُما وَتَرَکَ الآْخَرَ . فَقالَ رَسولُ اللّه‏ِ صلی الله علیه و آله و سلم: فَهَلاّ واسَیْتَ بَیْنَهُما ؛
پیامبر صلی الله علیه و آله و سلمکسى را دیدند که دو فرزند داشت . یکى را بوسید و دیگرى را رها کرد . پیامبر خدا به او فرمودند : چرا میان آنان یکسان عمل نکردى؟
جعفریّات ، ص 55 .

39.امام على علیه السلام:
اَلاِْفْراطُ فِى الْمَلامَةِ یَشُبُّ نیرانَ اللَّجاجِ
زیاده‏روى در سرزنش کردن ، آتش لجاجت را شعله‏ور مى‏سازد .
تحف العقول ، ص 84 .

40.پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم:
اِذا بَلَغَ اَوْلادُکُمْ سَبْعَ سِنینَ فَفَرِّقوا بَیْنَ فُرُشِهِمْ
هرگاه کودکانتان به هفت‏سالگى رسیدند، رخت‏خواب‏هایشان را جدا کنید.