چگونه با آمار دروغ ميگويند

به گفته بنجامین دیزرائیلی، "سه نوع دروغ وجود دارد: دروغ آشکار، دروغ ناآشکار و آمار". آمار قابلیت آن را دارد که به صورتی دستکاری شود تا اهداف تهیه کننده آن را تایید کند. میانگین، روندها و ارتباط های نشان داده شده در آمار، به آن صورتی در واقعیت وجود دارد نیست. آمار می تواند هم برای آگاه کردن و هم برای گمراه کردن به کار رود. برخی از کلک های معروفی که با آمار می توان انجام داد به قرار زیر است:

یک – جادوی میانگین:

کسی که از آمار دانش اولیه دارد می داند که میانگین را به سه صورت می توان نشان داد: معدل، مدیان و مد. چون هر سه اینها به معنی میانگین است، می توان آن را به جای یکدیگر بیان کرد. مثلاً در سال 2000، معدل درآمد سالیانه مردم آمریکا، 45000 دلار بود در حالی که مدیان آن، 33000 دلار و مد 22000 دلار بود.

دو- نمودارهای خلاق:

با فشرده کردن محور افقی، می توان نمودار ها را به گونه ای نشان داد که بیننده تصور کند شیب آن زیاد است و با فشرده کردن محور عمودی، بیننده تصور می کند که داری شیب کمی است.

سه- تنوع شکننده:

در نظرسنجی ها معمولاً پرسش اصلی به صورت بله و خیر است. مثلاً آیا از اوضاع راضی هستید یا نه؟ در این اوقات بیش از 75% افراد، جوابشان بله است زیرا بدان ترغیب می شوند یا چاره ای ندارند. اما اگر در نظر سنجی ها پرسیده شود که از چه مسایلی ناراضی هستید، آن وقت انبوهی از مشکلات مانند گرانی، آلودگی هوا، ترافیک، روابط نامناسب دیگران و .... آشکار خواهد شد.
البته موارد بسیار دیگری از دروغ های آماری هست که در این استاتوس نمی گنجد از جمله نمونه آماری کوچک و تعمیم نتیجه به همه جامعه، گرد کردن (روند) های نادرست، استفاده از عقاید به جای واقعیت و غیره.

****

به آمارها نباید به سادگی اعتماد کرد. در برخورد با یک آمار از خود بپرسید: چه کسی این آمار را تهیه کرده است، چه انگیزه ای از انجام آن دارد، اعداد چگونه به دست آمده اند و چه مواردی بیان نشده است؟ در صورتی که به آمار شک دارید، آن را با دیگر اطلاعات معتبر بسنجید که آیا با آن تطابق دارد یا نه. اگرچه این کارها ذهن را خسته کرده و زمان بر است اما در زمانه دروغگوی ما، ضرورت دارد.

http://www.thinkingacademy.org/