2.1.5.علايم همزه
الف) اگر حرف پيش از آن مفتوح باشد، روي کرسيِ «ا» نوشته ميشود، مگر آنکه پس از آن مصوّت «اي»، «او» يا «ب» باشد که در اين صورت روي کرسي «ي » نوشته ميشود:
رأفت، تأسف، مأنوس، شأن و خلأ، ملأ، مبدأ، منشأ.
رئيس، لئيم، رئوف، مئونت، مطمئن، مشمئز.
ب) اگر حرفِ پيش از آن مضموم باشد، روي کرسي «و» نوشته ميشود، مگر آنکه پس از آن مصوّتِ «او» باشد که در اين صورت روي کرسي «ي» نوشته ميشود:
رؤيا، رؤسا، مؤسسه، مؤذّن، مؤثر، مؤانست، لؤلؤ، تلألؤ، شئون، رئوس.
ج) اگر حرفِ پيش از آن مکسور باشد، يا ساکن ولي در وسط کلمه قرار داشته باشد، روي کرسي «ي» نوشته ميشود و همچنين کلمات دخيل فرنگي همواره با کرسي «ي » نوشته ميشوند:
لئام، رئاليست، سئول، نئون، مسئله، جرئت، هيئت، و در توأم استثنا است.
د) اگر حرفِ پيش از آن مکسور و در آخر کلمه باشد، روي کرسي (ي ) نوشته ميشود: متلأليء.
ر) اگر حرفِ پيش از آن ساکن و يا يکي از مصوّتهاي بلندِ «آ»، «او» يا «اي» بوده و در آخر کلمه نوشته شود، بدون کرسي نوشته ميشود: جزء، سوء، شيء، بطء، سماء، ماء، املاء، انشاء.
س) در صورتي که همزه پاياني ماقبل ساکن (بدون کرسي) يا همزه پاياني ماقبل مفتوح (با کرسي «ا») و يا همزه پاياني ماقبل مضموم (با کرسي «و»)به ياي وحدت يا نکره متصل شود، کرسي«ي» ميگيرد و کرسي قبلي آن نيز حفظ شود:
جزئي، شيئي، منشائي، مائي، لؤلؤئي.
ص) اگر حرفِ پيش از آن مفتوح يا ساکن و پس از آن حرف «آ» باشد، به صورت ـآ و آ نوشته ميشود:
مآخذ، لآلي، قرآن، مرآت.
توجه کنید که :
الف) نشانه کسره اضافه در خط فارسي آورده نميشود، مگر براي رفع ابهام در کلماتي که دشواري ايجاد ميکند: اسبِ سواري/ اسب سواري.
ب) براي کلمات مختوم به هاي بيان حرکت، در حالتِ مضاف، از علامت «ء» (ي کوتاه شده شبيه همزه) استفاده ميشود: خانه من، نامه من، نوشته او.
ج) «ي» در کلمه هاي عربيِ مختوم به «ي» (که «آ» تلفظ ميشود) دراضافه به کلمه بعد از خود به «الف» تبديل ميشود: عيساي مسيح، موساي کليم، هواي نفس، کبراي قياس.
