علم آمار چیست؟

 

آمارستان: تنها تعداد انگشت‌شماري از دانشجويان ورودي رشته آمار اين رشته را با شناخت كامل انتخاب مي‌كنند و به همين دليل تعداد بسياري از دانشجويان اين رشته پس از دوره كارشناسي اين رشته را ادامه نمي‌دهند؛ در اين اولين مطلب و چند مطلب بعدي سعي مي‌كنيم كمي اين رشته را توضيح دهيم:

اهميت و جايگاه علم آمار

چندی پیش مجله science به دنبال یک نظرخواهی از دانشمندان علوم مختلف، ۲۰ کشف و اختراع مهم قرن بیستم را معرفی کرد. در میان این اختراعات و اکتشافات علم آمار پس از اختراعات مهمی مثل ترانزیستور و کامپیوتر و قبل از لیزر قرار داشت. البته حضور علم آمار در این فهرست چیز عجیبی نیست چون جهان امروز جهان مدیریت اطلاعات است و بخش عظیم اطلاعات نیز در هر علم رشته سازمان و یا مرکز شامل اعداد و ارقام می شود که در مرحله جمع آوری و تجزیه و تحلیل این اعداد و ارقام علم آمار مورد نیاز می باشد برای مثال هنگام آزمایش تاثیر یک داروی جدید، انتخاب یک نوع بذر در بین بذرهای مختلف، مقایسه کیفیت دو روش تدریس در آموزش زبان، کنترل کیفیت محصولات,تعیین حق بیمه، پیش بینی نرخ ارز، نظرسنجی و پیش بینی انتخابات، تعیین نرخ بیکاری، تعیین شاخص هزینه خانوار، تاثیر و رابطه افسردگی بر تحصیل نیاز به تحقیقات آماری داریم.

فرهنگ لغت "American Heritage" آمار را چنین معرفی می کند : ریاضیات جمع آوری ، تنظیم و تفسیر داده های عددی به ویژه تجزیه و تحلیل صفات مشخصه جمعیت به وسیله ی استنباط از نمونه گیری.

تعریف فرهنگ لغت "Merriam-Webster's Collegiate" چنین است : یک شاخه از ریاضیات که از جمع آوری، تجزیه و تحلیل، تفسیر و نمایش گروه‌هایی از داده های عددی بحث می‌کند.

گام های تجزیه و تحلیل آماری شامل جمع آوری داده ها ، ارزیابی آن و نتیجه‌گیری می‌باشد.

موضوع آمار عبارت است از هنر و علم جمع آوري، تعبير و تجزيه و تحليل داده ها و استخراج تعميم هاي منطقي در مورد پديده هاي تحت بررسي. به عبارت ديگر يك آمار دان مي تواند براساس مجموعه اطلاعات عددي و بر مبناي مدل هاي رياضي و مدل هاي نظريه احتمال، پيشگويي كند؛ يعني به ياري اطلاعات گذشته، نحوه رفتار يك فرآيند را پيش بيني نمايد. از همين رو مي توان گفت كه علم آمار نتيجه گيري از جزئيات و يا رسيدن از جزء به كل است. كار علم آمار كمك به تفكر علمي است و آمارشناس كسي است كه مشاهده ميكند، و اطلاعاتي به دست مي آورد، و سپس با اطلاعات به دست آمده، اتفاقات و حوادث را پيش بيني مي‌كند. در يك كلام علم آمار ابزاري جديد، در پيشبرد علوم مبتني بر مشاهده است.

يكي از اهداف علم ، پيش بيني و توصيف پيشامد ها در دنيايي است كه در آن زندگي مي‌كنيم. اغلب پديده هاي طبيعي، غير حتمي اند. علم آمار، عمدتاً با وضعيت هايي سر و كار دارد كه در آنها وقوع يك پيشامد به طور حتمي قابل پيش بيني نيست. در حقيقت ، كاركرد علم آمار، ارائه استنتاج ها بر مبناي اطلاعات نا كامل است. يك تعريف مناسب از آمار چنين است:

"آمار، مجموعه ای از مفاهیم و روشهاست كه در هر زمینه پژوهشي، برای گردآوری وتعبیر اطلاعات مربوط به آن و انجام نتیجه گیریها، در شرایطی كه عدم حتمیت و تغییر وجود دارد، به كار می‌رود."

نظريه و روش هاي جديد آماري، از حد ساختن جداول و نمودارها بسيار فراتر رفته است. آمار به عنوان يك ابزار علمي ، امروزه شامل مفاهيم و روش هايي است كه در تمام پژوهش هاي كه مستلزم جمع آوري داده به وسيله يك فرايند آزمايش و مشاهده و انجام استنباط ونتيجه گيري بوسيله تجزيه و تحليل داده ها هستند، اهميت بسيار دارند. امروزه نمايش هاي عددي و نموداري به صورت جنبه‌اي فرعي از علم آمار در آمده‌اند.

اكنون در كشورهاي پيشرفته دنيا به علم آمار بسيار اهميت داده مي‌شود و آماردانان اين كشورها از درآمدهاي بسيار خوبي برخوردارند؛ به نظر مي‌رسد با توجه روند رو به پيشرفت كشورمان آمار در ايران نيز مورد توجه ويژه قرار بگيرد.