گروه باستانشناسی دانشگاه تهران

گروه باستانشناسی

 
 در سال 1314 ، يك سال پس از تأسيس دانشگاه تهران ، رشته باستان شناسي به عنوان يكي از نخستين گروه هاي آموزشي در دانشكده ادبيات و علوم انساني داير گرديد. بدين ترتيب آموزش علمي باستان شناسي در ايران و در دل دانشگاه مادر آغاز و زمينه ساماندهي پژوهش هاي باستان شناختي و اداره عملي آن در سطح كشور بوسيله فارغ التحصيلان ايراني رشته باستان شناسي دانشگاه تهران فراهم آمد. در سال 1338 به همّت آقاي دكتر عزت الله نگهبان، مدير وقت گروه باستان شناسي، مؤسسه باستان شناسي دانشگاه تهران با هدف ارتقاي فعاليت هاي تخصصي پژوهشي و آموزشي باستان شناسي پايه گذاري شد. دكتر نگهبان از سال 1348 ، كاروانسراي صفوي محمد آباد خره قزوين را ، پس از مرمت هاي لازم ، به عنوان پايگاه پژوهش هاي ميداني و كاوش هاي گروه و مؤسسه باستان شناسي در دشت قزوين برگزيد. مرحوم دكتر محمود افشار كه از سال هاي 1337 تا 1341 بخش اعظم دارائي خود را وقف كرده بود ، در سال 1352 به ملاحظه وحدت منظوري كه ميان فعاليت هاي دانشگاه تهران و نيات خود ديد قسمتي از رقبات موقوفات را به مؤسسه باستان شناسي دانشگاه سپرد زيرا پژوهش در مسائل تاريخي ايران يكي از منظورهاي واقف بود

  اين در حاليست كه يك سال پيش از آن مرحوم محسن مقدم و همسرش خانم سلما مقدم منزل خود و مجموعه آثار فرهنگي را كه در آن گرد آورده بودند به عنوان واحدي پژوهشي و آموزشي به طور خاص بر دانشجويان دانشكده هنرهاي زيبا و مؤسسه باستان شناسي دانشگاه تهران ، و به طور عام ، بر ساير پژوهشگران وقف كردند. بدين ترتيب ساختماني كه امروزه در مجموعه باغ نگارستان به «موزه مقدم» معروف است بر دانشگاه تهران وقف شده است .

    در حال حاضر گروه باستان شناسي پس از گذشت هفت دهه همچنان اين كانون جوشش و ترويج انگيزه جستجوگري و نوآوري و خلاقيت و پژوهشگري را استوار برپا داشته و به تربيت نيروي انساني متخصص كارآمد ادامه مي دهد. اين خود در پي سنت ديرين سرزميني است كه قرن ها در توسعه علمي سهيم بوده و مراكز آموزشي آن به عنوان پايگاه هاي علمي تأثير بسزايي در ترويج و اشاعه دانش در سطح ايران و فراسوي مرزهاي آن داشته است. اين گروه اكنون در سه مقطع كارشناسي، كارشناسي ارشد و دكتراي تخصصي به فعاليت هاي آموزشي و پژوهشي مي پردازد و هيئت علمي آن شامل 1 استاد، 3 دانشيار و 6  استاديار است

معرفي رشته :

 
  باستان شناسي مهم ترين وسيله شناخت گذشته ، از هزاره هاي دور تا امروز ، به عنوان يكي از ساختارهاي بنيادين هويت فرهنگي بشمار مي آيد. اين شناخت، درك جامعه امروز را ممكن ساخته به طراحي آينده اي درست مي انجامد. از اين ديدگاه باستان شناسي جايگاه علمي ـ نظري و كاربردي ممتازي دارد. باستان شناســـــي با رهيافتي علمي و ميان رشته اي بر پايه آثار مدفون در دل خاك و آب و چه آثار مشهود ـ به بازسازي رفتار فرهنگي از دوران پيش از تاريخ تا به امروز مي پردازد. در اين راستا يك اثر و يا يك پديده و موضوع نه به تنهايي ولي در ارتباط با آثار و پديده هاي ديگر معني پيدا مي كند و در قالب يك مجـموعه براي بازسازي پديده هاي ناشي از رفتار فرهنگي بار مطالعاتي به خود مي گيرد. بازسازي فرهنگ مادي به درك فن آوري و سير تحول آن در زمينه هاي متعدد و مختلف زندگي انسان مثل كشاورزي، صنعت، آبياري و آبرساني، شكار، دامپروري، تغذيه، ارتباطات، مهاجرت، حمل و نقل، تجارت، معماري و عمران و موارد بسيار ديگر منجر مي شود و در نهايت به بازسازي روند اقتصادي ، سياسي، اجتماعي، مذهبي، فرهنگي و غيره مي انجامد. 

  بدين ترتيب گستره حوزه پژوهش هاي باستان شناختي، اين رشته پويا ، درواقع به همان گستردگي ابعاد مادي و معنوي زندگي انساني است، در تمام جهان و از آغاز زندگي او تا به امروز. باستان شناسي به عنوان دانشي نوين، از يك قرن و نيم پيش تحولي بس چشمگير داشته و همگام با پيشرفت سريع علوم ديگر بخصوص علوم پايه و علوم تجربي و طبيعي هر روز به چشم اندازهاي جديد دست مي يابد. وسعت سرزمين ايران، قدمت فرهنگي و تمدني چند هزار ساله آن و در نتيجه تعدد و تنوع فرهنگ ها و محوطه هاو آثار فرهنگي اين سرزمين ايجاب مي كند كه باستان شناسي ايران از توان بالقوه بسيار بالايي برخوردار باشد. گروه باستان شناسي دانشگاه تهران با وقوف بر اين مسأله تمامي توان خود را به كار گرفته است تا همگام با تحولات عظيم و شگرف و پرشتاب در اين رشته، و با توجه خاص به توسعه كيفي آن، تحولي بنيادي پديد آورده و در راستاي پيشرفت متوازن همه علوم و بخصوص علوم انساني كه بي ترديد تعادل فرهنگي جامعه بدان بستگي دارد گام بردارد

  دروس مقطع کارشناسي

  دروس پايه (16 واحد )

• تاریخچه علم باستانشناسی

• بررسی تمدن های باستانی از نظر قرآن کریم

• جغرافیای تاریخی ایران

• اصول ومبانی انسان شناسی

• اسطوره شناسی

• تاریخ هنر از باستان تا آغاز اسلام

• حفظ آثار باستانی

•  مبانی باستانشناسی

  دروس اختصاصي(اجباري)  90 واحد

• استخوان شناسی

• باستان شناسی پیش از تاریخ ایران

• ایران در آغاز شهر نشینی

• باستانشناسی ایلام دوره تاریخی

• باستانشناسی ایران در هزاره قبل از میلاد

• باستانشناسی ماد و هخامنشی

• پیش از تاریخ بین النهرین

• باستان سنجی 1

•  صدر اسلام باستانشناسی و هنر

• تاریخ هنر خاور دور

• بین النهرین در دوران تاریخی

• باستان سنجی 2

• حفاظت اشیاء باستانی

• روش کاوش و بررسی آثار باستانی

• سکه شناسی

• فلز کاری در دوران اسلامی

• کتاب آرائی

• باستانشناسي اشکانيان

• تاریخ هنر قلمرو غربی اسلام

• تاریخ هنر نقاشی در ایران

• تکنیک و هنر سفالگری

• خواندن خطوط و کتیبه های اسلامی

• باستانشناسی ساسانی

• شناخت تابلت و مهرها

• باستانشناسی و هنر اسلامی قرن 5 تا 9

• هنر یونان و روم

• خطوط باستانی ایران

• طراحی فنی

• بررسی آثار تاریخی ایران اسلامی

• طبقه بندی سفال

• کاوش در محل

• باستان شناسی و هنر اسلامی قرن ده تا عصر حاضر

• باستان شناسی و هنر اسلامی سرزمین های اسلامی

• خواندن متون باستانی به زبان خارجی

• موزه داری

•  

   

  باستان شناسی آسیای صغیر

   

   دروس اختصاصي (اختياري) 13 واحد

• فرهنگ ایران باستان

• فرهنگ تمدن از مغول تا صفویه

• هنر و تمدن صفوی

• هنر در دوره رنسانس

• فرهنگ و تمدن ساسانی

•  باستان شناسی و هنر هند

   دروس مقطع کارشناسي ارشد (41 واحد)

• باستان شناسی هخامنشی(اجباری)

• باستان شناسی ما قبل تاریخ بین النهرین(اجباری)

• بررسی سیر تحول خطوط و کتیبه های اسلامی(اختیاری)

• باستان شناسی و هنر صدر اسلام(اجباری)

• بررسی فرهنگ و هنر مشرق زمین(اختیاری)

• روش کاوش(اختیاری)

• موزه داری (اختیاری)

• باستان شناسی اشکانی(اجباری)

• باستان شناسی ساسانی(اجباری)

• باستان شناسی و هنر اسلامی از قرن 5 تا 9(اجباری)

• باستان شناسی و هنر اسلامی از قرن 10 تا عصر حاضر(اجباری)

• هنرهای کاربردی(اجباری)

• باستان شناسی ماد(اجباری)

• باستان شناسی یونان و روم(اختیاری)

• باستان شناسی آسیای صغیر(اجباری)

• باستان شناسی پیش از تاریخ ایران(اجباری)

• باستان شناسی ایلام(اختیاری)

• روش تحقیق(اختیاری)

•  رساله و پایان نامه(اجباری)

  از دروس فوق دانشجویان کارشناسی ارشد باید با رساله 32 واحد انتخاب نمایند.

   توضیح : دانشجویان از بین دروس ردیف 10 و 11 که به عنوان دروس اجباری می باشند ؛ می توانند یکی را انتخاب نمایند.

 مدير گروه

    آقاي دكتر حسن طلایی مغانجویی