چطور با کودک ترسو برخورد کنیم؟

چطور با کودک رابطه برقرار کنیم تا او بتواند به ایمن ترین شکل ممکن با ترس خود روبرو شود.

چندی پیش به همراه جمعی از دوستان به باغ یکی از آشنایان رفته بودیم. خانواده سه نفره ای میهمان یکی از دوستان ما بودند. پسر آنها که 6 ساله بود از شنا کردن می ترسید به همین دلیل به حوض بزرگ، کم عمق و زیبایی که در وسط باغ قرار داشت نزدیک هم نمی شد. پدر که دلش می خواست پسرش از آب بازی و بازی با ماهیها و اردکها لذت ببرد با هر ترفندی بود او را تا لبه حوض همراه خود برد. او به پسر گفته بود که فقط لحظه ای آنجا خواهند ایستاد و بعد برمی گردند. پسرک به بهانه های مختلف آهنگ برگشت می کرد، اما پدر مدام او را تشویق می کرد که کمی بیشتر بماند.

لحظه ای بعد در شرایطی که پسر به اطراف نگاه می کرد پدر او را به داخل حوض هل داد. پسرک بیچاره که خیلی ترسیده بود با تمام توان جیغ می کشید و با تصور اینکه در حال غرق شدن است از مادرش کمک می خواست. پدر که کنار حوض ایستاده بود مدام او را تشویق می کرد که روی پاهایش بایستد (اگر می ایستاد آب تا شانه پسر هم نمی رسید) و به مادر هم اجازه نمی داد داخل حوض شود. اما پسر که گویی اصلاً توصیه های پدر را نمی شنید همچنان دست و پا می زد تا اینکه بالاخره مادر به داد او رسید. طفلک آنقدر ترسیده بود که بیرون از حوض هم توان ایستادن روی پاهایش را نداشت. آن چنان به مادرش چسبیده بود که گویی سالهاست او را ندیده است، تا ساعتی بعد هم که از آنجا رفتند از او جدا نشد که نشد.

آن روز به هیچ یک از اعضای این خانواده خوش نگذشت حتی پدر که فکر می کرد با این کار ترس را برای همیشه از فرزندش خواهد راند وقتی حال و روز او را دید با قیافه ای عبوس آن جا را ترک کرد. اگر شما هم کودکی در خانواده دارید که از چیزی می ترسد و می خواهید به هر نحوی شده به او کمک کنید تا بر آن غلبه کند شاید اتفاقی مشابه را تجربه کرده باشید. در این مقاله می خواهیم راههایی را بررسی کنیم که به ما نشان می دهد چطور با کودک رابطه برقرار کنیم تا او بتواند به ایمن ترین شکل ممکن با ترس خود روبرو شود.

1.کودک ر ا به تدریج به عامل ترس آور نزدیک کنید

اگر کودک شما از شخصیتی خیالی مثل لولوخورخوره می ترسد مقدار فاصله ای که بین خود و لولو احساس می کند بر میزان ترس او تأثیر خواهد داشت. برای مثال اگر او فاصله خود تا لولو را 10 متر بداند نسبت به زمانی که آن را درست مقابل خود ببیند ترس کمتری را تجربه خواهد کرد. به عبارت دیگر به عنوان یک قاعده باید این نکته را در نظر داشته باشید که میزان ترسی که تجربه می شود با موقعیت تناسب دارد. در نتیجه بهتر است وقتی می خواهیم کودک را با عامل ترس آور مواجه کنیم از موقعیتهایی شروع کنیم که ترس کمتری را در او برمی انگیزند. با این راهبرد می توان کودک را برای مدت زمان بیشتری در آن موقعیت نگه داشت و شرایطی را برای او فراهم آورد که کاهش ترس و افزایش احساس تسلط بر موقعیت را در درون خود احساس کند.

2.با کودک همراه باشید

مجبور کردن کودک به روبرو شدن با عامل ترس آور به نتیجه خوبی نمی انجامد. مطمئناً شما هم نمی خواهید او را مجبور به این کار کنید بلکه می خواهید شرایطی فراهم کنید که کودک احساس کند که می تواند بر موقعیت ترسناک تسلط داشته باشد. بهترین راه برای رسیدن به این هدف این است که با کودک همراه شوید. همراه شدن یعنی: 1. از کودک سۆال کنید که آیا می خواهد چیزی را امتحان کند که کمی او را می ترساند و 2. به او اطمینان دهید که در تمام مدتِ مواجهه با عامل ترس آور در کنار او خواهید ماند.

پدرِ مثالیِ بالا بدون در نظر گرفتن خواست کودک بالاجبار او را با ترس از شنا مواجه کرد و به همین دلیل نه تنها به نتیجه مثبتی نرسید بلکه اعتماد فرزند را هم نسبت به خود مخدوش ساخت (چسبیدن کودک به مادر، بی اعتمادی او را نسبت به پدر نشان می داد).

3.کودک را تشویق کنید شجاع باشد

از تشویق غفلت نکنید. به کودک بگویید که می تواند شجاع باشد چرا که او چیزی از شخصیتهای شجاعی که می شناسد کم ندارد. برای او از شخصیتهای شجاع مورد علاقه اش مانند شخصیتهای کتابها، کارتونها و فیلم ها به عنوان نمونه های شجاعت مثال بزنید (البته شخصیتهایی که با فرهنگ و سبک زندگی ما همخوان باشند)، این به معنای مقایسه کردن نیست. شما فقط به کودک می گویید که قهرمان ها شجاعند چون با ترسهایشان روبرو می شوند و او هم می تواند یک قهرمان باشد. البته نباید طوری رفتار کنید که کودک احساس کند می خواهید او را تحت فشار بگذارید. اگر این کار با ظرافت انجام شود کودک از آن استقبال می کند. همچنین در طی مدتی که کودک با ترس خود روبرو می شود عباراتی مانند "همینه"، "تو خیلی شجاعی"، "می دونستم که از پَسِش برمی آی"، "من به این همه شجاعت تو افتخار می کنم" را نثار او کنید. می توانید از سایر پاداشها نیز استفاده کنید.

4.اگر کودک از مواجهه با ترس عقب کشید او را تنبیه نکنید

وقتی کودک با عامل ترس آور مواجه می شود غرق در اضطراب می شود و برای این که بتواند از اضطراب خود کم کند به حمایت شما نیاز دارد. حال اگر شما به دلیل اینکه کودک نیمه های راه پا پس می کشد او را تنبیه کنید از دو ناحیه به او آسیب می زنید: 1. احساس اجبار به روبروشدن با ترس را در او بر می انگیزید. 2. حمایت خود را از او می گیرید. اگر کودک از روبرو شدن با ترس پشیمان بشود واکنش عجیب و غریبی نشان نداده است. او فقط می خواهد یک پیام را به گوش شما برساند: «من هنوز آماده نیستم آنطور که شما انتظار دارید با ترسم روبرو شوم».

پس بهتر است به جای تنبیه کردن، ترسی را بیابید که کودک می تواند در آن موقع با آن روبرو شود، برای مثال اگر کودک از شنا کردن در قسمتهای عمیق استخر می ترسد او را تشویق کنید در قسمتهای کم عمق شنا کند. وارد شدن به استخرهای عمیق بماند برای وقتی که کودک آمادگی کافی پیدا کرد.

5.صبر و استقامت پیشه کنید

اگر می خواهید روزی را ببینید که کودکتان بر ترسش غلبه کرده است صبور باشید. غلبه بر ترس یک شبه اتفاق نمی افتد. اگر می خواهید به کودک کمک کنید با ترس مواجه شود و در عین حال نمی خواهید او را مجبور به این کار کنید، در هر بار ناکامی به او بگویید "عیبی نداره، فردا بازم فرصت داری". همین چند کلمه این پیام را به کودک می فرستد: «من تسلیم نخواهم شد چون از تو ناامید نیستم و مطمئنم تو یک روز با ترست روبرو خواهی شد و من تا آن موقع کنار تو خواهم ماند».

6.با کودک همدلی کنید

ترسهای کودک را جدی بگیرید چون آنها برای او بسیار واقعی و جدی هستند. از دید کودک ترس از فلان چیز اصلاً شوخی و کم اهمیت نیست پس لطفاً از جملاتی مانند "تو که دیگه بچه نیستی، این کارها مال کوچولوهاست" اجتناب کنید. اگر ترس او را کم اهمیت بیانگارید کودک احساس می کند که دارید او را مسخره می کنید و در نتیجه دیگر در مورد ترس هایش با شما صحبت نخواهد کرد. در عوض، گفتن جملاتی مانند این که "می فهمم، چیزهایی هم هست که من را می ترسونه. مهم این است که اجازه ندهیم ترس ما را شکست بده" به کودک کمک می کند تا احساس کند که شرایط او را درک می کنید و او تنها نیست.

7.در صورت نیاز از یک متخصص کمک بگیرید

اگر ترسهای کودک طوری است که زندگی او را تحت تاثیر قرار داده و یا در بروز تواناییهای بالقوه او اخلال ایجاد کرده است از یک متخصص کمک بگیرید.