صائین‌قلعه یکی از شهرهای استان زنجان است و به همراه مناطق خود با بیش از ۳۰۰۰۰ نفر جمعیت در بخش مرکزی شهرستان ابهر قرار گرفته‌است. این شهر دارای چندین و چند روستای تابعه از جمله: پیرزاغه، خراسانلو، گاودره، کوه زین، چرگر، جدایقه، ارهان، الگیزیر، داشبلاغ، سروجهان، خلیفه لو (کبود چشمه) می‌باشد. فاصله صائین قلعه از مرکز شهرستان ۲۴ و مرکز استان ۶۵ کیلومتر می‌باشد. در ذکر مسافت از سلطانیه دارالملک مغول تاری مسافت بین ابهر وصائین قلعه را چهار فرسنگ ذکر کرده و دراین زمان یعنی قرن هفتم از هیدج و خرمدره آثاری نبوده که مذکور افتد. از دیرباز باغ‌ها و زمین‌های کشاورزی صائین قلعه زبان زد عام و خاص بوده و بسیاری از اهالی شهرها و روستاهای اطراف برای کار در این مزارع به این شهر مهاجرت کرده‌اند، از باغات و زمین‌های زر خیز این شهر محصولاتی چون غلات و حبوبات، اکثر محصولات باغی شامل انواع سیب، انواع هلو، انواع آلو، گیلاس، آلبالو، بادام و گردو، گلابی، سنجد، انواع سبزی و سیفی جات، انواع گیاهان علوفه‌ای برداشت می‌شود خاص ترین محصول این شهر را می‌توان انگور دانست به طوری که همه ساله بیش از ۳۰ نوع انگور در تاکستانهای صائین قلعه برداشت می‌شوند. شغل اهالی زراعت، صنعت، و فعالیت در بخش حمل و نقل (کامیون داری) و همچنین بخش خدمات است. زبان مردم این شهر ترکی آذربایجانی و مذهبشان شیعه دوازده امامی می‌باشد. ایستگاه راه آهن در شمال شرقی شهر نزدیک جاده واقع است..این شهر در مشرق سلطانیه واقع شده و نام قدیمی آن قهود بوده است. در مورد وجه تسمیه یا علت تغییر نامش به صایین قلعه یک روایت تاریخی وجود دارد که گویا پس از حمله مغولان به دلیل مقاومت دلیرانه اهالی مهاجمان لقب “صایین قالا” یا قلعه استوار و مورد احترام را بر این شهر نهادند، امروزه نیز در زبان ترکی “صایین” برای بیان احترام و ارادت گوینده نسبت به شخص مقابل به کار می‌رود.

آثار و ابنیه تاریخی و گردشگری

به دلیل تاریخ دیرین صائین قلعه، محوطه و آثار باستانی متعددی در گوشه و کنار شهر به چشم می‌خورد که بسیاری از آنها اکتشاف نشده و از آن جمله می‌توان به تپه باستانی علی یورد، تپه باستانی موجود در محوطه امامزاد یحیی، محوطه قدیمی طالیب ایوانی (ایوان طالب)، حوض باستانی گاودره. همچنین بقعه‌های متبرکه چند امامزاده از جمله امامزداه یعقوب، امام زاده یحیی، ینگه امام (سارا و قاسم)، امامزداه عبدالله اشاره کرد. تپه علی یورد این تپه یا محوطه باستانی در میان دشت حاصل خیز “اولیاجو” (شکل تغییر یافته نام الجایتو شاه مغول) قرار داشته و حدود ۲۶ متر ارتفاع داردو به علت ریخت و شکل ظاهری احتمالاً به دست بشر ایجاد شده است. “یورد” در زبان ترکی یورد هم به معنای “ملک و زمینهای علی” می‌باشد اما از علت دقیق و تاریخ به وجود آمدن این محوطه اطلاع دقیقی در درسترس نیست. امروزه به دلیل نا مهربانی‌هایی که با تاریخ این منطقه می‌شود توجه چندانی به این محوطه نمی‌شود و سارقان فرهنگ هر روز بخشی از آن را کنکاش می‌کنند اما علی‌رغم حفاری‌های غیر مجاز و تخریب‌های فراوان ناشی از آن این اثر در تاریخ دوازدهم دی ۱۳۸۶ با شماره ثبت ۲۰۴۵۱ در دفتر ثبت آثار ملی ایران به ثبت رسید. پس از ثبت این محوطه دانشجویان باستان شناسی دانشگاه آزاد اسلامی واحد ابهر با مجوز پژوهشکده باستان شناسی پژوهشگاه سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری و با سر پرستی دکتر امیر صادق نقشینه، این تپهٔ تاریخی را مورد نظارت قرار داده و حفاری‌ها و کاوشهای باستانی توسط تعدادی از باستان شناسان در حال انجام است.

از مکانهای گردشگری شهر نیز علاوه بر امامزاده یعقوب، می‌توان به پیست موتور کراس شهید رحمت‌الله جعفری اشاره کرد که با تکمیل این طرح با توجه به موقعیت مکانی مناسب انتظار می‌رود این پیست به نمونه بسیار جالب و منحصربه‌فردی در سطح استان تبدیل شود. “دربند و آبشار خراسانلو” در شمال صائین قلعه سلسله کوهایی وجود دارد که دارای طبیعت بسیار جالب و خیره کننده‌ای می‌باشند از جمله جاذبه‌های طبیعی این کوها دربند و اوجاق (مکان زیارتی در کمرکش کوه) و همچنین آبشار در خراسانلو و سد چرگر را می‌توان برشمرد. همچنین در کوههای شمالی دهها معدن فعال گرانیت و سنگ آهک وجود دارد.