مبحث پنجاه و نهم طرح صالحین: چـلـه تابـسـتـان

بسم الله الرحمن الرحیم

جشن چِلِّه تابستان ؛ جشن نوروز بَل ؛ جشن نیلوفر ؛ چله تَمُوز ؛ زیارتگاه نارکی ؛

تمامی این اسامی  حکایت از یک جشن بزرگ در میانه های فصل تابستان در ایران باستان را دارند.

جشن نوروزبَل از قبل از اسلام بوده است. این آیین از دیلمان آغاز شده و تا پای کوه دماوند امتداد دارد و به آن در استان گیلان سال دیلمی می گویند و با اختلاف 12 روز در استان مازندران نیز برگزار می شود و در آن ناحیه به تحویل سال طبری معروف است.این آیین که چله تابستان هم به  آن میگویند پس از اسلام در زمان دیلمیان  که  خود را وارث  حکومتهایی مانند اشکانیان و ساسانیان و هخامنشیان میدانستند  رونق گرفت و به نام نوروز بَل میان مردم رواج پیدا کرد.

بَل bal، در لفظ مردم کوهستان؛ یا وَل val ، در تلفظ مردم جلگه؛ در زبان گیلکی به معنی شعله آتش است و نوروز بل یعنی شعله ی آتش نوروزی. جشن نوروز بل در نیمه مرداد هر سال یعنی وسط تابستان یا به تعبیر قدیمی ها قَلبُ الاَسَد، بین 13 تا 17 مرداد برپا می شود و مرداد هم طبق نجوم قدیم ماه شیر و خورشید است. بهرحال اجرای مراسم نوروز بل نشان دهنده پشت سر گذاشتن اوج گرما و طول روز و از سر گرفتن کوتاه شدن روز است.