لیست ترتیبی خطبه های نهج البلاغه : 221 تا 240

خطبه 221

شارحان نهج‏البلاغه می‏گویند که امیرالمومنین(ع) این خطبه را بعد از خواندن این آیه(رجال لاتلهیهم تجاره و لابیع عن ذکرالله) یعنی مردانی هستند که تجارت و داد و ستد آنها را از ذکر خدا باز نمی‏دارد- ایراد نمود و این آیه از آیات سوره نور می‏باشد.

خطبه 222

امیرالمومنین(ع) این آیه از سوره انفطار را تلاوت نمود(یا ایها الانسان ما غرک بربک الکریم) یعنی(ای انسان چه چیز سبب شد که تو به خدای با کرامت خود غره شدی) و آنگاه بنا بر گفته شارحان نهج‏البلاغه این خطبه را ایراد کرد و موضوع اصلی خطبه این است که انسان نباید به این امید که خداوند گناه او را مورد عفو قرار می‏دهد مرتکب گناه گردد و مفهوم آیه قرآن هم که مولای متقیان تلاوت نمود همین است.

خطبه 223

دقت امیرالمومنین(ع) را در مصرف کردن بیت‏المال مسلمین از این خطبه می‏توان دریافت و آیا در جهان کسی بود و هست که در مصرف آنچه به طور امانی به او سپرده شده این اندازه دقیق باشد و اینگونه از خداوند متعال بترسد.

خطبه 224

تمام خطبه‏های امیرالمومنین(ع) از لحاظ فصاحت و ایجاز، یعنی معنای وسیع را در کلماتی معدود گنجانیدن ممتاز است و از جمله این خطبه که همه جمله‏های آن موجز، و در مراتب فصاحت، دارای حد اعلای کمال می‏باشد.

خطبه 225

این خطبه در مذمت از دنیا می‏باشد و مضامین این خطبه، در بعضی از خطبه‏های صفحات گذشته نیز هست و امیرالمومنین تاکید دارد که مومنین، دچار ظواهر و وسوسه دنیا نشوند و عاقبت را به دنیا نفروشند.

خطبه 226

این خطبه مناجاتی است به درگاه خداوند و چون آن که مناجات می‏کند امیرالمومنین(ع) می‏باشد مضمون مناجات در اعمال قلوب شنونده(و خواننده) اثر می‏کند ولی آیا در بین خطبه‏های مولای متقیان(ع) خطبه‏ای هست که تا عمق قلب شنونده(و خواننده) تاثیر ننماید.

خطبه 227

شارحان نهج‏البلاغه معلوم نکرده‏اند که منظور امیرالمومنین(ع) در این خطبه از(فلان) کیست و همین قدر گفته‏اند که منظور مولای متقیان یکی از اصحاب او می‏باشد و ما نمی‏دانیم صحابه‏ای که این خطبه، راجع به او ایراد شده کیست و خوشا به سعادت اخری وی که امیرالمومنین (ع) از او به نیکی یاد می‏کند.

خطبه 228

این خطبه مربوط است به بیعت مردم با مولای متقیان(ع) و مرحوم سیدرضی می‏گوید که مضمون این خطبه با جمله‏های دیگر در خطبه‏های قبل دیده شده ولی او(سیدرضی) به طوری که در مقدمه این کتاب گفته شد هر چه از امیرالمومنین(ع) در هر جا که دیده در نهج‏البلاغه ذکر کرده تا این که چیزی از طرف او از قلم نیفتد.

خطبه 229

امیرالمومنین(ع) در این خطبه، مانند چند خطبه دیگر مردم را توصیه به تقوی می‏نماید برای این که تقوی در دو دنیا، بهترین وسیله رستگاری است و آن کس که تقوی را پیشه کند، سود دنیا و عقبی، هر دو را، عاید خویش می‏نماید.

خطبه 230

این خطبه اولین مرتبه از طرف ابوعبدالله محمد به عمر بن واقد دانشمند مدنی و معروف به واقدی در کتاب موسوم به (الجمل) ذکر شد و واقدی یکی از کسانی است که قسمتی از خطبه‏ها و فرمانها و نامه‏ها و کلمات قصار امیرالمومنین(ع) را مدتی قبل از مرحوم سیدرضی جمع‏آوری کرد و در سال 207 هجری قمری زندگی را بدرود گفت و واقدی گفته است که امیرالمومنین(ع) این خطبه را در(ذی‏قار) هنگامی که به سوی بصره می‏رفت ایراد کرد.

خطبه 231

عبدالله بن زمعه که از ارادتمندان امیرالمومنین(ع) بود هنگام خلافت آن حضرت، نزد او رفت و به طوری که نوشته‏اند درخواست کرد که امیرالمومنین(ع) از بیت‏المال چیزی به او بدهد و مولای متقیان چنین گفت:

خطبه 232

شارحان نهج‏البلاغه می‏گویند که امیرالمومنین(ع) به جعده بن هبیره گفت که برای مردم خطبه‏ای ایراد نماید و جعده شروع به سخن کرد اما نتوانست که دنباله کلام را بیاورد و از سخن گفتن باز ماند و امیرالمومنین(ع) به او گفت که بنشیند و خود شروع به سخن کرد و این خطبه را ایراد نمود:

خطبه 233

شارحان نهج‏البلاغه گفته‏اند که روایت مربوط به این خطبه، از 4 نفر رسیده که هر یک برای دیگری روایت کرده‏اند و آخرین آنها که کلام را از زبان خود امیرالمومنین(ع) شنیده(مالک بن وحیه) است و او می‏گوید که روزی در حضور امیرالمومنین (ع) بودم و صحبت از این شد که مردم از لحاظ صورت و سیرت باهم اختلاف دارند و امیرالمومنین(ع) چنین گفت:

خطبه 234

این خطبه سخنان امیرالمومنین (ع) هنگام تغسیل و تدفین سرور کائنات حضرت خاتم‏النبیین (ص) می‏باشد و می‏دانیم که جسد مطهر رسول‏الله(ص) به دست امیرالمومنین (ع) شسته شد و در مزار جا گرفت.

خطبه 235

مرحوم سیدرضی این خطبه را کوتاه‏ترین خطبه نهج‏البلاغه دانسته و به طوری که می‏خوانیم مربوط است به خروج امیرالمومنین(ع) از مکه برای رفتن به مدینه بعد از این که رسول‏الله(ص) از مکه به مدینه هجرت کرد در این خطبه دو کلمه (فاطاذکره) بنا بر نظریه سیدرضی، از لحاظ وسعت معنی و فصاحت بسیار قابل تحسین است و با این دو کلمه امیرالمومنین (ع) این معانی را بیان می‏نماید(از زمان خارج شدنم از مکه، همواره در فکر رسول‏الله(ص) بودم و تا موقعی که به عرج رسیدم(عرج مکانی بود بین مکه و مدینه) پیوسته از وضع رسول‏الله(ص) کسب اطلاع می‏کردم).

خطبه 236

امیرالمومنین(ع) در این خطبه می‏گوید تا روزی که انسان زنده است و فرشتگان آسمان که بر او مقرر هستند(به خصوص فرشتگانی که حساب اعمال بندگان را نگاه می‏دارند) به آسمان نرفته‏اند آدمی بایستی اعمال نیک را از دست ندهد زیرا بعد از مرگ که فرشتگان مقرر بر انسان به آسمان می‏روند و دیگر مراجعت نمی‏نمایند کاری از آدمی ساخته نیست.

خطبه 237

این خطبه مربوط است به مردم شام و نیز مربوط است به ابوموسی اشعری موسوم به عبدالله بن قیس(ابوموسی کنیه‏اش بود) که در باطن نسبت به مولای متقیان کینه داشت چون بعد از این که امیرالمومنین(ع) خلیفه شد او را از حکومت کوفه معزول کرد.

خطبه 238

این خطبه، مربوط است به ذکر صفات خاندان مطهر و مقدس رسالت که امیرالمومنین(ع) خود یکی از اعضای بزرگ آن خاندان می‏باشد.

خطبه 239

وقتی مردم خانه عثمان را محاصره کردند چون نام از خلافت امیرالمومنین(ع) می‏بردند عثمان فکر کرد که اگر مولای متقیان(ع) از مدینه دور شود مردم از او دست بر می‏دارند و نامه‏ای به مولی نوشت و از او خواست که به ملک خود ینبع واقع در خارج از مدینه برود و امیرالمومنین(ع) هم به ینبع رفت اما طولی نکشید که عثمان از امیرالمومنین(ع) خواست که به مدینه مراجعت نماید و او را از دست مردم نجات بدهد و مولی به مدینه مراجعت نمود لیکن عثمان برای بار دوم به وسیله عبدالله بن عباس نامه‏ای به امیرالمومنین(ع) نوشت و از او خواست که به ینبع برود تا به گمان او، غوغای مردم فرو بنشیند و امیرالمومنین(ع) بعد از دریافت نامه عثمان، از ابن عباس، این اظهارات را کرد.

خطبه 240

این خطبه، بر طبق نظریه تمام شارحان نهج‏البلاغه مربوط به جهاد است و در این خطبه امیرالمومنین(ع) به اصحاب گوشزد می‏کند که برای جهاد آماده شوند ولی تاریخ ایراد خطبه از طرف شارحان ذکر نشده تا دانسته شود که مولای متقیان قبل از کدام جنگ این خطبه راایراد کرد.