قرار شب بیست و یکم ماه مبارک رمضان

غنيمت شمردن فرصت در كلام معصومين(ع)

1. رسول خدا صلی الله علیه و آله
پيامبر اعظم صلی الله علیه و آله مي فرمايد: «هر كس دري از خير بر او گشودند، فرصت غنيمت شمارد كه نداند چه وقت بسته خواهد شد».1
پيامبر اكرم صلی الله علیه و آله به مولاي متقيان، علي(ع) مي فرمايد:
اي علي! از چهار چيز پيش از چهار چيز بهره ببر! از جواني ات پيش از پيري و تن درستي ات پيش از بيماري و بي نيازي ات پيش از نيازمندي و زندگي ات پيش از مرگ.2
رسول اكرم صلی الله علیه و آله در كلامي ديگر به ابوذر غفاري فرمود:
پنج چيز را پيش از پنج چيز غنيمت بشمار: جواني ات را پيش از پيري، سلامتت را پيش از بيماري، تمكّنت را پيش از تهي دستي، فراغتت را پيش از گرفتاري و زندگاني ات را پيش از مرگ.3
آن حضرت درباره استفاده بهينه از فرصت ها نيز مي فرمايد:
در روزهاي زندگي شما لحظه هايي فرا مي رسد كه در معرض نسيم حيات بخش الهي قرار مي گيريد و فرصت مناسبي به دست مي آوريد. بكوشيد از آن فرصت ها بهره بگيريد و خويشتن را در مسير فيض الهي قرار دهيد.4
2. اميرمؤمنان، علي(ع)
حضرت علي(ع) درباره پرهيز از تأخير در كار، به ابوذر مي فرمايد:
اي اباذر! از تأخير در عمل بپرهيز كه امروز از آنِ تو است و از فردا خبر نداري. اگر فردايي داشتي، در آن فردا چنان باش كه در امروز و اگر فردايي نداشتي، براي كوتاهي كردن امروز پشيمان نخواهي شد.
اي اباذر! در بامداد، اميد به رسيدن شام مدار و در شام، اميدي به رسيدن بامداد و بكوش تا از تن درستي ات پيش از بيماري و از زندگي ات پيش از مرگ بهره گيري؛ زيرا نمي داني كه نام تو در فردا چيست؛ زنده يا مرده؟»5
«از نعمت هايي كه در اختيار داريد، خوب استفاده كنيد، پيش از آنكه شما را ترك گويند؛ چه آنكه نعمت هاي زودگذر از كف مي روند و شهادت مي دهند كه صاحبشان با آنها چگونه رفتار كرده است».6
«به هر فرصتي نمي توان دست يافت».7
«فرصت را درياب تا مايه غصه نشود».8
«ديروزت از دست رفته و فردايت مشكوك است و امروزت مغتنم. پس در بهره برداري از فرصت ممكن شتاب كن و از اطمينان كردن به روزگار بپرهيز».9
«كسي كه آبشخور گوارايي بيابد و آن را غنيمت نشمارد، باشد كه در تشنگي آن را بجويد و نيابد».10
«در روزهايي كه مهلت داريد و اجل فرا نرسيده، اگر اهل كاريد، به كار برخيزيد و از فراغ خود پيش از رسيدن گرفتاري بهره گيريد و پيش از آنكه راه نفس كشيدن بسته شود، تنفس كنيد».11
«دنيا سه روز است: روزي كه با هر چه در آن بود، گذشت و باز نخواهد گشت و روزي كه در آني و سزاوار است كه آن را غنيمت داني و روزي كه نمي داني از آنِ كه خواهد بود و چه بسا تو در آن به سراي ديگر رخت بربندي. روز گذشته، حكيمي ادب كننده است و روزي كه در آني، دوستي در حال وداع است و اما از فردا، تنها اميدي به آمدنش داري. پس، از امروز توشه برگير و از آن به شايستگي جدا شو. فقط به كاري كه كرده اي، اطمينان داشته باش و از دل بستن و فريفته شدن به آرزو و امل بپرهيز.
غم فردا را از امروز به خود راه مده كه غم امروز، تو را بس است و فردا با كار و گرفتاري، خود، بر تو وارد خواهد شد. اگر غم فردا را بر امروز خود بار كني، بر اندوه و رنج خويش افزوده اي و بار چيزهايي را كه بايد در چند روز بكشي، در يك روز كشيده اي و بدين گونه اندوه خود را بزرگ و گرفتاري خود را فراوان و رنج خود را زياد كرده اي و با دل بستن به اميد و آرزو، از اقدام و كوشش بازمانده اي، درحالي كه اگر دل خويش از آرزو تهي ساخته بودي، به كوششي بيش برمي خاستي.
آيا نمي بيني كه دنيا ساعتي ميان دو ساعت است؟ ساعت گذشته و ساعت باقي مانده و ساعتي كه در آني. تو اكنون از آسايش ساعت گذشته و ساعت آينده لذتي نمي يابي و از سختي آنها دردي احساس نمي كني.
پس ساعت گذشته و ساعتي را كه اكنون در آني، همچون دو مهمان بدان كه بر تو وارد شده اند؛ آنكه از پيش تو رفته، تو را نكوهش مي كند و آنكه بر تو وارد شده، تجربه اي از گذشته برايت آورده است».12
«بندگان خدا! اكنون به كار برخيزيد كه زبان ها باز است و بدن ها تن درست و اندام ها نرم و به اختيار و عرصه فعاليت، گسترده و ميدان كوشش، بزرگ».13
همچنين، آن حضرت به مالك اشتر سفارش مي كند:
«كار هر روز را در همان روز انجام بده؛ زيرا هر روزي مخصوص كار همان روز است. و از ميان اوقات خود، بهترين و بزرگ ترين بخش ها را براي انجام دادن تكاليفي كه در پيشگاه خداي خويش داري، مخصوص گردان، هرچند اگر نيت درست باشد و سلامتي و آسايش مردم [در حكومت تو] تأمين شود، همه بخش ها از آنِ خدا است».14
آن حضرت در كلامي ديگر درباره غنيمت شمردن فرصت به مسلمانان چنين سفارش مي كند:
«ديروزت از دست رفته و فردايت مشكوك است و امروزت مغتنم. پس در بهره برداري از فرصت ممكن شتاب كن و از اطمينان كردن به روزگار بپرهيز!»15


3. امام حسن(ع)
امام حسن(ع) درباره غنيمت شمردن فرصت مي فرمايد: «فرصت، به شتاب از دست مي رود و به كندي بازمي گردد».16


4. امام محمدباقر(ع)
«از كوتاهي كردن به هنگام فراهم آمدن فرصت بپرهيز كه اين، ميداني است كه به زيان اهل خود جريان دارد».17
«هنگام فرصت، آنچه را كه خواستار آني به دست آر و هيچ فرصتي همچون فرصت روزهاي بي كاري همراه با تندرستي نيست».18
«مبادا در عمل تأخير كنيد كه تأخير، دريايي است كه بسيار كسان در آن به هلاكت مي رسند».19


5. امام صادق(ع)
«در تندرستي، پيش از بيماري و در نيرومندي، پيش از ناتواني و در زندگي، پيش از رسيدن به مرگ، براي خود چيزي فراهم آر!»20
«دل هاي خود را به آنچه از دست رفته، مشغول نسازيد كه در اين صورت، ذهن خود را از آماده شدن براي آنچه هنوز نيامده است، باز خواهيد داشت».21
آن بزرگوار مي فرمايد: اميرمؤمنان، علي(ع) به برخي از ياران خود نوشت:
«آنچه را از عمرت باقي مانده، درياب و مگو فردا و پس فردا. بسيار كسان پيش از تو سرگرم آرزوها و امروز و فردا كردن ها گشتند و گرفتار اجل شدند و غفلت زده مردند».22
همچنين آن حضرت به نقل از حضرت علي(ع) مي فرمايد: «مبادا كه براي پرداختن به عمل، امروز و فردا كنيد؛ هر وقت امكان برايتان پيدا شد، به كار برخيزيد».23
امام صادق(ع) از پدران خود در تفسير آيه «وَ لاتَنْسَ نَصيبَكَ مِنَ الْدُّنيا» روايت كرده است كه:
سلامت، نيرومندي، فراغت، جواني، نشاط و بي نيازي خود را فراموش مكن. در دنيا از آنها بهره برداري كن و متوجه باش كه از آن سرمايه هاي عظيم، به نفع معنويات و آخرت خود استفاده كني.24


6. امام موسي كاظم(ع)
«اي هشام! بر طاعت خدا صبور باش و از نافرماني او خودداري كن كه دنيا يك ساعت است؛ زيرا از گذشته آن، اكنون نه شادابي داري و نه غمي و از آينده آن، آگاه نيستي كه چه خواهد شد. پس بر اين ساعتي كه در آني، صبور باش [و در آن بكوش] چونان كه گويي وقت خوشي و شادي تو است».25