قرار شب بیست و یکم ماه مبارک رمضان

حیاء مانند هیبت دو معناى باارزش و ضد ارزش دارد؛ حیاى ارزشمند آن است که انسان از هر کار زشت و گناه و آنچه مخالف عقل و شرع است بپرهیزد و حیاى ضد ارزش آن است که انسان از فراگرفتن علوم و دانش‏ها و یا سؤال کردن از چیزهایى که نمى‏داند یا احقاق حق در نزد قاضى و جز او اجتناب کند، همان چیزى که در عرف، از آن به کم‏رویىِ ناشى از ضعف نفس تعبیر مى‏شود.

منظور امام علیه السلام  در گفتار بالا همان معناى دوم است که انسان را گرفتار محرومیت‏ها مى‏سازد.

در حدیثى از رسول خدا صلى الله علیه و آله مى‏خوانیم:

«الْحَیَاءُ حَیَاءَانِ حَیَاءُ عَقْلٍ وَحَیَاءُ حُمْقٍ فَحَیَاءُ الْعَقْلِ هُوَ الْعِلْمُ وَحَیَاءُ الْحُمْقِ هُوَ الْجَهْلُ؛

شرم و حیا دو گونه است حیاى عاقلانه و حیاى احمقانه؛ حیاى عاقلانه از علم سرچشمه مى‏گیرد و حیاى احمقانه از جهل».[۲]

در حدیثى نیز از امام صادق آمده است که فرمود:

«الْحَیَاءُ عَلَى وَجْهَیْنِ فَمِنْهُ ضَعْفٌ وَمِنْهُ قُوَّةٌ وَإِسْلَامٌ وَإِیمَانٌ؛

حیا بر دو گونه است قسمى از آن ضعف‏ و ناتوانى و قسمى دیگر، قوت و اسلام و ایمان است»