قرار شب پانزدهم ماه مبارک رمضان

شکر الله

خداوند متعال در سوره نحل، آیه 114 می‌فرماید:«واشکروا نعمه الله ان کنتم ایا تعبدون» (شکرگزار نعمت های الهی باشید، اگر او را پرستش می کنید.)
و نیز در سوره ابراهیم آیه 7 می‌فرماید:« و اذ تاذن ربکم لئن شکرتم لازیدنکم و لئن کفرتم ان عذابی لشدید» (و به یادآور آن زمان را که خداوند اعلان کرد که اگر شکر کنید نعمتم را بر شما زیاد کنم و اگر کفران کنید عذاب من شدید است.)
در آیات قرآن و روایات، دستورات فراوانی به شکر داده شده است و لذا باید دید که مقصود از شکر چیست و خصوصیات آن کدام است.

محقق طوسی قدس سره می فرماید:«شکر برترین اعمال است و سه پایه و رکن دارد:
اول، شناخت نعمت‌دهنده حقیقی که خداوند است
دوم، حالت خضوع در مقابل ولی‌نعمت
سوم، شکر عملی مناسب با دل یا زبان یا اندام‌ها
شکر با دل همان قصد و نیت است؛ شکر به زبان تسبیح و شکرگزاری است، اما شکر با اندام و جوارح - که شکر اصلی است - به کار بردن آن نعمت است در طاعت و عبادت خداوند و اجتناب از محارم الهی.

پس شکر از پایه‌های اصلی کمال است و چون توفیق به شکر، خود نعمتی است بزرگ و این نعمت شکر دیگری را می‌طلبد، بنابراین هر نعمتی شکری دارد و هر شکری نعمتی است و شکری دارد. لذا باید اعتراف کرد که از شکر حقیقی عاجزیم و لذا می‌گویند آخرین درجه شکر، اعتراف به عجز از شکر است.
در این مورد حضرت امام جعفر صادق علیه السلام می‌فرماید:«خداوند به حضرت موسی علیه السلام وحی کرد که ای موسی حق شکر مرا به جا آور.»
حضرت موسی عرض کرد:«خداوندا چگونه حق شکر تو را به جا آورم در حالی که همین شکر من، نعمتی است از جانب تو که خودش شکر دیگری می خواهد.»
خداوند فرمود:«ای موسی حالا که این مطلب را فهمیدی - و عاجز شدی از شکر حقیقی - شکر مرا به جای آوردی.»

مطلب دیگری که در مورد شکر مورد توجه است این است که حتی در بلا و مصیبت هم باید شکر کرد زیرا انسان باید مصیبت را هم از جانب خداوند ببیند و بداند که هر چه خداوند نسبت به بنده‌اش انجام می‌دهد صلاح و مصلحتی در آن است.

می‌گویند در هر بلایی پنج شکر است:
ـ اول اینکه ممکن است این بلا بزرگتر و شدیدتری را دفع کرده باشد مثل اینکه قرار بود فرزند انسان بمیرد خداوند آن را دفع کرده و مالی از انسان از دست می‌رود.
ـ دوم اینکه ممکن است این بلا کفاره گناهان یا ترفیع درجه باشد
ـ سوم اینکه ممکن است این بلا، رفع کننده یک بلای دینی و عقیدتی باشد مثلا شخصی کور می شود و در نتیجه به گناهان مختلف نمی افتد و بهشتی می‌گردد.
ـ چهارم اینکه ممکن است این بلا قرار بوده همیشگی باشد، اما می‌گذرد و باید شکر کرد.
ـ پنجم اینکه ممکن است این بلا موجب ثواب بی‌حسابی در روز قیامت باشد.

رسول خدا در هر موقعیت خوشایندی می‌فرمود: خدا را برای این نعمت شکر می‌کنم. و در هر موقعیت غم‌انگیزی می‌فرمود: در هر حالی خداوند را شکر می‌کنم.

- امام صادق علیه السلام می‌فرماید:«وقتی کسی را دیدی که به بلایی مبتلاست (مثلا کور است و تو بینایی) بگو خداوندا من نه او را مسخره می‌کنم و نه فخر می‌فروشم بلکه تو را شکر می‌کنم بر نعمت بزرگت که به من عطا فرموده‌ای.»

- حضرت امیرالمؤمنین علی علیه السلام می‌فرمود:« شکر هر نعمتی تقوا و اجتناب از محرمات الهی است.»

- رسول خدا و ائمه اطهار علیهم السلام همیشه شکرگزار خدا بودند.
روزی عمر بن خطاب رسول خدا را دید که گویی تب کرده و صورتش برافروخته است. گفت:«یا رسول الله آیا بیمارید؟»
رسول خدا می فرماید:«دیشب سی سوره از قرآن خوانده ام که هفت تای آن از سوره‌های طولانی قرآن بود - سوره های بقره- آل عمران- نساء- مائده- انعام- اعراف- انفال و توبه.»
عمر گفت:«خداوند که گناهان شما را بخشیده است. دیگر این همه زحمت برای چیست؟!»
رسول خدا می‌فرمایند:«آیا من نباید بنده‌ای شاکر باشم!؟»

امیرالمومنین علیه السلام می‌فرمود:«خداوند برای هر نعمتی حقی دارد. هر کس آن حق را ادا کند و شکرش را به جا آورد خداوند آن نعمت را زیاد می‌گرداند و هر کس شکرش را به جا نیاورد، آن نعمت را از دست خواهد داد.»

منابع:
بحار الانوار 71، باب 61، از ص 18 تا 56.