قرار شب هفتم ماه مبارک رمضان

بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمنِ الرَّحِيمِ
به نام خداوند بخشنده بخشايشگر

آیه: وَ جَعَلْنا مِنْ بَيْنِ أَيْدِيهِمْ سَدًّا وَ مِنْ خَلْفِهِمْ سَدًّا فَأَغْشَيْناهُمْ فَهُمْ لا يُبْصِرُونَ
ترجمه: و در پيش روي آنان سدي قرار داديم، و در پشت سرشان سدي؛ و چشمانشان را پوشانده‏ايم، لذا نمي‏بينند.
تفسیر: و در پيش روي آنها سدي قرار داديم، و در پشت سرشان سدي، و چشمان آنها را پوشانده‏ايم، لذا چيزي را نمي‏بينند!
آيه بعد توصيف ديگري از همين افراد است، و ترسيم گويائي از عوامل نفوذناپذيري آنها، مي‏فرمايد: «ما در پيش روي آنها سدي قرار داديم و در پشت سرشان سدي» (و جعلنا من بين ايديهم سدا و من خلفهم سدا).
آنها در ميان اين دو سد چنان محاصره شده‏اند که نه راه پيش دارند و نه راه بازگشت!
و در همين حال «چشمان آنها را پوشانديم لذا چيزي را نمي‏بينند» (فاغشيناهم فهم لا يبصرون).
عجب ترسيم گويائي؟ از يکسو همچون اسيراني هستند که در غل و زنجيرند. از سوي ديگر حلقه غل چنان پهن و گسترده است که سرهاي آنها را به آسمان متوجه ساخته و مطلقا از اطراف خود چيزي نمي‏بينند!
از سوي سوم سدي از پيش رو و پشت سر آنها را در محاصره خود قرار داده و راه پيش و پس را بر آنها بسته است.
از سوي چهارم چشمان آنها بسته شده، و قدرت ديد و باصره آنها به کلي از کار افتاده است.
خوب فکر کنيد کسي که داراي چنين اوصافي است چه کاري از او ساخته است؟ چه چيزي مي‏فهمد؟ چه چيزي مي‏تواند ببيند؟ و چگونه مي‏تواند گام بردارد؟ و چنين است حال مستکبران خودخواه و خودبين، و مقلدان کور و کر، و متعصبان لجوج در برابر چهره حقايق!
نکته‏ها:
1- از کار افتادن ابزار شناخت!
انسان براي اينکه بتواند از عالم بيرون وجود خود آگاه شود از وسائل و ابزاري بهره مي‏گيرد که به آن ابزار شناخت گفته مي‏شود.
قسمتي از آنها «درون ذاتي» هستند، و قسمتي «برون ذاتي» عقل و خرد و وجدان و فطرت از ابزار شناخت درون ذات است، و حواس ظاهري انسان همچون بينائي و شنوائي و مانند آن ابزار شناخت برون ذاتند.
اين وسائل خداداد اگر مورد بهره‏برداري صحيح قرار گيرند روز به روز قويتر و نيرومندتر مي‏شوند، و بهتر و دقيقتر حقايق را نشان مي‏دهند.
اما اگر مدتي در مسيرهاي انحرافي قرار گيرند، و يا اصلا از آنها استفاده نشود، تدريجا تحليل رفته و يا به کلي دگرگون مي‏شوند و حقايق را وارونه نشان مي‏دهند، درست همانند آئينه صافي که گرد و غبار ضخيمي آن را بپوشاند، و يا خراشهاي زياد و عميقي بر چهره آن وارد شود که ديگر نمي‏تواند چيزي را نشان دهد، و اگر نشان دهد هرگز با واقعيت آن تطبيق نمي‏کند.
اين اعمال نادرست و موضعگيريهاي انحرافي انسان است که نعمت بزرگ ابزار شناخت را از او مي‏گيرد، و به همين دليل مقصر اصلي خود او و گناه آن نيز بر گردن خود او است.
آيات فوق ترسيم گويائي از همين مسأله مهم و سرنوشت‏ساز است، هوسبازان مستکبر، و خودخواهان متعصب، و دنباله‏روان بي‏قيد و شرط را به کساني تشبيه مي‏کند که از يکسو در غل و زنجير گرفتارند، اين همان زنجيرهاي هوس و کبر و غرور و تقليد کورکورانه است که خود بر دست و گردن خويش نهاده‏اند، و بر کساني تشبيه مي‏کند که در محاصره دو سد نيرومند و غير قابل عبور قرار گرفته‏اند.
و از سوي ديگر چشمانشان نيز بسته و نابينا است.
غل و زنجير به تنهائي براي جلوگيري از حرکت آنها کافي است، آن دو سد عظيم نيز به تنهائي مانع فعاليت آنها است، نداشتن چشم و نابينائي خود نيز عامل مستقلي است.
اين دو سد گوئي به قدري بلند و نزديک است که به تنهائي قدرت ديد آنها را مي‏گيرد همانگونه که قدرت حرکت را از آنها سلب مي‏کند.
کرارا گفته‏ايم هدايت‏پذيري انسان تا زماني است که به اين مرحله نرسيده باشد، اما هنگامي که به اين مرحله برسد اگر تمام انبياء و اوليا نيز جمع شوند و تمام کتب آسماني را بر او بخوانند مؤثر نخواهد شد!
و اينکه در روايات اسلامي و همچنين در آيات قرآن تأکيد شده که اگر لغزشي براي انسان پيدا شد و گناهي از او سر زد فورا توبه کند و به سوي خدا بازگردد، و از «تسويف» و «تأخير» و «اصرار» و «تکرار» بپرهيزد براي اين است که به اين مرحله نرسد، زنگارها را بشويد، موانع کوچک را قبل از تبديل شدن به يک سد بزرگ ويران کند، و راه پيشرفت و حرکت را باز نگهدارد و گرد و غبار را از مقابل ديدگان خود فروبنشاند «تا نظر تواند کرد».
2- سدهائي از پيش و پس!
اين سؤال براي بعضي از مفسران مطرح شده است که مانع اصلي براي ادامه حرکت سدهاي پيش‏رو است، سد پشت سر چه معني دارد؟
بعضي پاسخ گفته‏اند: انسان داراي دو گونه هدايت است، هدايت نظري و استدلالي، و هدايت فطري و وجداني، سد پيش‏رو اشاره به اين است که او از هدايت نظري محروم مي‏گردد، مي‏خواهد به عقب بازگردد و به هدايت فطري نظر بيفکند، سد و مانع پشت سر، او را از بازگشت به فطرت بازمي‏دارد.
بعضي ديگر گفته‏اند سد پيش‏رو اشاره به موانعي است که او را از وصول به آخرت و سعادت جاويدان بازمي‏دارد، و سد پشت سر چيزي است که او را حتي از رسيدن به سعادت و آرامش در دنيا مانع مي‏شود.
اين احتمال نيز در تفسير آيه وجود دارد که انسان هنگامي که در طريق به سوي مقصد به مانعي برخورد کند به عقب برمي‏گردد، تا راه ديگري به سوي مقصد پيدا کند، اما وقتي در دو طرف سدي ايجاد شده است از پيدا کردن راه به سوي مقصد به هر حال محروم مي‏شود.
ضمنا پاسخ اين سؤال که چرا سخني از سد در طرف راست و چپ به ميان نيامده؟ نيز روشن شد، زيرا رفتن به راست و چپ هرگز انسان را به مقصد نمي‏رساند بايد راهي به پيش بگشايد.
به علاوه معمولا سد را در جائي ايجاد مي‏کنند که طرفی راست و چپ آن بسته است تنها گذرگاهي ميان آن دو قرار دارد که با ايجاد سد آن گذرگاه نيز بسته مي‏شود، و عملا انسان در محاصره قرار مي‏گيرد.

این آیه را دوره دبیرستان معلم عربیمون برامون خوند و معنی کرد گفت اگه میخواهید جایی شمارو نبینن این آیه رو بخونید ما هم موقع صدازدن معلم از روی دفتر حضور و غیاب برای درس جواب دادن می خوندیم و نتیجه هم می گرفتیم معلممون اسممونو نمی دید. جایی شنیدم اسرای جنگی عکس امام  خمینی رو لای کتاب قرآن پنهان می کردن و موقعی که عراقی ها برای بازدید میومدن این آیه رو می خوندن و نتیجه هم می گرفتن. خداوند راه های زیادی جلوی پای ما قرار داده مهم اینه که از هرکدوم کی و چطوری استفاده کنیم.