مبحث پنجاه وچهارم طرح صالحین "عقل چیست؟"

 عقل: فارسى خرد Raison فرانسه Intellect Intelligence انگليسى Intellectualpawers Understanding Intellect Intelligence Reason لاتين Intelligentia Ratio عقل در لغت به معنى منع و نهى است. از اين جهت به اين نام خوانده شده است كه شبيه افسار شتر است زيرا عقل صاحب خود را از عدول از راه درست بازمى‏دارد همانطور كه عقال( افسار) شتر را از بدى‏ها بازمى‏دارد.

عامه مردم عقل را به سه معنى به كار مى‏برند:
اول- به معنى وقار و هيأت انسان پس تعريف آن اين است كه عقل انسان را در گفتار و حركات و سكنات و اختيار محدود مى‏كند.
دوم- به احكام كليى اطلاق مى‏شود كه انسان اكتساب مى‏كند. پس تعريف آن اين است كه عقل عبارت از مجموعه معانى‏يى است كه در ذهن گرد آمده و همچون مقدماتى است كه اغرض و مصالح توسط آن ادراك مى‏شود.
سوم- به معنى صحت فطرت اوليه در انسان است. پس تعريف آن اين است كه عقل قوه‏ايست كه خوبى و بدى و نقص و كمال اشياء را درك مى‏كند.