«اوصیاء» جمع وصی به کسانی گفته میشود که به آنان وصیت شده است.
وصیت عبارت است از: دستور به همراه موعظه، بر انجام کار، قبل از آنکه دیگری آن کار را انجام دهد. وصیت گاهی به امور مالی تعلق میگیرد و وصی موظّف است امور مالی وصیتکننده را حل و فصل نماید و گاهی به انجام امورات اخلاقی که وصیتکننده از سَر خیرخواهی، مطالبی را به دیگران تذکّر داده، سفارش کرده و از آنان میخواهد عمل و کرداری را انجام دهند. حضرت امیرالمؤمنین میفرمایند:
«اوصیکم بتقوی اللّه».[1] .
من شما را به تقوای الهی وصیت میکنم.
وصیت گاهی به امور اداری و سیاسی نیز تعلق میگیرد. یعنی وصیتکننده از وصی میخواهد از این پس تمام کارهای او را انجام دهد.
اهل بیت علیهم السلام در تمامی کارها به ویژه در امور سیاسی، وصیهای پیامبر صلی الله علیه وآله هستند. و همانگونه که پیامبران دارای جانشین و وصی بودند، آنان نیز جانشینان پیامبر صلی الله علیه وآله در تمامی امور میباشند.
قال رسول اللّه صلی الله علیه وآله وسلم لعلی علیه السلام: «یا عَلی اَنْتَ خَلیفَتی عَلی اُمَّتی فی حَیاتی وَ بَعْدَ مَوْتی و اَنتَ کَشَیثِ مِن آدَمٍ و کَسامِ مِن نُوحٍ وَ کَاِسماعیلِ مِنْ اِبْراهیمِ و کَیوشَعٍ مِن مُوسی و کَشَمْعُونِ مِن عیسی یا عَلی اَنتَ وَصیی و وارِثی».[2] .
پیامبر اکرم صلی الله علیه وآله وسلم رو به حضرت علی علیه السلام کرده، فرمودند: ای علی، تو جانشین من بر امّتم در هنگام حیات و پس از مرگم هستی و نسبت تو با من همانند نسبت
شیث با آدم، سام با نوح، اسماعیل با ابراهیم، یوشع با موسی، و شمعون با عیسی است. ای علی، تو وصی و وارث منی. عَن الرِضا عَن اَبائِهِعلیهم السلام قال: قالَ رَسُولُ اللّهِصلی الله علیه وآله وسلم: «لَمّا عَرَجَ بی اِلی السَّماءِ... فَقُلْتُ یا رَبِّ مَن اَوْصیائی؟ فَنُوْدیتْ: یا مُحَمَّدَ اَوصیاؤُکَ المَکْتُوبُونَ عَلی ساقِ عَرشی، فَنَظَرْتُ و اَنَا بَینَ یدَی رَبی (جَلَّ جَلالَهُ) اِلی ساقِ العَرْشِ فَرَاَیتُ اِثْنی عَشَرَ نُوراً فی کُلِّ نُورٍ سَطْرٌ اَخْضَرٌ مَکْتوبٌ عَلَیهِ اِسْمُ وَصی مِنْ اَوْصیائی اَوَّلهُم عَلی بْنِ اَبیطالِبِ وَ اخِرُهُم مَهْدی اُمَّتی فَقُلْتُ: یا رَبِّ، هولاءِ اَوْصیائی مِنْ بَعْدی؟ فَنُوْدِیتْ: یا مُحَمَّدُ، هوُلاءِ اَوْلیائی وَ اَحِبَّائی و اَصْفیائی، وَ حُجَجی بَعْدکَ عَلی بَرْیتی و هُم اَوْصیاؤُکَ و خُلَفاؤُکَ وَ خَیرُ خَلْقی بَعْدُکَ».[3] .
امام رضاعلیه السلام از پدرانشان نقل کرده که پیامبر صلی الله علیه وآله وسلم فرمودند: زمانی که به معراج رفتم... به خداوند عرضه داشتم: بار خدایا، اوصیای من چه کسانی هستند؟ ندا رسید: «ای محمّد، نام اوصیای تو بر پایه عرش من نوشته شده است». من در حالی که در برابر پروردگار قرار داشتم به پایه عرش نگاه کردم و دوازده نور دیدم که در هر نور سطری سبز رنگ بود که نام وصیای از اوصیای من بر آن نوشته شده بود. نخستین آنها علی بن ابیطالب و آخرین ایشان، مهدی امّتم بود. عرض کردم: بارخدایا، اینان اوصیای پس از من هستند؟ ندا رسید: «ای محمّد، اینان اولیا، دوستان، برگزیدگان، و حجّتهای من بر مردم، پس از تو هستند و ایشاناند اوصیا و جانشینان تو و بهترین خلقم پس از تو.
پی نوشت ها:
[1] نهجالبلاغه، خطبه 80.
[2] بحارالانوار، ج 38، ص 103.
[3] بحارالانوار، ج 52، ص 312.
****