ابوعبداللّه محمدبن عبداللّه تومرت مغربي حسني در عاشوراي 485 ق. متولد شد و در 580 ق. در گذشت. او سلسله «الموحدين» را در آفريقا و اسپانيا بنيان نهاد. ابوعبداللّه از قبيله مصامد مراکش به شمار ميآمد و در آغاز کار، مردم را به نزديک بودن ظهور مهديعليه السلام بشارت ميداد. در سال 514 ق خود را مهدي خواند و گروهي را پيرامون خويش گرد آورد. او را «مهدي هرغي» و نيز «صاحب دعوت عبدالمؤمن» ميخوانند، ابوعبداللّه مدتي در عراق درس خواند و مدتي نيز مجنون شمرده شد. محمدبن تومرت در کتاب «الجفر» چنان خواند که: مردي در سوس مغرب ظهور ميکند و به وسيله شخصي به نام «عبد مؤمن» تأييد ميشود. آن گاه خود را مهدي و قائم به امر خداوند پنداشت و در پي «عبدالمؤمن» گشت تا از تأييدش بهرهمند شود.
روزي جواني ديد و نامش را پرسيد، جوان پاسخ داد: «عبدالمؤمن» هستم. محمدبن تومرت گفت: اللّه اکبر! آن گاه مقصدش را پرسيد. جوان گفت: در پي دانشم. ابن تومرت گفت: آنچه ميخواهي به دست من است. سپس هدف نهايياش را چون رازي سترگ نزد وي به وديعت نهاد. آن گاه با عبداللّه و نشريسي آشنا شد، عبداللّه بسيار يارياش کرد و او را به پنهان ساختن ادعايش فرا خواند.
پس از مدتي عبداللّه گفت: اکنون زمان آشکار ساختن دعوت من است؛ بامداد فردا پس از نماز چنان ادعا ميکنم که ديشب دو فرشته نازل شدند و از علم و حکمت و قرآن برخوردارم ساختند... عبداللّه چنان کرد. بر اساس نقشه پيشين، محمدبن تومرت از ميان مردم برخاست و پرسيد: ما را چگونه ميبيني؟ عبداللّه پاسخ داد: تو مهدي قائم بامراللّه هستي. هر که پيروت باشد، سعادتمند است و هر کس با تو مخالفت ورزد، هلاک ميگردد. اصحابت را بياور تا بگويم کدام بهشتي و کدام دوزخي است.
با اين نيرنگ مخالفان محمدبن تومرت را دوزخي معرفي کرد و به هلاکشان فرمان داد. سپس با حدود ده هزارتن لشکري که فراهم آورد، چند جنگ انجام داد و با پيروانش به اسپانيا رفت. [1] .
پی نوشت ها:
[1] وفيات الاعيان، ج 5، ص 44 - 55.
****