بیماری‌ها و اختلالات ناخن

بدن ما از میکروارگانیسم‌های مختلفی تشکیل شده است که بعضی از آنها برای ما مفید هستند. این میکروارگانیسم‌ها شامل باکتری‌ها و قارچ‌ها نیز می‌شوند. عفونت‌های قارچی توسط گیاهان میکروسکوپی ایجاد می‌شوند که روی پوست ما و بافت‌های مرده مو و ناخن‌هایمان زندگی می‌کنند. در زیر اطلاعاتی درمورد اختلالات، ناهنجاری‌ها و بیماری‌های ناخن آورده‌ایم.

دقت کنید که متخصصین ناخن تنها در زمینه زیبایی ناخن تخصص دارند و اطلاعات کافی برای تشخیص یا درمان مشکلات و بیماری‌های ناخن را ندارند. برای تشخیص و درمان مشکلات ناخن‌های خود حتماً به پزشک متخصص مراجعه کنید.

پارونیشیا (Paronychia):عفونت‌های مربوط به لایه‌های ناخن می‌توانند توسط باکتری، قارچ و برخی ویروس‌ها ایجاد شوند. لایه‌های پایه و جانب ناخن بعنوان یک مانع بین صفحه ناخن و بافت‌های کناری هستند. اگر پارگی یا شکنندگی در این مانع ایجاد شود، باکتری‌ها خیلی راحت نفوذ خواهند کرد. این نوع عفونت با درد، قرمز شدن، و تورم ناخن همراه است. افرادیکه به مدت طولانی دستانشان در آب قرار می‌گیرد، ممکن است به این مشکل مبتلا شوند و این مشکل شدیداً مسری می‌باشد.

سودوموناس (Pseudomonas): عفونت باکتریایی ممکن است بین صفحه طبیعی ناخن و بستر ناخن یا بین پوشش ناخن مصنوعی و صفحه ناخن طبیعی ایجاد شود. افراد زیادی بر این باور هستند که تغییر رنگ سبز رنگ این نوع عفونت نوعی کپک است. اما در واقعیت، کپک پاتوژن انسانی نیست. این تغییر رنگ فقط یک محصول فرعی عفونت است و اساساً توسط ترکیبات آهن پدید می‌آید. سودوموناس در نواحی مرطوب ایجاد می‌شود؛ از بافت‌های مرده و باکتری‌های موجود در صفحه ناخن تغذیه کرده و رطوبت رشد آن را میسر می‌کند. تاثیرات بعدی این عفونت موجب می‌شود که صفحه ناخن تیره و نرم شود. هرچه این تغییر رنگ تیره‌تر باشد، باکتری‌ها عمیق‌تر به داخل لایه‌های ناخن نفوذ کرده‌اند. اگر باکتری‌ها به بین صحفه ناخن و بستر ناخن نفوذ کرده باشند، همین تغییرر رنگ ایجاد خواهد شد و همچنین موجب می‌شود که صفحه ناخن از روی بستر آن بلند شود.

عفونت قارچی یا مخمر که موجب اونیکومایکوزیس می‌شود، می‌تواند از طریق پارگی در لبه پایه یا لبه‌های جانبی ناخن ایجاد شود.  این نوع عفونت با اونیکولیز (جدا شدن صفحه ناخن) شناخته می‌شود که بقایایی مشخص زیر صفحه ناخن ایجاد می‌کند. رنگ آن معمولاً سفید یا زرد رنگ است و ممکن است بافت و شکال ناخن را تغییر دهد. قارچ‌‌ها پروتئین کراتین موجود در ناخن را می‌خورند. با پیشرفت این عفونت، بقایای ارگانیک زیر صفحه ناخن جمع شده و رنگ آن را تغییر می‌دهند. ارگانیسم‌های عفونی دیگر نیز ممکن است در این زمینه دخیل باشند و اگر تحت درمان قرار نگیرد، صحفه ناخن ممکن است از بستر آن جدا شده و بیفتد.

عفونت قارچی ناخن (Tinea Unguis) با ضخیم شدن ناخن، بدشکل شدن آن و نهایتاً افتادن ناخن همراه است.

اونیکاتروفی (Onychatrophia) یا درواقع همان تحلیل رفتن ناخن است که موجب می‌شود ناخن شفافیت و جلای خود را از دست داده، کوچکتر شده و گاهی‌اوقات به طور کامل بیفتد. آسیبدیدگی یا بیماری ممکن است موجب بروز این مشکل شود.

اونیکوگریپوز (Onychogryposis) ناخن‌های چنگالی شکل هستند که با ضخیم شدن صفحه ناخن شناخته می‌شوند و معمولاً درنتیجه تروما ایجاد می‌شوند. در این مشکل، صفحه ناخن به سمت داخل پیچ خورده و گاهی برای از بین بردن درد ناشی از آن نیاز به عمل جراحی خواهد بود.

اونیکورکسی (Onychorrhexis)  شکنندگی ناخن است که معمولاً به صورت عمودی جدا شده، پوسته‌پوسته شده و خطوط طولی دارند. این اختلال و ناهنجاری می‌تواند ریشه وراثتی داشته یا درنتیجه استفاده از محلول‌های قوی در محل‌کار یا خانه مثل موادشوینده ایجاد شود. بااینکه درمان با روغن و پارافین می‌تواند آب را دوباره به ناخن برگرداند اما بهتر است برای از بین بردن دائم مشکل، با پزشک نیز مشورت کنید.

Onychauxis به ضخیم شدن بیش از حد ناخن گفته می‌شود که می‌تواند درنتیجه یک اختلال داخلی ایجاد شود—حتماً به پزشک مراجعه شود.

لکه‌های سفید یا لوکونیشیا (Leuconychia) با ایجاد خطوط یا لکه‌های سفیدرنگ روی ناخن شناخته می‌شود و ممکن است با حباب‌های کوچک هوا که بر اثر تروما در زیر لایه‌های ناخن جمع می‌شوند، ایجاد شود. این مشکل ممکن است ارثی باشد و نیاز به هیچ درمانی نیست زیرا این لکه‌ها با بلند شدن ناخن از بین می‌روند.

خطوط بیو (Beau’s Lines) با ایجاد خطوط افقی از سلول‌های تیره و فرورفتگی‌های خطی روی ناخن شناخته می‌شود. این اختلال ممکن است در اثر تروما، بیماری، تغذیه بد و هر مشکل حاد متابولیک، شیمی‌درمانی یا سایر حوادث آسیب‌رسان ایجاد شود و نتیجه هر اختلال در ساخت پروتئین در ناخن می‌باشد. برای تشخیص حتماً به پزشک مراجعه شود.

ناخن قاشقی شکل (Koilonychia) معمولاً در اثر کم‌خونی ناشی از فقر آهن ایجاد می‌شود. در این مشکل ناخن‌ها نازک شده، لبه‌های آن برجسته شده و ناخن حالت مقعر پیدا می‌کند. برای درمان حتماً به پزشک مراجعه شود.

خطوط تیره ناخنی (Melanonychia) خطوطی عمودی هستند که به رنگهای خاکستری، قهوه ای یا سیاه دیده میشوند. در اثر افزایش فعالیت و یا تعداد سلولهای رنگدانه ای ماتریکس ایجاد میشوند. در صورت مشاهده باید بلافاصله به پزشک مراجعه کرد.

پتریژیوم (Pterygium) پیشرفتگی پوست به سمت صفحه ناخن است که درنتیجه تروما به ماتریکس ناخن بخاطر عمل جراحی یا بریدگی عمیق روی صفحه ناخن ایجاد می‌شود. پتریژیوم بخاطر پیشرفتگی بافت زخم، موجب از دست رفتن و افتادن صفحه ناخن می‌شود. برای پیشگیری از پیشرفتگی بافت  زخم، از کورتیزون استفاده می‌شود. برای تشخیص و درمان حتماً به پزشک مراجعه شود.

نکته: ناخنک یا پترژیوم چشم نیز وجود دارد. اگر دچار پتریژیوم هستید حتماً به پزشک مراجعه کنید. تخصصین ناخن قادر به درمان آن نیستند.

پسوریازیس (Psoriasis) با موج‌دار شدن و ناهموار شدن ناخن همراه است که معمولاً با اگزما اشتباه گرفته می‌شود. پسوریازیس موجب خشک شدن، لایه‌لایه شدن و گاهی افتادن ناخن می‌شود. صفحه ناخن ممکن است از بستر آن جدا شده و قرمز، نارنجی یا قهوه‌ای رنگ با لکه‌های قرمز شود. برای تشخیص یا درمان به هیچ عنوان به سالن‌های زیبایی  و متخصصین ناخن مراجعه نکنید. با پزشک متخصص پوست و مو مشورت کنید.

ناخن‌های آسیب‌دیده توسط MMA: MMA (متیل متاکریلات) یک مونومر مایع است که بااینکه FDA آن را سمی و غیرقانونی اعلام کرده است، توسط برخی سالن‌های زیبایی برای آکریلیک کردن ناخن استفاده می‌شود. در این مشکل ناخن‌ها بسیار سخت شده و قابلیت انعطاف خود را از دست می‌دهند.

ناخن‌های شکننده (Brittle Nails) با ایجاد جداشدگی طولی در لایه‌های ناخن شناخته می‌شود. در اکثر موارد، این مشکل نشاندهنده روند عادی بالا رفتن سن است. این مشکل می‌تواند در نتیجه تماس زیاد با آب، پاک کننده‌ها و حلال‌ها مثل مواد شوینده خانگی ایجاد شود. با بالا رفتن سن، حریان طبیعی روغن و آب در ناخن شدیداً کاهش می‌یابد. این روغن و آب هان چیزی است که لایه‌های ناخن را به هم می‌چسباند و قابلیت انعطاف را به ناخن می‌دهد. با مشاهده اولین نشانه‌های شکنندگی ناخن می‌توانید از روغن‌های مخصوص که حاوی روغن جوجوبا هستند و پس از آن از ویتامین E استفاده کنید. ساختار مولکولی ویتامین E برای جذب شدن و نفوذ به داخل لایه‌های ناخن بسیار بزرگ است و بدون وجود روغن جوجوبا جذب نخواهد شد. پـرهیـز از تماس زیاد دست بـا آب، پـوشـیـدن دستـکـش‌های نـخـی نـازک در زیـر دستکش‌های پلاستیکی در هنگام کارهای روزانه، پرهیز از تماس دست‌ها با مواد شیمیایی مانند حلال های لاک، کوتاه نگه داشتن ناخن و استفاده مکرر از ترکیبات نـرم‌کننده و مرطوب‌کننده، می تواند بـه بهبود این وضعیت کمک کند. 

خطوط طولی نیز یکی دیگر از نشانه‌های بالا رفتن سن می‌باشد که البته به افراد پیر و سالخورده منحصر نمی‌شود. با بالا رفتن سن، روغن و رطوبت طبیعی موجود در ناخن‌های کاهش می‌یابد و خطوط طولی روی ناخن پدیدار می‌شوند. با استفاده دو بار در روز از روغن‌های حاوی جوجوبا و ویتامین E می‌توانید تاحدودی به بهبود این وضعیت کمک کنید.

خونمردگی (Hematoma) که در اثر وارد شدن ضربه به ناخن ایجاد می‌شود که موجب پارگی مویرگهای بستر ناخن می‌گردد. خون حاصل ما بین صفحه ناخن و بستر آن به دام افتاده، خونمردگی (هماتوم) تشکیل می‌شود. هماتوم میتواند موجب جداشدن و افتادن ناخن شود. همچنین ممکن است موجب عفونت گردد، زیرا بافت هماتوم برای رشد باکتری‌ها و قارچ‌ها مناسب است. جذب شدن خودبخود هماتوم ممکن است مدتی  طول بکشد و گاهی موجب تغییر شکل ناخن میشود.

سندرم پاتلا (Nail Patella Syndrome) یک اختلال ژنتیکی بسیار نادر است که با بدشکل شدن ناخن و اسکلت بدن همراه است و در حدود 2/2 از هر 100،000 نفر اتفاق می‌افتد. این مشکل بعنوان یک ویژگی اتوزومال غالب در افراد با گروه خونی ABO ایجاد می‌شود (اتوزومال غالب به این معنی است که ببرای ابتلا لازم است فقط یک کپی از ژن را به ارث ببرید). درمواردیکه هیچ سابقه خانوادگی وجود ندارد، ممکن است در اثر جهش پراکنده ژن ایجاد شده باشد. خطر انتقال این مشکل از والدین به کودک، صرفنظر از جنسیت او، در هر بارداری 50% می‌باشد که دخترها معمولاً تا 10% بیشتر به این اختلال مبتلا می‌شوند.

مشکلات و ناهنجاری‌هایی که در بالا به آنها اشاره شد تنها مشکلات موجود ناخن نیستند. ناخن مشکلات دیگری نیز دارد که مطمئناً توسط متخصص پوست و مو قابل تشخیص است. برخی از این اختلالات مسری هستند و برخی درنتیجه آسیبدیدگی و بیماری ایجاد می‌شوند. پزشکان ممکن است گاهی ناخن‌هایتان را به این علت معاینه کنند که بسیاری بیماری‌های با ایجاد تغییر در ناخن‌ها همراه است. هرگوه تغییر در ناخن می‌تواند مایه نگرانی باشد که برای تشخیص و درمان آن نباید به متخصصین ناخن در سالن‌های زیبایی مراجعه کنید. بهترین فرد برای کمک به بهبود وضعیت ناخن‌های شما پزشک متخصص پوست و مو می‌باشد.