گفته شد که امام رضا علیهالسلام تا سن 47 سالگی صاحب فرزندی نشده بود و همین امر موجب تفرقه افکنی و شبهه پراکنی عدهای فریب خورده شده بود تا نسبت به شباهت حضرت جواد علیهالسلام به امام رضا علیهالسلام القاء شبهه کنند و حتی ناجوانمردانه تهمت زدند که حضرت جواد علیهالسلام فرزند آن حضرت نیست.
امام هشتم علیهالسلام فرمود: «او فرزند من است.»
آنها گفتند: «اگر چنین است پس چرا صورت او گندمگون است و اگر راست میگویی قیافهشناسان [1] را به داوری میگیریم.
حضرت از روی ناچاری فرمود: «من به دنبال قیافهشناسان نمیفرستم، شما خود در پی آنان بفرستید اما به آنان نگویید برای چه دعوتشان کردهاید.»
یک روز بر اساس دعوت قبلی عموها، برادران، خواهران و کلیه وابستگان امام رضا علیهالسلام در باغی نشستند و آن حضرت لباس گشاد کشاورزی به تن کرد و کلاهی بر سر و بیلی به دست گرفت و در گوشهای از باغ مشغول کار شد، گویی که باغبان است و ارتباطی با حاضران ندارد.
آنگاه حضرت جواد علیهالسلام را آوردند و در میان گروهی از بستگانش نشاندند، آنگاه قیافهشناسان را وارد باغ کردند و از آنان خواستند تا پدر وی را از میان آن جمع شناسایی کنند.
قیافهشناسان قیافهها را با دقت دیدند و گفتند: «پدر این پسر در میان این گروه حاضر نیست اما این مرد عموی پدرش و این عموی خودش و این زن، عمه او میباشد. اگر پدرش نیز در اینجا باشد باید آن شخص باغبان باشد چرا که ساقهای هر دو به یک گونه است.
چند لحظه بعد امام رضا علیهالسلام نزد آنان آمد، قیافهشناسان همین که چهرهی آن حضرت را دیدند فریاد بر آوردند:
«هذا ابوه.»
«این مرد پدر این کودک است.»
در آن حال علی بن جعفر (عموی والا قدر امام رضا علیهالسلام) از جا برخاست و بوسه بر لبهای حضرت جواد علیهالسلام زد و عرض کرد: «گواهی میدهم که تو در پیشگاه خدا امام ما هستی.» [2] .
امام رضا علیهالسلام از مشاهدهی آن حال به گریه افتاد و فرمود:
«یا عم! الم تسمع آبی و هو یقول، قال رسول الله صلی الله علیه و آله و سلم، «بابی ابن خیرة الاماء النوبیة الطیبة..»»
«عموجان! مگر حدیث رسول خدا صلی الله علیه و آله و سلم را از زبان پدرم نشنیدهای که فرمود: «پدرم به قربان پسر بهترین کنیزان، که از اهالی نوبه [3] و بسیار پاک سرشت است...»
آیا آن پسر که جدم از او خبر داده جز از نسل من خواهد بود؟»
علی بن جعفر گفت: «آری، فدایت شوم، راست میگویی.»
پی نوشت ها:
[1] قیافهشناسی، علمی است که با مقایسهی اندامها و شباهت ظاهری بدن انسان، نسبت افراد را به یکدیگر در مییابند. در فقه شیعه این عمل - مگر در مواقع ضروری - حرام شمرده شده است.
[2] اصول کافی، ج 2، ص 322.
[3] مادر امام جواد (ع) به نام خیزران زنی بافضیلت از اهالی «نوبه» (در نزدیکی مصر) و از طایفه ماریهی قبطیه (جاریهی رسول خدا (ص)) میباشد.
اصول کافی، ج 2، ص 323 - بحارالانوار، ج 50، ص 7.
****