دوره آموزشی طنزآرایی(کاریکاتور)

کاریکاتور چیست؟

عنوان «کاریکاتور» در قدیم به کارهایی گفته می‌شد که صورت یک شخص در آن به صورت طنزآمیز یا خنده‌دار کشیده می شد. مثلاً اگر این کاراکتر دماغ گنده‌ای داشت، در «کاریکاتور» دماغ او را گنده‌تر می‌کشیدند و در آن اغراق می‌کردند. در واقع «کاریکاتور» اغراق ‌گویی در صورت است، اما بعدها جریان‌های دیگری هم به آن راه پیدا کرد. اما «اغراق» یکی از ابزارهای اصلی کاریکاتوریست است.

«کاریکاتور» الان مثل عنوانی کلی شده که همه نوع کاریکاتور را در بر می‌گیرد، مثل موزیک که چندین نوع سبک موسیقی شامل آن می‌شود. کاریکاتور عنوانی است که بخش‌های مختلفی دارد، مثل کاریکاتور ژورنالیستی یا ادیتوریال که در مطبوعات، موضوعات روز سیاسی و اجتماعی را مطرح می‌کند. اما «کارتون» به کاریکاتورهایی گفته می شود که صرفاً فکاهی و طنز‌آمیز و برای خندان و شادکردن مردم است. فیلم‌های کارتون هم که ساخته می شود، در واقع همان «کارتون» هایی است که می‌کشیم ولی حرکت دارد.

فرق «کارتون» با «فیلم کارتون»

فرق «کارتون» با «فیلم کارتون» در این است که کارتونیست (کسی که طراحی کارتون می‌کند) خیلی کوتاه و موجز در یک صفحه و در یک طرح، باید داستان آن کارتون را ارائه بدهد و یک نوع ایجاز در آن است. توضیح اینکه کارتون‌ها خود به دو قسمت می‌شوند؛ بعضی از آنها همراه با نوشته است و بعضی از آنها هم نوشته‌ای ندارد و با عنوان «بدون شرح» یا «بدون کلام» خوانده می‌شود و بیننده فقط با دیدن آن تصویر همه چیز را می‌فهمدو مقصود ترسیم کننده اثر را متوجه می‌شود.

کارتون «بدون شرح» به این جهت ارزش دارد که یک زبان تصویری بین‌المللی است و تمامی ملیت‌ها و قوم‌ها می‌توانند آن را بفهمند، البته به شرطی که توسط هنرمند درجه یک، خوب کشیده شده باشد. کارتون «بدون شرح» مثل یک زبان می‌ماند؛ یک زبان تصویری که درکوتاهترین مدت پیام ما را می‌رساند. حال بعضی‌ها به آن «کاریکاتورهای مفهومی» و یا «طرح‌های مفهومی» هم می‌گویند.

این نوع کارتون از این نظر با ارزش است که هر آدمی، ولو این که بی‌سواد هم باشد، می‌تواند آن را بفهمدو همین ویژگی ها ارزش این نوعِ کارتون را بالا می‌برد. البته کارهایی که نوشته دارد هم ارزش خاص خودشان را دارند، ولی این نوع کاریکاتور،کارتون و کاریکاتور ژورنالیستی تاریخ مصرف دارد.

کاریکاتورهای ژورنالیستی و ادیتوریال برای موضوعات خاص روز کشیده می شود و ممکن است چند سال بعد، دیگر مفهومی نداشته باشد. اما کارتون و طرح بدون شرحی که خودمن در این دسته قرار می گیرم ، تاریخ مصرف ندارد و برای سال‌ها قابل استفاده است. به عبارتی مثل شعرهای حافظ و خیام و سعدی است که مربوط به زمان خاصی نمی شود و ما سال‌هاست که این شعرها را می‌بینیم و با آنها ارتباط برقرار می‌کنیم و برای همه نسل‌ها قابل استفاده است.