دوره آموزشی طنزآرایی(کاریکاتور)

تاریخ کاریکاتور(طنزآرایی):

تاکنون نظرهای متفاوتی درمورد تاریخ این هنرداده شده است .اروپایی هااین هنرراازآن خودمی دانند.آنهامعتقدند که این هنرزاییده دوره رنسانس می باشد ونقطه شروع آن رااوایل قرن 15میلادی می دانند.آنچه درآثاراین دوره اروپابه چشم می خورد تشبیه انسانها به حیوانات وبلعکس می باشد.درواقع تشبیه سازی نقطه شروع کاریکاتورازدیدگاه آنان است.تشبیه سازی درهنرطبیعت پردازانه اروپا مسئله تازه ای بود، درصورتیکه درشرق چندین هزارسال قبل ازاروپابه نوعی دیگرتشبیه سازی مطرح بوده است.

درآفریقاماسکها،فیگورها وتوتم هابصورت تشبیه سازی موجودات خیالی وگاه تشبیه انسان به حیوانهای فوق طبیعی داردوبرای مبارزه باقحطی ، بیماری وهمچنین امیدبه پیروزی درجنگ ، باروری وفراوانی محصول استفاده می شده است.

درمصربرای نشان دادن قدرت مافوق طبیعی فرعون بکارگرفته می شده است.دراین موردشهید ناجی العلی می گوید:

(کاریکاتور درزمان فراعنه نیزموجود بوده است وحتی خیلی بیشترازآنها، اگربخواهیم علمی ترحرف بزنیم باید بگوئیمکاریکاتورازبدوتولد انسان بوجودآمده ودرغارهای مردمان نخستین می توانید نمونه های آنرابیابیدوببینید.)

دربین النهرین جنبه آسمانی داشته وتشبیه سازی تنهادرموردخداوند بصورت "رب النوع" بکارگرفته شده است.این "رب النوع "موجود بالداری است که باصورتهای عقاب گونه سمبول قدرت وبلند پروازی است وبابدنی انسانی دیده می شود.

درشبه قاره هند 5000هزارسال قبل ،تشبیه سازی برای نشان دادن حرکتهای ایین بودااستفاده می شده است مثلا"درمهرهای (موهنجودارو) سه کله برروی پیکریک انسان نشان داده شده است.این تدبیر2000سال بعدنیزبرای نمایش یکی ازخدایان هندی موسوم به "شیوا"بکارگرفته می شود.این تداوم وپیوستگی نشان ازریشه های عمیق سنن مذهبی درشبه قاره وتداوم آن داردوامادرتاریخ ایران باستان تشبیه سازی جنبه خرافات ، مراسم ارواح ویاطلسم نداشته بلکه تشبیه سازی بیشتر برای زینت وزیبایی استفاده می شده است .همچون اثربرنزی "دوقوچ بالدار"که متعلق به 9000 سال پیش است.بالهایی را می توان یافت که 2250 سال بعددرنقش برجسته های "پادشاه نصیرآپال دوم"، "پادشاه آشور"و"گاوبالدار"باسرانسان آشوری مورداستفاده قرارگرفت.وامازیباترین اثرتشبیه سازی همانا "جام طلایی داریوش" است این جام یک "شیرنشسته" رانشان می دهد.بابالهای عظیمی گه دردوطرفش قرارداردجام دارای ظرافت خاصی است که ازحوصله این مبحث خارج است.تشبیه سازی درایران باستان ازرونق خاصی برخوردار بوده است.بعنوان مثال نقش برجسته .وروش(ذوالقرنین)بادوشاخ در"پاسارگاد"ویاآثار"تخت جمشید" به همینگونه هستند تشبیه سازی درملل شرق وآفریقاازآن جهت ذکرشدتامارابراین نکته واقف گرداندکه دراین سرزمین هارشدتشبیه سازی به آن حدرسیده بودکه سمبولیسم ونمادگرایی معنای مستقلی دراذهان برای خودبیابد.آنچه باعث شددرشرق وآفریقاتشبیه سازی ت بمنظور هجوبکارگرفته نشود، ماهیت فرهنگی ودرعین حال مودبانه ای بوده است که درطول زمان بین حاکمان ومردم وجود داشته است .تشبیه گری دراروپا نوعی دریدگی ابتدایی رادرپی داشت.به یادداشته باشیم اگردانشمندان بزرگ اروپا همچون"گالیله" آنگاه که بخاطر کشفیاتشان به دستگاه حاکم آن زمان فراخوانده می شدندوتحت فشارقرارمی گرفتند،درسرزمین مادانشمندان ارج داشتندوحکومت سعی درجذب بزرگان علمی وفکری داشت.تعارض بین دولتها ومردم درسرزمینهای شرق وبخصوص درایران بسیاراندک وناچیزبوده است.پس دلیل اصلی "هجو"تصویری حکام قرون وسطی ظلم وستم فراوانی بوده است که این خودباعث روگردانی مذهبی دراروپاشده است.

امروزه ماکاریکاتوررا"هجو"نمی دانیم، بلکه انتقال سازنده وگاه دردمندانه ای می دانیم که یک انسان نسبت به شرایط حرکتی اجتماعی اش می نماید.بررسی دقیق تاریخ این هنرشایددریک دوره آموزشی مقدورنباشد، اماچیزی که مارابرآن داشته تاگفتاری کوتاه دراین رابطه بیان کنیم شناخت اولیه هنرجویان این هنرازسیرتاریخی آن بوده است.این سیرآمیخته باشرایط زمان، مکان ونوع باورهای هرسرزمین است.