هنر در کلام شیوای امام خمینی

در اين مقاله برآنيم تا به مقوله هنر از ديد امام خميني و منظر فقهاي شيعي بپردازيم. رهنمودهاي امام راحل قطعاً مي‏تواند از پيچيدگيهاي اين بحث تا حد زيادي پرده بردارد، اما تطبيق كليات بر مصاديق همچنان رفتارها و پرسمانهاي ضد و نقيضي را پيش روي مي‏آورد كه بر فقيهان آگاه جامعه است وحدت رويه و نظري واحد در اين عرصه ارائه دهند و گرد حيرت را از ديدگان مقلدين معتقد و محتاط بزدايد.

تعريف هنر و رابطه آن با فقه     

انسان فطرتاً زيبايي‏خواه آفريده شده است و حواس او آنچنان با محيط اطرافش هماهنگي يافته كه نغمه دلنشين و بوي خوش، منظره دلفريب، لطافت و سرسبزي، براي او لذت آور و فرحبخش مي‏نمايد،

 از طرفي وقتي روح كمال‏جويي با اين حس درمي‏آميزد از او انساني آفرينش‏گر و خلاق مي‏سازد. پديده‏هاي جهان را گزينش كرده با احساس خود آن را بازآفريني مي‏كند و از مدد نيروي خيال از پديده‏هاي هستي مقوله هنر را به نمايش

مي‏گذارد چنين كوششي كه به آفرينش اثري زيبا مي‏انجامد هنر و آفرينندؤ آن هنرمند ناميده مي‏شود.

زباني دردمند، زيبابين، پرشور كه همه آدميان را با هر مليّت و نژادي به يكديگر پيوند مي‏دهد. تكنولوژي و تمدن به هنر توانائي مي‏بخشد و آن را فراتر از مرزهاي جغرافيايي به اقصي نقاط جهان انتقال مي‏دهد.

اما هنر، اين وديعه الهي همچنان در ميان دو قطب جان و جسم، ماده و معنا، خداجويي و كفر در نوسان بوده است. و از دستبرد آفتهايي همچون نفس‏پرستي، قدرتمداري، استعمار و ابتذال در امان نمانده است.

 لذا هنر با همه عظمت و رسالتي كه دارد به هنر متعهد و مسئول و نيز هنري كه ابزار دست سودجويان و قدرت‏طلبان و سرمايه‏داران است تقسيم شده است. هنري كه در مسير تكامل بشري حس خداپرستي و خلقيات انساني است هنر متعهد و ديني است و هنري كه جامعه را به فساد و ابتذال و گمراهي مي‏كشاند هنر مبتذل و منفي است. اينجاست كه "تكليف" سر بر مي آورد و "فقيه" در بيان تكليف به تكاپو مي‏افتد و فقه ميان بايدها و نبايدها مرز مي سازد. گرچه پيچيدگي هنر، بيان دقيق مصاديق احكام تكليفي، حرمتها و حلّيتها را دشوار ساخته است و اگرچه كتب فقه سنتي برخي از مصاديق موجود در زمان خود را مانند خريد و فروش مجسمه و ساخت و يا نگهداري آن و تصويرگري و موسيقي و خريد و فروش آلات موسيقي و ... مورد بحث قرار داده‏اند كه مي‏تواند دستمايه خوبي براي دوران حاضر باشد. اما امروزه جلوه‏هاي هنر به اندازه‏اي گسترده شده است كه هنوز صدها پرسش در هنر فراروي مجتهد و مقلد است و تغييرات و مقتضيات زماني و مكاني بازنگري جديدي را در موضوع هنر مي‏طلبد.(قسمت اول)

ادامه دارد.....