نماآواي ديني 

 گرچه «نماآوا» ريشه در فرهنگ غرب داشته و از تمدّن غربي برخاسته است و اينك نيز با گذر از جغرافياي سياسي و فرهنگها به كشورهاي اسلامي و در اين اواخر به ايران اسلامي رسيده است، ولي به روشني مي‏توان همانند فيلم بلند و فيلم كوتاه، در اين نوع «سينماي مينياتوري» نيز مسلك را و در نتيجه مادّيت و يا دينداري را با مشخّصه‏هاي فنّي و محتوايي آن يافت و از آن زاويه افكار و باورها را عرضه كرد.

درست است كه در غرب با استفاده از دو هنر سينما و موسيقي، نماهنگها و نماآواهايي روائي و غير روائي ساخته شده است، ولي همانطوري كه دين در سينما داراي سخنِ فنّي و محتوايي است، و موسيقي را نيز مورد حكم و فرمان قرار داده است، نيز مي‏توان از نماآوا بهره گرفت. چه بسا شايد بتوان روزي را يافت كه بر خلاف شبكه‏هاي مبتذل و نامناسب ام تي وي، شبكه‏اي فرهنگي از نماآواي ديني ساخت و پيامهاي ديني را در كوتاهترين زمان ممكن و با تندترين و كوبنده‏ترين حالت به بينندگانِ جوان آن عرضه نمود.

به راستي اگر غربيان از تركيب‏سازي دو فنّ صدا و تصوير به ساخت سينماي مينياتوري پرداخته‏اند؛ و اگر از زاويه تمامي اجزاي آن همانند نورپردازي، رنگ، جمع نامتجانس اجزاء، عدم وحدت زمان و مكان، دوربين سيّال، نقش صدا در نما، به عرضه فرهنگ منحط غربي و ماهيت بربريّت خويش به جوامع با فرهنگ و تمدّن پرداخته‏اند، چرا موحّدان و پويندگان راه حق و سربازانِ دنياي تصوير سپاه اسلام نتوانند با بهره‏گيري از بسياري اصول عقلائيِ غيرِمعارض بادين وشناختن‏اصول و قواعد اختصاصي نماآواي ديني به عرضه دين بپردازند؟ و چرا نتوان با بهره‏گيري از نماآواي ديني دفاع شيعه را به نحو احسن انجام داد و زمينه را براي تهاجم شيعي آماده نمود؟

مي‏توان با بهره‏گيري از نماآواي ديني دفاع شيعه را به نحو احسن انجام داد

باري! اينك كه معدود هنرمنداني متديّن با تشويق سازمانهاي رسانه‏اي انقلاب، به ساخت، تدوين و عرضه نماآوا و نماهنگهاي روائي سياسي ـ اجتماعي پرداخته‏اند، تعدادي از عناصر جريان سكولاريسم وطني نيز تلاش دارند، تا از نماآواي غير ديني و نماهنگهاي طنزآلود، فرهنگ غرب را از زاويه سينماي مذكور عرضه نمايند.

حزب‏اللّه‏ بر اين باور است كه با حضور متعهدانه و متخصّصانه در اين نوع سينماي مينياتوري مي‏توان به عرضه دين و معارف وحي پرداخت و با تدوين تصويري محتواهاي ديني از آن، براي دفاع و سپس تهاجم شيعي استفاده نمود.

حال كه حزب‏اللّه‏ بر اين باور است كه با حضور متعهدانه و متخصّصانه در اين نوع سينماي مينياتوري مي‏توان به عرضه دين و معارف وحي پرداخت، بايد قبل از هر چيز آن را خوب بشناسد و از تكنيكهاي عقلائي آن كه معارض با اصول وحياني نباشد، بهره گرفت و با تدوين تصويري محتواهاي ديني از آن، براي دفاع و سپس تهاجم شيعي استفاده نمود.

قبل از هر چيز، اشاره به نكات مقدّماتي زير ضروري است:

اوّل: نماآوا، رسانه‏اي است كه با بهره‏گيري از تصاوير تجريدي، گزيده، فشرده، ظريف و پر از گدازه و بر اساس تماثيل و استعارات، به بياني نظم‏آگين، از يك سوژه، روايت و توصيف مي‏نمايد.

نماآوا، رسانه‏اي است كه با بهره‏گيري از تصاوير تجريدي، گزيده، فشرده، ظريف و پر از گدازه و بر اساس تماثيل و استعارات، به بياني نظم‏آگين، از يك سوژه، روايت و توصيف مي‏نمايد.

بر اساس تعريف فوق، بايد بر اين باور بود كه:

1 ـ نماآوا رسانه‏اي با كاركردِ خياليِ جهت يافته است، بنابراين با سينماي داستاني و قصّه‏اي تفاوتي اساسي از حيث محتوا دارد. درست است كه نماآواي برتر از حيث فنّي، نماآوايي است كه از اصول فنّي و رؤيايي بهره دارد، ولي بايد توجّه داشت كه رؤياها و آرزوهاي مطلوب شارع ديني، بايد محور نماآوا قرار گيرد؛ زيرا كه تخيّل، وسيله‏اي براي رسيدن به تعقّل و تعقّل زمينه‏ساز يافت شهود و عرفان ديني است.

ماوراء حسّ و ابزارهاي پست احساسي است؛ نماآواي ديني، خلق واقعيّات ناپيداي احساس شده در درون فطرت انسانهاست، به همين خاطر نيز جمعي است و به خاطر جمعي بودن، عرفي است و به خاطر عرفي بودن، كامل است، ولو تصاوير خود ناقص و گزيده‏اي عرضه شوند.

سينماي مينياتوري با زيركي، ذهن مخاطبان را به بازي مي‏گيرد، تا ذهن آنان به نحو «مصدري» ـ و نه «انفعالي» ـ سازنده حقايق و يا نتايج مطلوب و مورد نظر باشد.

بيان تصاوير و صداي نماآواي ديني بيش از تعداد تصاوير و صداي آن است، سينماي مينياتوري با زيركي، ذهن مخاطبان را به بازي مي‏گيرد، تا ذهن آنان به نحو «مصدري» ـ و نه «انفعالي» ـ سازنده حقايق و يا نتايج مطلوب و مورد نظر باشد. از اين جهت بايد مخاطبان نماآواي ديني را مخاطباني هوشمند، متفكّر و شريكان در ساخت دانست.

گزيده‏اي بودن تصاوير نماآوا، شرط مقوّم آن است.

2 ـ گزيده‏اي بودن تصاوير نماآوا، شرط مقوّم آن است، چنانكه فشردگي تصاوير جهت تعيين سوژه مورد نظر، از ديگر شرايط ضروري آن است.

نماآواي ديني، بايد با ريسك در عرضه همراه باشد.

بنابراين نماآواي ديني، بايد با ريسك در عرضه همراه باشد. به ديگر سخن، تحدّي تصويري داشته باشد؛ زيرا كه دين برگزيده را بايد با گزينش تصويري عرضه كرد، تا در عين سادگي، بتوان معارف پيچيده وحياني را با همان معاني پرمحتواي نهفته در درون براي تمام اقشار عرضه نمود. آري! نماآواي ديني بازسازي سريع و كوبنده از پيام وحي از زاويه تصاوير آواگر است، پس بايد بر كيفيت تصاوير، محتوا و نوع گزينش نورپردازي‏ها افزود.

نماآواي ديني بازسازي سريع و كوبنده از پيام وحي از زاويه تصاوير آواگر است.

دوّم: اگر نماآوا، يك ابزار سينمايي است؛ و اگر هر ابزار سينمايي، پيام‏رسان فرهنگي خاصّ است؛ و اگر عرضه فرهنگ خاصّ از راه نماآوا، تنها از راه شكل‏دهي تمام اجزاء دروني قابل ديدن و يا شنيدن ميسور است؛ و اگر فرهنگ ديني، فرهنگ اجتهادي ـ و نه تقليدي ـ است؛ و اگر تعارض ميان فرهنگها، ضرورتي انكارناپذير نماآواي ديني، غير از نمانواي غربي و معارض با نماهنگهاي شهواني است. و اگر عرضه فرهنگهاي ديني تنها براي سلطه نهايي آن است ـ و نه براي گفتمان بي‏حاصل و تداوم‏بخش جهل ابوجهلان فرصت جوي روزگار ـ و اگر نماآواي ديني، غير از نمانواي غربي و معارض با نماهنگهاي شهواني است؛ و اگر اقتضاء بيانِ ديني، وزن و قافيه آهنگيني است كه خود اقتضاءمند تصاويري همگون و متناسب با خود است، پس بايد بر اين باور بود كه:

1 ـ نماآواي ديني، نه نماهنگ است و نمانوا؛ زيرا كه پيام وحي نه با آهنگ همراه بوده است و نه با نوايِ ناسرشته با جوهره انساني.

2 ـ نماآواي ديني، در عين كامل بودن اجمالي از يك تفصيل است، نه آن كه ناقص باشد و در فرض «تمام» بودن، از قبض و بسط معرفتي برخوردار باشد.

نماآواي ديني تركيب معنادار، فشرده، گزينش شده بر اساس مباني وحياني هنر فيلم‏سازي و تركيب آن با مضامين بلند و جاودانه پيام وحي با همان مضامين ساده، با بهره‏گيري از صداهاي آشناي! ناشنيده و ساده طبيعي ـ و نه مصنوعي ـ است.

3 ـ نماآواي ديني، نماآوايي است كه در تمام تار و پود آن از تصاوير گرفته تا مضامين و از مضامين تا صدا و آواي دلنشين همه و همه پيام‏رسان جانسوز از يك معرفت ديني و يا يك واقعيّت مورد توجّه شارع ديني است، پس نماآواي ديني صرفا جمع تصاوير نيست، چنانكه التقاطِ تصاوير با صداي ديني نيست، تركيب تصاوير داراي مضامين آهنگين با صداي دلنشين نيست، بلكه تركيب معنادار، فشرده، گزينش شده بر اساس مباني وحياني هنر فيلم‏سازي و تركيب آن با مضامين بلند و جاودانه پيام وحي با همان مضامين ساده ـ در عين هفتاد بطني ـ و با بهره‏گيري از صداهاي آشناي! ناشنيده و ساده طبيعي ـ و نه مصنوعي ـ است.

نماآوا بايد در محتوا، «دين» واقعي را ـ كه همانا تشيّع اثني‏عشري است ـ محور قرار دهد و بايد از تكنيكهاي متناسب با عرضه مفاهيم ديني و تحريك ساز از انگيزه‏هاي ديني بهره گيرد.

4 ـ نماآواي ديني، هرگز بياني روائي از شعر و موسيقي سكولاريستي نيست، تا با به هم درآميختن چندين خانواده از هنر، نمانوايي را بسازد كه جداي از تأثيرگذاري از نوع غربي و مادّي، بتواند از نوع نقاشي‏هاي سورناليستي و رادائيسمي و گرافيك مدرن! و يا حتّي «پاپ آرت» بهره داشته باشد. درست است كه ريشه «نمانوا» و «نماهنگ»، غربي بوده و زاييده فرهنگ ناهنجار آن است، ولي به راستي مي‏توان از اين ابزار سينمايي مينياتوري و با استفاده از عوامل فني و زيبايي شناختي استيتكي، از آن ابزاري ساخت كه بدون محو شدن در نوعي ذوق‏زدگي غربي، از آن براي بيان و عرضه مفاهيم و بلكه معارف ديني بهره گرفت.

آري! نه تنها نماآوا بايد در محتوا، «دين» واقعي را ـ كه همانا تشيّع اثني‏عشري است ـ محور قرار دهد و نه تنها بايد از تكنيك‏هاي متناسب با عرضه مفاهيم ديني و تحريك ساز از انگيزه‏هاي ديني بهره گيرد، بلكه بايد از روشها، استفاده فراوان و بي‏ظرفيت اسلوموشني، وُله‏هاي تصويري، نورپردازي‏هاي مسخره غبارآلود، خيمه‏هاي كدر، برهم‏اندازي‏هاي تصويري كه هيچ كاركرد مفهومي ندارند و نيز ايزالوها و نمادسازي‏هاي سطحي، زمان ناسنجي نماها و ريتم‏هاي نابخردانه تدويني، كنتراستهاي رنگي مزاحم و جلوه فروشي‏هاي بي‏مزه و ابتدايي و بالاخره كادرهاي كج و كوله ناشيانه نيز پرهيز كند.