پاسخ به:هنر در اسلام
شنبه 2 فروردین 1393 1:29 PM
در حاشیه مسابقات بین‌المللی قرائت قرآن کریم در دبی، که امسال با مشارکت 80 قاری از کشورهای مختلف اسلامی برگزار شد، بزرگترین نمونه قرآن تمام دست‌ساز و طلاکاری شده جهان به نمایش گذاشته شد.
به گزارش روزنامه «دارالحیاة» عربستان، آماده‌سازی این نسخه، 8 سال طول کشیده است، چرا که تمام کارهای صفحه بندی، نگارش آیات، طراحی‌های روی جلد، حاشیه پردازی‌ها و حتی ساخت جلد آن با دست انجام شده است و از هیچ گونه فناوری در آن استفاده نشده است.
در این نسخه تمامی آیات و نقوش با نخ‌هایی از جنس طلا بر روی پارچه پیاده شده‌اند. صحت کتابت آیات و اعراب‌گذاری‌ها زیر نظر اساتید قرآن پس از دو سال تایید شد.
در ساخت این نسخه که 200 کیلوگرم وزن دارد، از 12 توپ پارچه مخمل سیاه استفاده شده است.
در اختتامیه مسابقات قرآنی دبی، از میان 13 قاری برتر این جشنواره، سه قاری به عنوان نفرات برتر تعیین شدند و مبالغی به آنها اهدا گردید.
نفرات برتر هفدهمین دوره مسابقات بین المللی قرآن جایزه دبیدر حالی با برگزاری مراسم اختتامیه تجلیل شدند که میلاد عاشقی، نماینده کشورمان در این رقابت ها، رتبه ای کسب نکرد.
قاریان کشورهای بنگال و یمن نفرات اول و دوم و دو قاری از مصر و اندونزی به طور مشترک به عنوان نفر سوم برگزیده شدند
برخى سنت‌گرایان معتقدند یكى از معیارهاى اصالت دین، وجود هنر قدسى است كه متناسب با چگونگى تجلّى امر قدسى در آن دین به وجود مى‌آید و از آنجا كه در اسلام، كلمه الهى به صورت كتاب نازل شده، خوشنویسى و تذهیب هنر قدسى است. از این دیدگاه هریك از نقشها، طرحها، رنگها و حتى تركیب بین آنها در تذهیب داراى بار معنوى است؛ به عنوان نمونه، نقش ترنج را مى‌توان الهام گرفته از شجره طیبه (ابراهیم/ 14، 24 ـ 25) دانست كه وقتى در سرلوحه سوره قرار مى‌گیرد در پى تصویر كردن ابزار نوشتن وحى یعنى قلم است.
نماد دیگرى كه هم كمال و هم عدم تناهى را بیان مى‌كند خورشید است كه به صورت شمسه در تذهیب ظهور یافته است.
اسلیمى نیز مى‌تواند تصویر روشنى از میل و شوق باشد، افزون بر اینكه به سبب پیچیدگى‌اش موجودى پر رمز و راز و فوق مادى است. دایره و مثلث نماد بهشت است و مكمل آنها كه نماد دنیاست شكل مربع یا مستطیل است، بنابراین تركیب مستطیل حاشیه با متن قرآن بر ظرفى مادّى دلالت مى‌كند كه وحى در آن ریخته شده است. طرحهاى هندسى كه به نحو بارزى وحدت در كثرت و كثرت در وحدت را نمایش مى‌دهند همراه با نقوش اسلیمى كه نقش ظاهرى گیاهى دارند آن قدر از طبیعت دور مى‌شوند كه ثبات را در تغییر نشان مى‌دهند و فضاى معنوى خاصى ابداع مى‌كنند كه رجوع به عالم توحید دارد.
رنگ نیز در جهت همان اهداف شكل به كار رفته است؛ رنگ طلایى كه در تذهیب مهم‌ترین رنگ است رنگ نور و نماد روح و اشراق آگاهى‌بخش الهى است، پس بالذات نماد علم است و بالعرض به معناى تعلیم یا ظهور و با اسم «عالم» و «منوّر» تناسب دارد؛ اما آبى رنگ آسمان است و نمایانگر رحمت نامتناهى خداوند. در نماد بودن براى رحمت نامتناهى دریا نیز تالى آسمان است كه رنگ آسمان را گرفته و با هم، همه چیز را فرا‌مى‌گیرند، پس آبى متناسب با اسم «رحمان» و «محیط» است و آبى در كنار طلایى به معناى رحمتى است كه میل به ظاهر كردنِ خود دارد.
حتى فضاى خالى نیز در هنر اسلامى كاركردى معنوى مى‌یابد. مى‌توان گفت كه با توجه به فضاى خالى در كنار خوشنویسى و نیز نقشهاى اسلیمى و هندسى، نوعى آگاهى نسبت به ارتباط میان فضاى خالى و حضور الهى در هنر اسلامى حاصل مى‌آید كه با نگرش معنوى به فقر انسان نسبت به خدا ارتباطى نزدیك دارد، گذشته از این در نظر مسلمانانى كه خداوند را متعالى و غیر مادى مى‌دانند، حضور خداوند را در این جهان فقط به مدد فضاى خالى مى‌توان حس كرد، بنابراین به كارگیرى فضاى خالى درهنر اسلامى در كنار سمبولیسم هندسى و دیگر اشكال تمثیل‌پردازى انتزاعى به یگانه ابزار نشان دادن وحى از طریق هنر بدل گردید.
بیشتر فقهاى اهل سنت استعمال طلا در مصحف و تذهیب آن را با استناد به روایات و برخى ادله دیگر، به طور مطلق منع كرده‌اند. از این دسته گروهى قائل به حرمت شده و گروهى آن را مكروه دانسته‌اند؛ اما بعضى تذهیب در مصحف زنان را به دلیل جواز استعمال طلا براى زنان جایز دانسته‌اند. از سوى دیگر عده‌اى نیز با استناد به پاره‌اى روایات و‌ادلّه، به جواز تذهیب به طور مطلق فتوا داده‌اند و حتى غزالى كتابت قرآن با طلا را امرى نیكو و مستحسن شمرده‌است.
از شیعه دو روایت در مورد تذهیب قرآن از ائمه‌اطهار(علیهم السلام) نقل شده است: محمد بن ورّاق مى‌گوید: قرآنى را بر امام صادق(علیه السلام)عرضه كردم كه در آن از تذهیب استفاده شده بود و در آخر آن سوره‌اى را با طلا نوشته بودند. امام(علیه السلام) تنها كتابت قرآن با طلا را نكوهش كردند و فرمودند: خوش ندارم كه قرآن كتابت شود، مگر با مركب سیاه، همان‌گونه كه اولین بار كتابت شد: «لا یعجبنی أن یُكتب القرآن إلاّ بالسَّواد كما كُتِب أوّل مرة».در روایت دیگر سماعة مى‌گوید: از امام(علیه السلام) درباره مردى پرسیدم كه مصاحف را با طلا تعشیر (تذهیب) مى‌كرد. حضرت فرمودند: كار درستى نمى‌كند.
هرچند برخى از فقهاى شیعه قائل به تحریم تذهیب قرآن شده‌اند؛ ولى غالب آنان دلالت روایات بر تحریم را ناتمام دانسته، به كراهت تذهیب قرآن حكم كرده‌اند.
