مجموعه معماري مزار شيخ احمد جام
دوشنبه 26 اسفند 1392 9:12 AM
مجموعه معماري مزار شيخ احمد جام
این مجموعه از فضای معماری بر گرد یک صحن وسیع مرکزی شکل گرفته است. مهم ترین و با شکوه ترین فضاهای معماری این مکان در مجاورت آرامگاه شیخ بنا شده که شامل گنبد خانه،ایوان،مسجد کرمانی،گنبد سبز و سفید ،مسجد عتیق،آب انبار و ملحقاتش می باشد.
گنبدخانه
ايوان
این قسمت از مجموعه با ارتفاعی حدود 30 متر در نیمه اول قرن هشتم هجری بنیاد یافته که قبل از پایان گرفتن بنای ایوان دارفانی را وداع گفت و ادامه کار توسط فرزندش «غیاد الدین بن مطهر» دنبال شد و به اتمام رسید. بلندی ایوان و کاشی کاری های متنوع به صورت شش گوش مزین به گل و برگ و ستاره شانزده پر به رنگ سیاه،لاجوردی و فیروزه ای بر زمینه شکوه و عظمت خاصی به ایوان و مجموعه بنا بخشیده است.سر در ایوان در سال 1022 ه.ق به امر عباس اول صفوی کاشیکاری شد. فضای معماری ایوان در مجاورت گنبد خانه با سقفی نیم گنبدی و تزئینات کاربندی با دو ورودی مستقل مسیر ارتباطی به بناهای طرفین خود مسجد کرمانی و گنبد سفید را پدید آورده است.
مسجد كرماني
این بنا در سمت چپ ایوان قرار دارد و ظاهراً نام آن منسوب به سازنده بنا (خواجه زکی بن محمد بن مسعود کرمانی) است. مسجد کرمانی با ابعاد17×70/10متر مشتمل بر شاه نشین در وسط هر ضلع و سه چله خانه در زوایای شرقی و غربی است که در شاه نشین واقع در ضلع غربی زیبا ترین عنصر معماری این مسجد یعنی محراب گچ بری و نفیس آن از شاهکارهای قرن هشتم هجری ساخته شده است.بر ازاره دیوارها نیز یک رشته کتیبه عالی نقش بسته و بر اسپرها قاب های مشبک گچبری تعبیه شده که حکایت از مهارت و درایت هنرمندان آن است. شاه نشین های واقع در زوایای جنوبی و شمالی دارای پوشش نیم گنبدی بوده وجود تاق و تویزه ،ایجاد گنبد بر روی آن ها را ممکن نموده است .
مسجد عتيق
فضاهای معماری مسجد مشتمل بر شبستانی گنبددار شامل پنج رواق است. آن چه از معماری بنا بر جای مانده،حکایت از آن دارد که تنها دو دهانه غربی گنبد مقابل محراب دارای تزئینات بوده که شامل گچ بری های مطبق اسلیمی بر تاق های رواق محراب،رنگ های الوان بر روی اندود گچ،ستون نماها با طرح مارپیچ و کاشی سفید و آبی در اطراف محوطه محراب بوده است. بر اساس شواهد موجود سبک بنا به معماری سده هشتم نزدیک تر می نماید. در متون ،بانی خیر مسجد عتیق را (رضی الدین احمد متولی) و متعلق به 720 ه.ق ذکر نموده اند.
مدرسه امير جلال الدين فيروزشاه
مسجد جامع نو
این مسجد در جانب غربی مزار واقع است که با یک مقصوره چلیپا شکل و شبستان های ستون دار طرفین صحن،فضایی مذهبی را شکل می دهد. رواق شرقی این بنا با مسجد عتیق پیوند خورده و ظاهراً تنها بخش قدیمی مسجد گنبد مقصوره است که توسط (جلال الدین فیروز شاه) به سال 846 ه.ق بنیاد شده است.در بخش خلفی دیوار گنبد خانه کتیبه ای با قلم شیوای ثلث به رنگ سفید بر زمینه ای فیروزه ای بر جای مانده که حاوی نام معمار بنا و تاریخ ساخت آن است .
