آشنائی با بیماری بلفاریت (التهاب پلک‌ها)

 

 

بلفاریت (Blepharitis)، التهاب پلک‌ها به‌ویژه در لبه آنهاست. این بیماری پوست لبه پلک‌ها را درگیر می‌کند.

معمولا زمانی که غدد چربی کوچکی که در لبه پلک‌ها قرار دارند عملکرد طبیعی نداشته باشند، بلفاریت ایجاد می‌شود. زمانی که غدد چربی لبه پلک‌ها خوب کار نکنند، رشد باکتری‌ها زیاد شده و باعث التهاب، تحریک و خارش پلک‌ها می‌شود.

بلفاریت در اغلب موارد مزمن بوده و درمان آن مشکل است و ممکن است براثر یک عفونت خفیف میکروبی و یا بیماری پوستی ایجاد شود. بلفاریت آزار دهنده است، اما باعث آسیب بینایی نمی‌شود. بلفاریت ممکن است از کودکی شروع شده و در همه زندگی به‌صورت وضعیتی مزمن ادامه داشته باشد یا این که در مراحل بعدی زندگی و به مرور زمان ایجاد شود.

صرف‌نظر از نوع بلفاریت، علایم عبارتند از: خارش، سوزش، قرمزی چشم و اشک‌ریزش، احساس جسم خارجی، پوسته‌پوسته شدن پوست اطراف چشم‌ها (روی مژه‌ها و در گوشه چشم و یا روی پلک)، خشکی و قرمزی و تورم لبه‌های پلک، قی کردن لبه پلک‌ها موقع بیدار شدن از خواب، حساسیت به نور، اشک کف‌آلود، رویش مژه‌ها در جهات غیر طبیعی و ریختن مژه‌ها.

بیماری‌های توام با بلفاریت ممکن است شامل این موارد باشد: درماتیت سبوره‌ای (التهاب پوست و وجود شوره در موهای سر و ابرو)، عفونت با باکتری، اختلال عملکرد غدد چربی لبه پلک‌ها و جوش صورت همراه با قرمزی صورت.

بلفاریت ممکن است از ترکیبی از علت‌های مختلف اتفاق بیفتد. در مواردی بلفاریت می‌تواند ناشی از آلرژی و یا آلودگی مژه‌ها با شپش باشد. پس از معاینه دقیق پلک‌ها و چشم‌هایتان، چشم‌پزشک می‌تواند بلفاریت را تشخیص دهد. گاهی اوقات ممکن است از بقایای مواد چسبیده به پلک‌ها و مژه‌ها برای احتمال وجود باکتری نمونه‌برداری شود.

در صورتی که بلفاریت درمان نشود، در درازمدت می‌تواند سبب ضخیم شدن لبه‌های پلک، متسع شدن مویرگ‌ها، تریکیازیس (رشد معکوس مژه‌ها به طرف داخل چشم)، ریزش مژه‌ها، اکتروپیون (برگشتن پلک به طرف خارج) و انتروپیون (برگشتن پلک‌ها به طرف داخل) شود. همچنین ممکن است منجر به عوارضی در ملتحمه و قرنیه شود.

درمان بلفاریت ممکن است مشکل باشد زیرا معمولا عود می‌کند. درمان شامل کمپرس گرم روی پلک‌ها، تمیز کردن آنها، استفاده از آنتی‌بیوتیک و ماساژ پلک است. اگر بلفاریت سبب خشکی چشم شود، ممکن است استفاده از قطره اشک مصنوعی یا پمادهای لوبریکانت (که سبب کم‌شدن اصطکاک پلک با سطح چشم می‌شود) مفید باشد. گاهی برای کنترل التهاب از کورتون موضعی هم استفاده کوتاه‌مدت می‌شود.

کمپرس گرم سبب شل‌شدن پوسته‌های روی چشم می‌شود و به این ترتیب هنگام تمیز کردن پلک، این پوسته‌ها راحت‌تر جدا می‌شوند. کمپرس گرم همچنین سبب گرم‌شدن و شل‌شدن پلاک‌هایی می‌شود که غدد چربی پلک را مسدود می‌کنند. از حوله‌ای که با آب گرم مرطوب شده برای این کار استفاده می‌شود. در ابتدای دوره درمان شاید این کار چند بار در روز، هر بار به‌مدت 5 دقیقه تجویز شود. پس از آن کمپرس گرم ممکن است یک‌بار در روز و به‌مدت چند دقیقه کافی باشد.

تمیز کردن پلک‌ها برای درمان بلفاریت ضروری است. این کار با ماساژ پلک‌ها با شامپو بچه رقیق شده (به کمک گاز یا حوله تمیز) انجام می‌شود. سپس با آب ولرم کاملا بشویید.

در بعضی از موارد تجویز آنتی‌بیوتیک به‌صورت پماد موضعی یا خوراکی ضروری است.

از آنجا که بلفاریت تمایل به مزمن شدن دارد، درمان ممکن است برای مدتی طولانی ادامه یابد. در صورتی که بیمار از لنز تماسی استفاده می‌کند، ممکن است لازم باشد در طول درمان بلفاریت از لنز استفاده نشود. برای بعضی از این بیماران لنزهای با نفوذپذیری بالا تجویز می‌شود. بهتر است از مواد آرایشی چشم نیز استفاده نشود، زیرا ممکن است مانع شستشوی پلک شود، ولی حالت‌دهنده‌های مو مفیدند.

گاه استفاده از شامپوهای ضد شوره برای سر و ابروها توصیه می‌شود. در صورت وجود آکنه صورت، درمان آکنه با داروهایی نظیر داکسی سیکلین ضروری است.

التهاب فولیکول های مژه نامیده می شود.یکی از عوارض التهاب از دست دادن پلک است.

این می تواند در فولیکول های ناشی از مو باشد. زخم ایجاد شده گسترده نیز می تواند باعث ریزش مژه شود

بلفاریت التهاب پلک ها بویژه در لبه آنهاست. این بیماری شایع بوده و ممکن است بر اثر یک عفونت خفیف میکروبی و یا بیماری پوستی منتشر ایجاد شود.

بلفاریت به دو شکل رخ می دهد: بلفاریت قدامی و بلفاریت خلفی. در بلفاریت قدامی قسمت جلویی و خارجی پلک که محل اتصال مژه هاست درگیر می شود. دو علت شایع بلفاریت قدامی عفونت های میکروبی وسبوره هستند. در بلفاریت خلفی که ناشی از مشکلات غدد چربی پلک (غدد meibomian) است قسمت داخلی پلک گرفتار می شود. دو بیماری پوستی که سبب بلفاریت خلفی می شوند عبارتند از: آکنه روزاسه و شوره سر.

علائم و نشانه ها

صرف نظر از نوع بلفاریت، علائمی که معمولاً در بلفاریت دیده می شوند عبارتند از: خارش، سوزش، اشکریزش، احساس جسم خارجی، پوسته پوسته شدن (روی مژه ها و در گوشه چشم و یا روی پلک)، خشکی، و قرمزی لبه های پلک.

در صورت وجود چنین علائمی مراجعه به چشم پزشک لازم است. در صورتی که بلفاریت درمان نشود،در دراز مدت سبب ضخیم شدن لبه های پلک، متسع شدن مویرگ ها، تریکیازیس (رشد معکوس مژه ها به طرف داخل چشم)، ریزش مژه ها، اکتروپیون (برگشتن پلک به طرف خارج) و انتروپیون (برگشتن پلک ها به طرف داخل) شود. همچنین ممکن است منجر به واکنش ها و عوارضی در سطح ملتحمه و قرنیه گردد.

درمان

درمان بلفاریت ممکن است مشکل باشد زیرا معمولاً عود می کند. درمان بستگی به نوع بلفاریت دارد. درمان ممکن است شامل کمپرس گرم روی پلک ها، تمیز کردن آنها، استفاده از آنتی بیوتیک و/یا ماساژ پلک باشد. اگر بلفاریت سبب خشکی چشم شود ممکن است استفاده از قطره اشک مصنوعی یا پماد های لوبریکانت (که سبب کم شدن اصطکاک پلک با سطح چشم می شود) هم لازم باشد. گاهی برای کنترل التهاب از کورتون هم استفاده می شود ولی اثرات جانبی این داروها مانع استفاده دراز مدت از آنهاست.

کمپرس گرم سبب شل شدن پوسته های روی چشم می شود و به این ترتیب هنگام تمیز کردن پلک این پوسته ها راحت تر جدا می شوند. کمپرس گرم همچنین سبب گرم شدن و شل شدن پلاک هایی می شود که غدد چربی پلک را مسدود می کنند. انسداد این غدد سبب ایجاد التهاب می شود. ابتدا دست هایتان را بشویید و حوله ای را که با آب گرم مرطوب شده است را روی چشمان بسته خود قرار دهید. در ابتدای دوره درمان، چشم پزشک ممکن است این کار را ۴ بار در روز هر بار بمدت ۵ دقیقه تجویز کند. پس از آن کمپرس گرم ممکن است یک بار در روز و بمدت چند دقیقه کافی باشد.

تمیز کردن پلک ها برای درمان بلفاریت ضروری است. این کار با ماساژ پلک ها با شامپو بچهء رقیق شده انجام می شود. برای ماساژ پلک ها ابتدا دستان خود را شسته و با کمک انگشتان یا گوش پاک کن یا گاز یا حوله تمیز لبه های پلک و حوالی مژه ها را توسط شامپو بچه ماساژ داده و سپس با آب ولرم کاملا” آب بکشید.

در بعضی از مواردتجویز آنتی بیوتیک به صورت پماد موضعی و یا درمان خوراکی ضروری است.

در صورتیکه غدد چربی پلک ها نیز اختلال عملکرد داشته باشندکمپرس گرم وماساژ پلک برای خارج کردن چربی اضافی ضروری است. نحوه انجام ماساژ در این موارد توسط چشم پزشک به بیمار آموزش داده می شود.

از آنجا که بلفاریت تمایل به مزمن شدن دارد درمان ممکن است برای مدتی طولانی ادامه یابد. در صورتیکه بیمار از لنز تماسی استفاده کند، بسته به نوع بلفاریت، ممکن است لازم باشد در طول درمان بلفاریت و حتی بعد از آن از لنز استفاده نشود. برای بعضی از این بیماران لنز های با نفوذ پذیری بالا تجویز می شود و به بعضی دیگر توصیه می شود که دفعات تعویض لنز را بیشتر کنند. بعضی از بیماران هم در استفاده از لنز مشکل پیدا خواهند کرد و باید از روش های دیگری برای اصلاح عیب انکساری خود استفاده کنند.

بهتر است از مواد آرایشی نیز استفاده نشود زیرا ممکن است مانع شستشوی پلک و ماساژ درمانی شود. در بعضی از موارد بلفاریت به بیمار توصیه می شود از شامپوهای ضد شوره برای سر و ابروها استفاده کند.