هفته بیست و یکم:...( "قناعت در زندگی")...

آرامش و سازگاري در زندگي با قناعت

يكي از صفاتي كه آرامش و سازگاري را در زندگي اجتماعي تضمين مي‌کند و فقدان آن آرامش را از زندگي مي‌ربايد، قناعت است. قناعت از عوامل مهم براي همزيستي مسالمت‌آميز و آرامش در زندگي، به حساب مي‌آيد. يعني تا آن‌جا كه فرد مي‌تواند زندگي خود را با امكاناتي كه در دست دارد، منطبق سازد. از مصاديق آن، رضايت دادن به چيزي است كه به او مي‏رسد، ضمن اين‌که بايد بدانيم«قناعت» با «خسيس بودن» کاملاً متفاوت است.

در اين زمينه، كتاب‌هاي اخلاقي از جمله «محجة البيضاي» اثر فيض كاشاني، «جامع السعادات» اثر ملامهدي نراقي و «معراج السعاده» اثر ملااحمد نراقي و ساير كتاب‌هاي اخلاقي همچون «كيمياي سعادت» به بحث قناعت اشاره كرده‌اند.

دستيابي به قناعت پيامدهاي خوبي دارد که در ذيل به چند نمونه ازآن‌ها اشاره خواهيم کرد:

1- جالب است بدانيم صفت ناپسنديده‌ي «حرص» با قناعت درمان مي‌شود.

از امام صادق(ع) نقل شده است که فرموده‌اند: «به افرادي كه از نظر امكانات مادي از تو برترند، نظر نيفكن؛ چرا كه اين امر تو را به آن‌چه از سوي خدا برايت مقدر شده است، قانع‏تر خواهد ساخت.»

راهکارهاي مقابله با حرص:

الف) فردي که در محيط خانواده و جامعه مورد احترام باشد، روح آرامي دارد و در خود احساس حقارت و کمبود نمي‌کند، اين عزت با مناعت طبع و قناعت به دست مي‌آيد و‌گرنه هر چه به خواسته‌ها و اميال نفساني بيشتر تن دهيم، انتظارات و مطالبات او را بالا و رضايت‌مندي او را پايين آورده‌ايم.

ب) به ياد داشتن اين سخن زيبا از حضرت اميرالمؤمنين (ع): «اي انسان‌ها،‌اگر از دنيا به اندازه‌ي کفايت بخواهيد کمترين اندازه شما را کفايت خواهد کرد و اگر بيش از آن بخواهيد، همه‌ي آن چه در دنيا است نيز شما را کفايت نخواهد کرد».

ايشان از اين شيوه براي درمان حرص و دعوت به قناعت استفاده مي‌کردند.

ج) هميشه به خاطر داشته باشيم هر چقدر حرص مال دنيا را بزنيم روزي کوچ کرده و بدون هيچ دارايي مادي دنيارا ترک مي‌کنيم.

2- آينده نگري

به اين معنا‌که به انسان اميد مي‌دهد و يکي از عواملي است که موجب مي‌شود‌تا فرد بتواند با دشواري‏هاي اقتصادي حاكم بر زندگي كنار آيد و بر آن‏ها غلبه كند، همچنين زماني که انسان به فکر آينده باشد، ديگر مخارج اضافي را از زندگي خود حذف مي‌کند و احتمال اين را مي‌دهد که شايد روزي به اين مقدار ناچيز که اکنون بيهوده مصرف مي‌شود نياز داشته باشد.

3- عزت نفس

حرمت نفس يکي از بهترين نشانه‌هاي سعادت و خوش‌بختي است، قناعت باعث مي‌شود هميشه عزت‌نفس داشته باشيم و هيچ‌گاه دست نياز سوي کسي نبريم، و اين امر باعث بزرگي انسان و در نهايت رضايت‌مندي او مي‌شود.

حضرت علي(ع) مي‌فرمايد: «‌کسي که نزد خود عزت و کرامت داشته باشد، با معصيت، نفس خود را پست نمي‌کند».

درنتيجه عزت و نفوذ‌ناپذيري اثر ارزشمند قناعت است و رهايي از اسارت نفس به قناعت وابسته است.