خلوت
جمعه 4 بهمن 1392 12:14 AM
در محضر سيدالسالكين آيت‌الله كربلايي
صفحه 56 الي 57 نسخه چاپي
اشاره: آيت‌الله سيد احمد موسوي حائري (كربلايي) در كربلا چشم به جهان گشود. آن بزرگوار علاوه بر اينكه در علوم حوزوي، داراي مقام اجتهاد و سرآمد روزگار خود بود، در اخلاق و عرفان نيز تحت تربيت يگانة دوران، عالم عارف، آيت‌الله ملا حسينقلي همداني به مراتب عالي معنوي دست يافت.
مرحوم شيخ آقا بزرگ تهراني كه مدتي در نجف همساية مرحوم آيت‌الله كربلايي بوده، دربارة آن بزرگوار مي‌نويسد: «سيد احمد، در مراتب عمل و سلوك و زهد و ورع و تقوا و معرفت بالله و خوف و خشيت از او، يگانه فرد زمان و اوحديِ عصر خود بود...».
آن بزرگوار در سال 1332هـ.ق رحلت كرد و پيکر او را در جوار حضرت اميرمؤمنان عليه السلام به خاك سپردند. متن زير، از برخي نامه‌هاي آن بزرگوار برگرفته شده كه در كتاب تذكرة‌المتقين آمده است.
خلق: با تشكر از حضرت عالي كه اجازه داديد از محضرتان، دقايقي كسب فيض كنيم. محور بحث در اين گفتگو، وظايف شبانه‌روزي انسان متدين و طالب قرب الهي است. به عنوان اولين سؤال، بفرماييد كه به طور كلي چنين انساني بايد چه اموري را مراعات كند؟
بسم‌الله‌الرحمن‌الرحيم.
اولاً، إن‌شاء‌الله تعالي، بايد با خود «شرط» کند. مواظبت كامل براي انجام واجبات و ترك محرمات، با كمال دقت و تأمل، به ويژه در اول صبح.
ثانياً، در تمام روز، كمال «مراقبه» را رعايت كند.
ثالثاً، هنگامي كه خواست بخوابد، «محاسبه» را انجام دهد.
رابعاً، اگر نفس او مخالفت كرد، آن را جبران كند و نفس را با انجام ضد ميل و خواهشش مجازات و مديريت كند، بنابر تفصيلي كه در كتب اخلاق آمده است.
علاوه بر اينها، بايد كاملاً مواظبت كند كه إن‌شاء‌الله‌تعالي در هر شبانه‌روز، ساعات و لحظاتي را در خلوت از اغيار، با خداوند -جل‌جلاله- به مناجات، تضرع، فروتني، خضوع و خشوع در محضر او بگذراند.
خُلق: براي خلوت، بهتر است چه زماني اختصاص داده شود و آيا برنامة عبادي خاصي را سفارش مي‌فرماييد؟
بله، سزاوار است اين خلوت را هر شب بين نماز مغرب و عشا1 يا پس از عشا قرار دهد و سجدة مورد نظر2 را به جا آورد و سپس، آن مقدار كه توفيق ياري‌اش كرد، به ذكر خداوند مشغول شود، با كمال حضور قلب و روي كردن حقيقي به درگاه خداوند متعال و روي گرداندن از غير خدا؛ گويي هيچ موجودي غير خداوند -جل‌جلاله- نيست.
خُلق: در اين حالات اگر به انسان حال دعا و توجه دست داد، بهترين درخواست از پيشگاه ربوبي چيست؟
بايد از خداوند -جلّ‌‌و‌علا- بخواهد كه خداوندا، خودم را به خودم بشناسان كه فضاحت و شناعتي [= زشتي‌اي] بالاتر از آن نيست كه شخص، خود را نشناخته باشد.
خلق: در ساير اوقات، كدام برنامه‌هاي عبادي را مفيد مي‌دانيد؟
اموري كه بايد بر آن بسيار مواظبت كرد، چنين است:
تهجّد و برخاستن در سحر و اشتغال به نماز شب با كمال حضور و اقبال، اشتغال به تعقيب نماز صبح و قرائت قرآن تا طلوع آفتاب، هفتاد يا صد بار استغفار در صبح و شام را نبايد ترك كرد.
اذكار ديگري كه بايد بر آن مواظبت كرد:
- صد بار تهليل (لا إله إلّا الله)،
- «سبحان ربي العظيم و بحمده، استغفرالله» لااقل ده مرتبه در صبح و شام، «لا إله إلّا الله وحده لا شريك له...»؛
- «ربي اعوذ بك...»؛
- «أشهد أن لا إله إلّا الله وحده لا شريك له...»3
استغفارهايي كه از سيد بن طاووس قدس سره نقل شده است.
هنگام صبح «الله أنت ربّي لا شريك لك أصْبَحْنا و أصْبَح الملك لله» و هنگام شام: «اللهم أنت ربّي لا شريك لك أمْسَيْنا و أمْسي الملك لله».
صلوات كبيره: «اللهم صل علي المصطفي محمد و المرتضي علي و...»
همچنين در هر شب جمعه و هر عصر جمعه به خواندن صد بار سورة قدر مواظبت كند.
خُلق: بزرگان علم اخلاق و اهل معنا معمولاً بر برخي امور بيش از ساير چيزها پافشاري و تأكيد داشته‌اند، از نظر حضرت عالي در مسير سير و سلوك بايد بر چه چيز بيش از همه مواظبت كرد؟
از همة امور مزبور مهم‌تر اينكه در تمام اوقات، در شب و روز، خواب و بيداري، در همة احوال و در جميع حركات و سكنات، حضرت حق -جل و علا- را حاضر و ناظر بدانيم؛ به گونه‌اي كه اگر ممكن باشد، آني و به اندازة چشم بر هم زدني از حضور آن حضرت -جل سلطانه- غافل نشويم.
خُلق: براي يك سالك، دربارة توجه به امام حيّ و حاضر و ياران حضرت مهدي عليه السلام چه توصيه‌هايي مي‌فرماييد؟
مراقبت كامل بر توجه دائمي و توسل به حضرت حجت عليه السلام لازم است؛ چرا كه او واسطة فيض زمان است. همچنين پس از هر نماز دعاي غيبت يعني «اللهم عَرِّفْني نفسك...» را بخواند و سه بار سورة توحيد را به آن بزرگوار هديه كند. همچنين خواندن دعاي فرج (اللهم عَظُمَ البَلاء...) را ترك نكند.
¨پي‌نوشت:
1. از نظر شرعي هر كدام از نماز‌هاي واجب پنج‌گانه وقت فضيلتي ويژه خود دارند كه مستحب است هر نماز در وقت فضيلت خود خواند شود، مگر اينكه به جماعت و با هم خوانده شود. وقت فضيلت نماز عشا -به اختلاف فصول سال- تقريباً يك ساعت و ربع پس از اذان مغرب است.
2. ظاهراً مقصود از «سجدة مورد نظر» ذكر يونسيه است كه در مكتب تربيتي مرحوم آيت‌الله ملاحسينقلي همداني و شاگردانش اهميت به سزايي داشته است. در اين سجده، ذكرِ يونسيه يعني «لا اله الّا أنت سبحانك إنّي كنت من الظالمين» تكرار مي‌شود.
3. اين اذكار در مفاتيح الجنان در تعقيبات آمده است
