¨3. راه‌هاي دستيابي به توكل و نگهداري آن
پنج شنبه 3 بهمن 1392 11:22 PM
از آنجا كه توكل با ساحت‌هاي سه‌گانة عقل و جان و جوارح وجود انسان در ارتباط است براي تحصيل، حفظ و تقويت آن بايد ترتيب اين ساحت‌ها و كيفيت توكل در هر كدام را مورد توجه قرار داد.
توكل در بستر جهان‌بيني صحيح توحيدي و فكر و انديشة منور ايماني، متولد مي‌شود. بنابراين اولين گام براي تحصيل توكل، تحصيل بينش و اعتقاد صحيح توحيدي است. بسياري از ما بينشي سطحي و غير دقيق و احياناً نادرست، نسبت به مباحث مهم و تأثيرگزاري مانند هستي‌شناسي، خداشناسي و امثال آن داريم و از آنجا كه هر بذري در هر زميني و با هر شرايطي امكان رشد و رويش نمي‌يابد، بايد ابتدا به اين انديشة مبنايي صحيح برسيم كه سررشتة تمام امور عالم به دست خداي يكتاي بي‌همتاست و غيرخدا از پيش خود، هيچ گونه تأثير و دخالتي ندارد و نمي‌تواند داشته باشد. گام دوم، رساندن اين بينش از ساحت عقل و انديشه به ساحت قلب و جان است و آن راههايي دارد كه از جملة آنهاست:
الف) مطالعه و تأمل در آيات و رواياتي كه در فضيلت و مدح توكل وارد شده است.
ب) تفكر و تدبر در اينكه خداوندي كه انسان را از كتم عدم به وجود آورده و همة احتياجات او را در دوران مختلف رشد و نموّ او فراهم نموده و از مادر به انسان مهربان‌تر است، ضمانت كرده كه امور متوكلين را كفايت كند و چنين خدايي كه از عجز و نقص و سهو و خلف وعده مبراست، محال است كه انسان را تنها بگذارد.
ج) مطالعة احوال متوكلين واقعي و نحوة معاملة خداوند سبحان با ايشان، از كفايت هزينه‌هاي زندگي، دفع شر دشمنان، نصرت و ياري دوستان و بيگانگان و امثال اينها.
د) دوستي و همنيشيني با اهل توكل
اما گام سوم كه ظرف ظهور و بروز فضيلت توكل در اعمال و رفتار انسان است برخي اوقات خود به خود و بر اثر قوت مراتب قبلي، بر آنها مترتب مي‌شود اما در موارد بسياري- به دليل اينكه قلب انسان به طور طبيعي، بيش از اينكه تابع عقل و انديشه باشد تابع توهّم و تخيل است- اين ترتب از طريق تحريص و تحميل نفس بر توكل و تن دادن به لوازم آن پديد مي‌آيد تا آنجا كه تمام ساحات وجودي انسان بر توكل و اعتماد بر خداوند سبحان سازگار و هماهنگ شوند.
البته طبيعي است كه حفظ توكل نيز مانند نگهداري ساير فضايل اخلاقي منوط بر مراقبت مداوم و تقويت مباني علمي و رواني و عزم و مواظبت بر ادامة جدي و عملي توكل، در تمام صحنه‌هاي زندگي است
