سندرم پاهای بی‌قرار

وقتی سخن از بی‌قراری و ناآرامی به میان می‌آید، معمولا همه به یاد بی‌قراری‌های روحی می‌افتیم، غافل از این‌که فقط روح انسان از بی‌قراری رنج نمی‌برد و گاه پاها نیز دچار نوعی بی‌قراری می‌شوند که در بسیاری از موارد صدای بیماران را درمی‌آورد. این عارضه که به «سندرم پای بی‌قرار» معروف است، در زمان نشسته یا خوابیده باعث احساس ناراحتی در پاها بخصوص عصرها و شب‌ها می‌شود به طوری که فرد را وادار می‌کند از جا برخاسته، کمی راه رود تا این احساس بد از بین برود.

سندرم پاهای بی‌قرار در هر سنی ممکن است بروز کند، ولی معمولا با بالا رفتن سن، احتمال ابتلا به آن افزایش می‌یابد. از مشخص‌ترین ویژگی‌های این عارضه، اختلال خواب است که به خواب‌آلودگی در طول روز می‌انجامد.

پاها چگونه بی‌قرار می‌شود
افراد معمولا علائم سندرم پاهای بی‌قرار را احساسی غیرطبیعی و ناخوشایند در ران‌ها و پاها می‌دانند که گاهی در بازوها نیز ایجاد می‌شود. حالت مور مور شدن، احساس کشیدگی در عضلات پاها یا دست‌ها، تکانه‌های ضربانی در ماهیچه‌ها، خارش، درد، احساس کشش و سوزش از جمله علائم این بیماری است. کسانی که از این مشکل رنج می‌برند، آن را از گرفتگی ماهیچه‌ای و بی‌حسی متمایز کرده، تمایل زیادی به حرکت دادن عضو پیدا می‌کنند.

البته شدت این بیماری متفاوت است و اغلب در گذر زمان از بین می‌رود. یکی از ویژگی‌های سندرم پاهای بی‌قرار این است که این احساس غالبا بعد از نشستن یا دراز کشیدن طولانی‌مدت مانند نشستن در اتومبیل، هواپیما یا روی صندلی آغاز می‌شود، ولی معمولا با حرکت دادن پاها یا راه رفتن از بین می‌رود.

شما هم اگر با این عارضه دست به گریبانید، می‌توانید با انجام برخی کارهای ساده از قبیل کشیدن پاها، قدم زدن، راه رفتن یا ورزش دادن عضو مورد نظر از این احساس آزاردهنده خلاص شوید. گاهی افراد در طول خواب دچار پرش پا می‌شوند که کاملا غیرارادی است و بسیاری از این حملات شب‌ها و در زمان خواب رخ می‌دهد.

افرادی که به سندرم پاهای بی‌قرار مبتلا هستند، بیشتر مستعد پرش‌های عضلانی هستند به طوری که از پنج نفری که مبتلا به سندرم پاهای بی‌قرار‌ هستند، چهار نفر پرش پاها را هنگام خواب تجربه می‌کنند. با توجه به این که علت اصلی بروز سندرم پاهای بی‌قرار بدرستی شناسایی نشده، برخی حالات را می‌توان از جمله دلایل ایجاد این سندرم دانست:

بارداری با تغییرات هورمونی ایجاد شده ممکن است به طور موقت علائم و نشانه‌های سندرم پاهای بی‌قرار را تشدید کند. برخی زنان برای نخستین بار در دوران بارداری و بویژه طی سه ماهه اول این عارضه را تجربه می‌کنند.

چاقی، سیگار کشیدن، بیماری‌های اعصاب و برخی مشکلات مغز و اعصاب مرتبط با کم‌کاری تیروئید و مسمومیت با فلزات سنگین و سایر بیماری‌های هورمونی مانند دیابت و نارسایی کلیوی که با کمبود ویتامین‌ها و مواد معدنی ارتباط دارد، از دیگر عوامل مستعدکننده محسوب می‌شود. کم‌خونی و فقر آهن هم از دلایل ایجاد یا تشدید این سندرم به شمار می‌رود. حتی بدون وجود کم‌خونی، فقر آهن ناشی از خونریزی‌ معده و روده‌ای، قاعدگی با خونریزی زیاد یا نیاز به تزریق خون مداوم ممکن است بیماری را تشدید کند.
علاوه بر این، مصرف کافئین، نیکوتین، الکل، مسدود‌کننده‌های هیستامینی و شماری از داروهای ضدافسردگی نیز با ایجاد سندرم پاهای بی‌قرار مرتبط‌ است.

از سوی دیگر، این سندرم جنبه وراثت دارد و در هر سنی ممکن است بروز کند. مشکلات خفیف ایجاد شده در گردش خون پاها مانند عروق واریسی نیز می‌تواند باعث بی‌قراری پاها شود. محققان معتقدند برخی بیماری‌ها و اختلالات مانند پارکینسون، فیبرومیالژیا، ناراحتی‌های عضلانی، مشکلات مفصلی، اختلالات گردش خون و برخی مشکلات عصبی محیطی ایجاد شده بر اثر دیابت، علائمی مشابه سندرم پاهای بی‌قرار ایجاد می‌کنند که گاه تشخیص بیماری را مختل می‌کند.

داروهای بیماری پارکینسون
این داروها با تاثیر بر ماده شیمیایی دوپامین مغز، میزان حرکت پاها را کاهش می‌دهد. پزشکان همچنین داروهای پارکینسون را به صورت ترکیبی مورد استفاده قرار می‌دهند.

داروهای صرع: برخی داروهای خاص که برای درمان بیماری صرع به کار می‌رود نیز می‌تواند باعث بهبود علائم سندرم پاهای بی قرار شود.

اوپیودها: داروهای مسکن قادرند علائم بیماری را تسکین دهند، ولی مصرف آنها در مقادیر بالا اعتیاد‌آور است. برخی از این داروها مانند کودئین، اوکسی کودون یا ترکیباتی از استامینوفن نیز می‌تواند در بهبود علائم موثر باشد.

داروهای خواب‌آور و شل‌کننده‌های عضلانی: این داروها به خواب راحت در طول شب کمک می‌کند، ولی احساس بی‌قراری پاها را از بین نمی‌برد، بلکه فقط علائم را کاهش می‌دهد. محققان معتقدند همواره ترکیبی از این داروها در درمان بیماری موثر است. بیشتر داروهایی که برای درمان سندرم پاهای بی‌قرار مورد استفاده قرار می‌گیرد، برای زنان باردار مناسب نیست و در عوض، پزشکان روش‌های خود درمانی را برای کاهش علائم بیماری در این افراد توصیه می‌کنند.

چنانچه این علائم تداوم داشته باشد، از داروهای مسکن استفاده می‌شود، اما از سوی دیگر، برخی داروها مانند داروهای ضد افسردگی و ضد تهوع می‌تواند علائم سندرم پاهای بی‌قرار را تشدید کند. پزشکان توصیه می‌کنند افرادی که در معرض ابتلا به این بیماری قرار دارند، تا حد امکان از مصرف چنین داروهایی خودداری کنند.

اعمال تغییرات ساده در سبک زندگی نقش مهمی در کاهش علائم سندرم پاهای بی‌قرار دارد. این گام‌ها تا حد زیادی از فعالیت و بی‌قراری پاها جلوگیری می‌کند. استفاده از داروهای مسکن مانند ایبوپروفن، حمام آب گرم و ماساژ پاها و عضلات بدن، قراردادن بسته‌های یخ یا کمپرس گرم، به کار بردن روش‌های آرامبخش و استرس‌زدایی مانند یوگا، ورزش منظم، نخوردن نوشیدنی‌های حاوی کافئین از قبیل قهوه، چای و نوشابه و نیز قطع مصرف مشروبات الکلی و سیگار به کاهش علائم سندرم و بهبود شرایط بیماران کمک زیادی می‌کند.

از دیگر درمان‌ها می‌توان به تحریک عصبی الکتریکی، مکمل‌های منیزیم و طب سوزنی اشاره کرد. از آنجا که عوامل زمینه‌ای اصلی‌ترین دلایل ایجاد سندرم پاهای بی‌قرار هستند، پزشک با انجام آزمایش خون از کمبود احتمالی آهن یا سایر مواد معدنی اطمینان حاصل می‌کند و با تجویز قرص‌های مکمل آهن، فولیک اسید، ویتامین B و منیزیم، سندرم را درمان می‌‌کند.

محققان توصیه می‌کنند اگر از این سندرم رنج می‌برید، توصیه‌هایی را رعایت کنید تا بهتر بتوانید با این بیماری کنار بیایید. زمانی که علائم بیماری آغاز می‌شود، هرگز جابه‌جا شدن و راه رفتن را به تاخیر نیندازید و هر چه سریع‌تر ماهیچه‌های خود را حرکت دهید تا علائم بهبود یابد. اگر شرایط کاری شما نیز به گونه‌ای است که مجبورید ساعت‌ها نشسته به فعالیت ادامه دهید، شرایطی فراهم آورید تا در فواصل مختلف بتوانید بایستید یا کمی راه بروید. در این میان، ماساژ و کشیدن ماهیچه‌ها و انجام برخی حرکات کششی در طول روز کمک زیادی به بهبود علائم می‌کند.

درمان درد پا
از آنجا که در بسیاری موارد، سندرم پاهای بی‌قرار بر اثر ابتلا به عوامل زمینه‌ای ایجاد می‌شود، درمان این عوامل اهمیت بسزایی دارد.

درمان کم‌خونی فقر آهن با کمک مکمل‌های آهن، درمان عروق واریسی و اختلال در گردش خون، مصرف نکردن کافئین، نیکوتین و الکل، سیگار نکشیدن، خواب کافی و ورزش، تأثیر بسزایی بر درمان سندرم پاهای بی‌قرار دارند. در شرایط دیگر، درمان بیماری بیشتر روی تغییرات سبک زندگی متمرکز می‌شود و در صورتی که این درمان‌ها تاثیر نداشته باشد، باید درمان‌های دارویی انجام شود.

منبع:jamejamonline.ir