زنگ خطرآلودگی مواد غذایی به صدا در آمده/این همه بیماری از کجا می آید؟

هشداری که مدیرعامل سابق میادین و تره‌بار تهران می‌داد فقط برای تهرانی‌ها نبود

 در این روزهایی که بسیاری از رسانه‌ها و مسئولان سرشان به آلودگی هوا گرم شده است، خبرهای دیگری از جنس «آلودگی» هم به گوش می‌رسد. بعد از انتشار خبر آلودگی آب‌های آشامیدنی شهری تهران به نیترات در دولت دهم و خبرهای گاه و بیگاه آلودگی سوسیس‌ها و کالباس‌ها به باکتری‌های بیماری‌زا و مصاحبه نمایندگان مجلس درباره آلودگی برنج‌های وارداتی و ماجرای شیرهای وایتکس دار، این بار رئیس کمیسیون بهداشت از آلودگی برخی محصولات کشاورزی تولید داخل پرده بر می‌دارد و نسبت به مصرف آن به مردم هشدار می‌دهد. هشداری که باعث می‌شود یک سوال اساسی برای مردم پیش بیاید اینکه: «دیگر چیزی باقی‌مانده که آلوده نباشد؟» انتشار خبرهای آلودگی محصولات غذایی در کشور کم سابقه نیست. سال‌های زیادی است که کارشناسان و رسانه‌ها از انواع و اقسام این آلودگی‌ها حرف می‌زنند اما هر بار که خبری منتشر می‌شود زیاد طول نمی‌کشد تا همه جاروجنجال‌ها، در هیاهوی یک خبر دیگری گم می‌شود. مهرماه گذشته، سازمان میادین میوه و تره‌بار تهران در گزارشی اعلام کرد: «بر اساس آخرین بررسی‌ها مرغ‌هایی که در تهران عرضه می‌شوند هورمونی نیستند ولی دارای ۴۷ درصد سرب و ۱۷ درصد کادمیوم هستند.» همچنین این گزارش نشان می‌داد که پیاز آلوده‌ترین محصول وارداتی به تهران است که آلودگی آن به نیترات و سرب تایید شده است. هشدار دیگر این گزارش هم درباره نظارت‌هایی است که باید روی مواد غذایی و خوراکی مردم صورت بگیرد اما ظاهرا هیچ نظارتی روی آنها نیست، به همین دلیل هم مدیرعامل سازمان میادین و تره‌بار اعلام می‌کند که هیچ یک از محصولات دریایی که به تهران وارد می‌شود قابل رهگیری و پیگیری نیستند و تمامی میوه‌های ورودی به پایتخت بدون شناسنامه است.

هشداری که مدیرعامل سابق میادین و تره‌بار تهران می‌داد فقط برای تهرانی‌ها نبود، چرا که به گفته حسین صفاری مرغ‌های آلوده تهران از 10استان متفاوت به پایتخت ارسال می‌شوند و میوه‌ها و سبزیجات هم از استانی به غیر از تهران به پایتخت می‌رسند. او منشا این آلودگی‌ها بخصوص مرغ و پیاز را در آلودگی زمین محل کشت محصولات کشاورزی یا آلودگی زمین کشت غذای طیور به سرب یا کادمیوم و استفاده نامتعارف از کودهای شیمیایی فسفاته برای تولید این محصولات عنوان کرد، موضوعی که نشان می‌دهد به غیر از تهران، مردم استان‌های دیگر هم با موضوع آلودگی محصولات مواجه هستند. این خبر اما خیلی زود در رسانه‌ها و افکار عمومی به فراموشی سپرده شد. تنها واکنش‌ها به آن مربوط به سخنان علی‌اکبر سیاری معاون وزیر بهداشت است که خواستار پاسخگویی مسئولان دامپزشکی در زمینه بهداشت شد و اظهار داشت: «البته شنیده‌ام سازمان دامپزشکی، خبر مرغ‌های آلوده به سرب را تکذیب کرده است و در مجموع معاونت بهداشت وزارت بهداشت هیچ اطلاعاتی در این زمینه ندارد.» او در واکنشی عجیب برای پاسخگویی بیشتر وزارت بهداشت گفته بود: «شما همین‌طور که سراغ ما می‌آیید راهنمایی تان می‌کنیم که به سراغ سازمان دامپزشکی بروید و اطلاعات به روز دریافت کنید و به مردم ارائه دهید.» بعد از آن، رسول دیناروند، دیگر مدیر ارشد وزارت بهداشت هم، سازمان دامپزشکی و وزارت جهاد کشاورزی را مسئول این آلودگی دانست، که در این میان سازمان دامپزشکی موضوع آلودگی مرغ‌ها را رد کرد و وزارت جهاد کشاورزی پاسخی در این رابطه به رسانه‌ها نداد.

بار دیگر یک هشدار دیگر درباره سلامت

دیروز دو مقام ارشد به فاصله دوماه از هشدار رئیس سازمان میادین و تره‌بار شهرداری تهران، درباره آلودگی سبد خوراکی ایرانی‌ها هشدار دادند. رئیس کمیسیون بهداشت و درمان مجلس که پیش از این از آلودگی سبد غذایی صحبت کرده بود، این بار نیز لب به گلایه گشود و نسبت به کاهش سلامت مردم هشدار داد. او این بار با هشدار نسبت به استفاده از سموم کشاورزی در تولید محصولات غذایی، می‌گوید: «کودهای شیمیایی و سمومی که در تولید محصولات کشاورزی به‌کار می‌رود به دلیل ماندگاری بالا از عوامل بروز سرطان بین افراد جامعه است.»

دکتر حسینعلی شهریاری با تاکید بر اینکه سونامی سرطان در سالهای اخیر تنها نتیجه آلودگی هوا نیست، ادامه می‌دهد: «تغذیه نامناسب، چاقی و استفاده از محصولاتی که ماندگاری بالای سموم دارند و باقی‌مانده سموم در آنها زیاد بوده از عواملی است که انواع و اقسام بیماری‌ها را موجب شده است.»هشدار این نماینده مجلس نسبت به کود شیمیایی و سمومی که در تولید محصولات کشاورزی به‌کار می‌رود است که می‌گوید: «این موضوع خود بیماری زا و در مواردی سرطان زاست.» به غیر از رئیس کمیسیون بهداشت و درمان مجلس، روز گذشته دکتر علی‌اکبر سیاری معاون بهداشتی وزارت بهداشت در همایش کشوری تغذیه سالم هم نسبت به آلودگی سبد غذایی مردم هشدار داده و می‌گوید: «غذای مصرفی مردم نباید به مواد آلاینده و سموم آلوده باشد. مطالعه‌ای در زمینه سرب، کادمیوم و نیترات در چهار فصل صورت گرفته است که مشخص می‌کند بدترین فصل مربوط به پاییز بوده است. به‌طوری که 35 تا 41.5 درصد سبزیجات به این سه مواد آلوده بوده‌اند. بدترین مورد نیز مربوط به پیاز بوده که 54 درصد آلودگی داشته و خیار گلخانه‌ای هم 45 درصد آلودگی داشته است.» بر اساس اطلاعات این مدیر ارشد وزارت بهداشت، در فصل پاییز 52 درصد سبزی‌های مصرفی مردم بیش از حد مجاز به سموم آلوده هستند.

سرطان را از مردم بگیریم

واکنش برخی از اعضای کمیسیون بهداشت و درمان هم به لیست بلند بالای موارد آلودگی سبد غذایی جالب است. دکتر عابد فتاحی با گلایه از عدم نظارت دقیق معاونت غذا و داروی وزارت بهداشت، سازمان دامپزشکی و وزارت جهاد کشاورزی بر سبد غذایی و خوراکی مردم می‌گوید: «شما فکر می‌کنید چرا هر روز بر تعداد بیماران قلبی و عروقی، سرطانی‌ها، دیابتی‌ها و... افزوده شود؟ چرا جوان ما در 40سالگی می‌میرد؟ یکی از دلایل مهم‌اش این است که خوراکی که مردم ما می‌خورند سالم نیست و انواع و اقسام آلودگی‌ها را دارد.» این عضو کمیسیون بهداشت و درمان مجلس، ادامه می‌دهد: «گاهی مسئولان آنقدر جدی موضوع آلودگی‌ها را رد می‌کنند که گاهی ما به خودمان هم شک می‌کنیم. برای همین گفتیم شاید خاک برخی مناطق آلوده است که روی محصولات کشاورزی تاثیر می‌گذارد، که به همین دلیل مطالعه‌ای روی خاک‌های مناطقی که در جنگ تحمیلی توسط رژیم عراق با بمب‌های خاصی بمباران شده بود انجام گرفت که در کمال تعجب دیدیم هیچ ایرادی به خاک وارد نیست.» او مسئولان را دعوت به نظارت دقیق بر سبد غذایی مردم می‌کند و ادامه می‌دهد: «سوال من این است که چند درصد از باغات و میوه‌های کشور کنترل می‌شوند؟من به عنوان نماینده مجلس نمی‌توانم کشاورز را متهم کنم. چون کشاورز محصول با کیفیت، شیک و با وزن بالا می‌خواهد و برای تولید این محصول هر کار می‌کند، اما این مسئولان هستند که نباید اجازه بدهد هر چیزی که تولید شد به عنوان خوراک به مردم خورانده شود.

چاره کار چیست؟

دکتر عابد فتاحی چاره کار را تنها یک چیز می‌داند «محقق شدن چشم‌اندازهای سال 1404 در حوزه سلامت» او می‌گوید: «با تحقق این برنامه کنترل دقیقی بر مواد غذایی صورت می‌گیرد و دیگر هیچ فروشگاهی به غیر از فروشگاه‌های مورد تایید حق عرضه مواد غذایی و کشاورزی را نخواهند داشت، ضمن اینکه محصولات ارگانیک کشاورزی نیز به صورت علمی تولید و در اختیار مصرف کنندگان قرار خواهند گرفت.» اما تا تحقق برنامه چشم‌انداز سال 1404 چه باید کرد؟ پاسخ عضو کمیسیون بهداشت و درمان چندان امیدوار کننده نیست: «الان ما وضع خوبی در این زمینه نداریم، ما در حوزه نظارت بر سبد غذایی از خیلی از جهات پایین‌تر از کشوری مانند افغانستان هستیم، الان سمومی که از طریق محصولات غذایی و کشاورزی وارد بدن مردم می‌شود به مراتب بدتر از عوارض آلودگی هوا و سیگار و قلیان است. بخشی از همین سموم باعث رشد بیماری‌های غدد، ناباروری و... شده است، به همین دلیل شخص من معتقدم سبد غذایی ماست که مردم را مریض می‌کند. به همین خاطر تنها کاری که می‌شود کرد این است که صدا و سیما اطلاع‌رسانی کند و درباره خطری که در کمین مردم ما نشسته هشدار دهد. در حوزه سلامت تعارف نداریم. مردم ما به خاطر وطن و دفاع از میهن حاضر هستند جان خود را کف دستشان بگذارند اما در موضوعی که کوتاهی مسئولان هست نباید مردم ما بازیچه تصمیم‌های غلط و عدم نظارت صحیح شوند.»