5. علايم رفتارى
سه شنبه 24 دی 1392 4:48 AM
5. علايم رفتارى
خشم: خشم يکي از هيجانات نيرومندي است که در انسان نهاده شده است، و از سالهاي اوليه رشد بروز مي‌کند و اغلب رفتارهاي پرخاشگرانه را بدنبال دارد. حضرت علي ـ سلام‌الله عليه ـ مي‌فرمايد: شدت خشم و غضب گفتار را دگرگون ، استدلال را مايل و فهم را مشوش مي‌کند.
گاهي خشم بيانگر اضطراب فراوان است.20 بروز اين خشم در رفتار انسان حاکي از ناپايداري هيجاني شديد است، چه زيبا فرموده است حضرت علي ـ سلام‌الله عليه ـ که: خشم و غضب صاحبش را هلاک مي‌کند و زشتي‌هايش را آشکار مي‌سازد.
ـ اختلال توجه: رفتار نامنظم کودک و پرداختن به فعاليت‌هاي متعدد بدون اينکه رغبتي به آنها داشته باشد، بيانگر اضطراب دروني اوست.
ـ تخريب‌گرى: کودک مضطرب از کنترل رفتار خود ناتوان است وممکن است به تخريب‌گري بپردازد.21
در پايان اين فصل به علايم مرگ و لحظات آخر زندگي که در روايات به «سکرات الموت» تعبير شده است، مي‌پردازيم؛ چرا که آن لحظه از لحظات حساس و اضطراب‌زا است. امير مؤمنان علي ـ سلام‌الله عليه ـ آن لحظه را چنين ترسيم مي‌فرمايد:
سکرات مرگ و حسرت از دست دادن آن چه داشتند بر آنها هجوم آورد، در سکرات مرگ اعضاي بدنشان سست گردد و در برابر آن رنگ خود را باختند، سپس کم کم مرگ در آنها نفوذ کرد، بين آنها و زبان‌شان جدايي افکند. او همچنان در ميان خانواده خود با چشم نگاه مي‌کند و با گوش مي‌شنود … گوش و زبانش از کار مي‌افتد به طوري که در ميان خانواده‌اش نمي‌تواند با زبانش سخن بگويد …
با دقت در اين بيان نوراني برخي از علايمي که روان‌شناسان براي اضطراب ذکر کرده‌اند، مي‌توان استخراج کرد. علايمي چون رنگ پريدگى، دشوار بودن سخن گفتن به وضوح از اين بيانات مي‌توان استفاده کرد. در آن لحظه حساس به خداوند متعال پناه مي‌بريم و اميدواريم که اهل بيت ( عليهم السلام) ما را تنها نگذارند. ان شاء الله.
*******************************
20. ميزان الحکمه، ج2، ص231 . الغضب يُردي صاحبه و يبدي معايبه.
21. همان.
