مديريت علوي - ارزشيابى
دوشنبه 23 دی 1392 5:20 AM
ارزشيابى
ارزشيابى شايستگى کارکنان و سنجش عملکرد آنان، يکى از وظايف مديران به ويژه مديران منابع انسانى است. به طور کلى در هر سازمان عده‌اى تعهد بالايى نسبت به سازمان داشته و براى دستيابى به اهداف مؤ سسه از هيچ کوششى فروگذار نمى‌کنند. در مقابل اين‌ها، تعدادى نيز تعهد چندانى در اين زمينه ندارند و تلاش قابل قبولى براى دستيابى به اهداف سازمان از خود نشان نمى‌دهند.
از وظايف مهم يک نظام ادارى مؤثر و کارآمد، تفکيک بين اين دو گروه از کارکنان سازمان است؛ زيرا يکى از عوامل اساسى که انگيزه‌هاى ارزشمندانه را در افراد تحکيم کرده و رشد مى‌دهد، ارزش گذارى کار آنان و رفتار مناسب و معقول با آن‌ها نسبت به عملکرد آنان مى‌باشد.
حضرت على- عليه السلام- در عهدنامه خود به مالک اشتر، وى را به ارزشيابى کارکنان و فرق گذاشتن ميان آنان بر مبناى عملکردشان ترغيب مى‌کند، و عواقب ناخوشايند تفکيک قائل نشدن ميان کارکنان خوب و بد را متذکر شده و مى‌فرمايد:
وَ لَا يَکُونَنَّ الْمُحْسِنُ وَ الْمُسِي ءُ عِنْدَکَ بِمَنْزِلَةٍ سَوَاءٍ فَإِنَّ فِي ذَلِکَ تَزْهِيداً لِأَهْلِ الْإِحْسَانِ فِي الْإِحْسَانِ وَ تَدْرِيباً لِأَهْلِ الْإِسَاءَةِ عَلَى الْإِسَاءَةِ وَ أَلْزِمْ کُلًّا مِنْهُمْ مَا أَلْزَمَ نَفْسَه ؛4
هرگز نبايد افراد نيکوکار در نيکى‌هايشان بى‌رغبت شوند، و بدکاران درعمل بدشان تشويق گردند؛ و هر کدام از اين‌ها را مطابق کارش پاداش بده.
اگر در سازمان، نظام درست و کارآمدى براى ارزشيابى افراد وجود نداشته باشد و يا عملکردها و فعاليت‌ها به صورت صحيح و دقيق ارزشيابى نشوند، کارکنان سازمان انگيزه‌اى براى تلاش و کوشش براي دستيابى به اهداف سازمان نخواهند داشت؛ در نتيجه سازمان از دستيابى به اهداف و انجام دادن مأموريت‌هاى خود باز خواهد ماند. البته وجود هر نوع نظام ارزشيابى نمى‌تواند براى سازمان مناسب باشد؛ بلکه مطلوب و مناسب نبودن سيستم ارزشيابى نيز مشکلاتى براى سازمان به وجود خواهد آورد؛ به طورى که اگر مشکلات آن، بيش‌تر از فقدان ارزشيابى نباشد، کمتر از آن نخواهد بود؛ بنابراين، نظام ارزشيابى براى اثر‌بخش بودن، بايد داراى ويژگى‌هايى باشد. در نگاه حضرت على،- عليه السلام- برخى از ويژگى‌هاى نظام مطلوب براى ارزشيابى کارکنان را مى‌توان اين موارد دانست: ارزشيابى دقيق و عادلانه باشد؛ تلاش و کوشش هر فرد، به همان مقدار که هستمحاسبه شود، نه کمتر و نه بيش‌تر؛ سعى و اهتمام افراد به يکديگر نسبت داده نشود؛ ارزشيابى، فراگير و شامل همه اعضاى سازمان باشد؛ در ارزشيابى، هم نقاط قوت آنان مورد نظر باشد و هم نقاط ضعف؛ و سرانجام اين‌که شخصيت افراد بر ارزشيابى آنان تأثير نگذارد، بلکه عملکرد واقعى هر شخص ملاک اصلى ارزشيابى باشد.
وَ لَا يَدْعُوَنَّکَ شَرَفُ امْرِئٍ إِلَى أَنْ تُعْظِمَ مِنْ بَلَائِهِ مَا کَانَ صَغِيراً وَ لَا ضَعَةُ امْرِئٍ إِلَى أَنْ تَسْتَصْغِرَ مِنْ بَلَائِهِ مَا کَانَ عَظِيما؛5
همانا شرافت و آبروى کسى باعث نشود کار کوچک و کم‌ارزش او را بزرگ و پرارزش بشمارى و حقارت و کوچکى کسى موجب نگردد خدمت پرارج او را کوچک به حساب آورى.
-----------------
4. نهج البلاغه، نامه 53.
5. همان.
