متن نشریه (دو ماهنامه) خلق - شماره دوم

رحلت
سرانجام عارف کامل مرحوم ميرزا جواد آقا ملکي تبريزي پس از عمري خدمت به شرع مطهّر و پرتو افشاني در حوزه‌هاي علميه نجف، تبريز و قم و تربيت شاگرداني صاحب کمال و تاليف کتبي گران‌سنگ چون اسرار الصلواة، رساله لقاء الله و المراقبات و رسيدن به آرزوي ديرينه خود که فتح قله معرفت و توحيد بوده در يازدهم ذي الحجه 1343 قمري مصادف با عيد قربان در حدود سن 65 سالگي در شهر مقدس قم طومار هستي را درهم پيچيد و وظيفه خود در غوغاي طبيعت را به سلامت به انجام رساند. پس از غسل و نماز، پيکر پاکش تا قبرستان شيخان قم تشييع شد و در همان مکان مقدس به خاک سپرده شد.4
دستور العملي که سالک رباني حاج ميرزا جواد آقا ملکي تبريزي به جناب آيت اللهحاج شيخ محمد حسين کمپاني (رضوان الله تعالي عليهما) ارسال داشت.
بسم الله الرحمن الرحيم
فدايت شوم....
در باب اعراض از جدّ و جهد رسميّات و عدم وصول به واقعيات که مرقوم شده و از اين مفلس استعلام مقدمه موصوله فرموده‌ايد بي رسميت بنده حقيقت آنچه که براي سير اين عوالم ياد گرفته و بعضي نتايجش را مفصلاً در خدمت شريف ابتداء خود صحبت کرده‌ام و از کثرت شوق آنکه با رفقا در همه عوالم همرنگ بشوم، اُس و مخّ آنچه از لوازم اين سير مي‌دانستم بي‌مضايقه عرضه داشتم. حالا هم اجمال آن را به طريقه‌اي که ياد گرفته‌ام مجدّداً اظهار مي‌دارم:
طريق مطلوب را براي راه معرفت نفس گفتند: چون نفس انساني تا از عالم مثال خود نگذشته به عالم عقلي نخواهد رسيد، و تا به عالم عقلي نرسيده حقيقت معرفت حاصل نبوده و به مطلوب نخواهد رسيد لذا به جهت اتمام اين مقصود مرحوم مغفور (جزاه الله عنّا خير جزاء المعلمين) مي‌فرمودند که:
بايد انسان يک مقدار زياده بر معمول تقليل غذا و استراحت بکند تا جنبه حيوانيت کمتر، و روحانيت قوت بگيرد؛ و ميزان آن را هم چنين مي فرمود: که اولا انسان روز و شب زياده از دو مرتبه غذا نخورد حتي تنقّل ما بين الغذائين نکند. ثانياً هر وقت غذا مي‌خورد بايد مثلا يک ساعت بعد از گرسنگي بخورد، و آنقدر بخورد که تمام سير نشود. اين در کمّ غذا؛ و اما کيفش بايد غير از آداب معروفه، گوشت زياد نخورد، به اين معنا که شب و روز هر دو نخورد، و در هر هفته دو سه دفعه هر دو را يعني هم روز و هم شب را ترک کند؛ و يکي هم اگر بتواند للتکيّف نخورد، و لا محاله آجيل خور نباشد اگر احياناً وقتي نفسش زياد مطالبه آجيل کرد استخاره کند. و اگر بتواند روزه‌هاي سه روز هر ماه را ترک نکند.
و اما تقليل خواب مي فرمودند:
شبانه روز شش ساعت بخوابد. و البته در حفظ لسان و مجانبت اهل غفلت اهتمام زياد نمايد. اينها در تقليل حيوانيت کفايت ميکند. و اما تقويت روحانيت:
اولاً دائماً بايد همّ و حزن قلبي به جهت عدم وصول به مطلوب داشته باشد.
ثانياً تا مي‌تواند ذکر و فکر را ترک نکند که اين دو جناح سير آسمان معرفت است.
در ذکر عمده سفارش اذکار صبح و شام اهمّ آن که در اخبار وارد شده. و اهمّ تعقيبات، صلوات و عمده ترين ذکر، وقت خواب که در اخبار مأثور است، لاسيّما متطهراً در حال ذکر به خواب رود.
و شب خيزي مي‌فرمود:
زمستان‌ها سه ساعت، تابستان‌ها يک ساعت و نيم. و مي‌فرمودند: که من در سجده ذکر يونسيه - يعني در مداومت آن که شبانه روزي ترک نشود، هر چه زيادتر توانست کردن اثرش زيادتر، اقل اقل آن چهارصد مرتبه است - خيلي اثرها ديده‌ام خودم هم تجربه کرده‌ام چند نفر هم مدعي تجربه‌اند.
يکي هم قرآن که خوانده مي شود به قصد هديه حضرت ختمي مرتبت - صلي الله عليه و آله - خوانده شود.
و اما فکر براي مبتدي مي‌فرمودند: در مرگ فکر بکن تا آن وقتي که از حالش مي‌فهميدند که از مداومت اين مراتب گيج شده في الجمله استعدادي پيدا کرده آن وقت به عالم خيالش ملتفت مي‌کردند يا آنکه خود ملتفت مي‌شد چند روزي همه روز و شب فکر در اين مي‌کند که بفهمد که هر چه خيال مي‌کند و مي‌بيند خودش است و از خودش خارج نيست. اگر اين را ملکه مي‌کرد خودش را در عالم مثال مي‌ديد يعني حقيقت عالم مثالش را مي فهميد و اين معني را ملکه مي‌کرد. آن وقت مي‌فرمودند که بايد فکر را تغيير داد و همه صورت‌ها و موهومات را محو کرد و فکر در عدم کرد، و اگر انسان اين را ملکه نمايد لابدّ تجلي سلطان معرفت خواهد شد. يعني تجلي حقيقت خود را به نورانيت و بي‌صورت و حدّ با کمال بهاء فائز آيد، و اگر در حال جذبه ببيند بهتر است بعد از آن که راه ترقيات عوالم عاليه را پيدا کرد هر قدر سير بکند اثرش را حاضر خواهد يافت.
به جهت ترتيب اين عوالم که بايد انسان از اين عوالم طبيعت، اول ترقي به عالم مثال نمايد، بعد به عالم ارواح و انوار حقيقيه البته براهين علميه را خودتان احضر هستيد. عجب است که تصريحي به اين مراتب در سجده دعاي شب نيمه شعبان که اوان وصول مراسله است شده است که مي‌فرمايد: «سجد لک سوادي و خيالي و بياضي» اصل معرفت آن وقت است که هر سه فاني بشود که حقيقت سجده عبارت از فناء است که عند الفناء عن النفس بمراتبها يحصل البقاء بالله - رزقنا الله و جميع اخواننا بمحمد و آله الطاهرين.
باري بنده في الجمله از عوالم دعا گويي اخوان الحمدلله بي بهره نيستم و دعاي وجود شريف و جمعي از اخوان را براي خود ورد شبانه قرار داده‌ام....
حدّ تکميل فکر عالم مثال که بعد از آن وقت محو صورت است آن است که يا بايد خود به خود ملتفت شده عيناًً حقيقت مطلب را ببيند، يا آن قدر فکر بکند که از علميّت گذشته عيان بشود آن وقت محو موهومات کرده و در عدم فکر بکند تا از طرف حقيقتِ خودش، تجلي بکند

----------------------------------------

4 . آثار الحجّه، ج1، ص 26؛ در آسمان معرفت، ص 122؛ شيخ مناجاتيان، ص 123.