هفته نوزدهم:...( " دوری از اسراف ")...

فرق اسراف و تبذیر

اسراف به معنای تجاوز نمودن از حد اعتدال و میانه روی است اما تبذیر عبارت از بی جهت مصرف کردن چیزی است که موجب اتلاف آن شود به عبارت دیگر تبذیر ریخت و پاش نمودن را گویند. مثل اینکه یک نفر برای دو نفر مهمان غذای ده نفر را آماده کند.[۱]
علامت های اسراف کار

در حدیثی از امیرالمومنین علیه السلام آمده است :

    لِلْمُسْرِفِ ثَلَاثُ عَلَامَاتٍ يَأْكُلُ مَا لَيْسَ لَهُ وَ يَشْتَرِي مَا لَيْسَ لَهُ وَ يَلْبَسُ مَا لَيْسَ لَهُ

    علامت اسراف كننده سه تا است؛ می خورد ان چیزی را که مال او نیست، می خرد آن چیزی را که مال او نیست و می پوشد آن چیزی را که مال او نیست. (من لايحضره الفقيه، ج3، ص167)

حكم اسراف در قرآن و روایات

مطابق با قرآن و روایات اسراف حرام و از گناهان کبیره است.
در قرآن

«وَكُلُوا واشْرَبُوا ولاتُسْرِفُوا إِنَّهُ لايُحِبُّ الْمُسْرِفين»؛ قرآن كريم می فرمايد: بخوريد و بياشاميد واسراف نكنيد البته كه خداوند اسراف كنندگان را دوست ندارد. (سوره اعراف، آيه 31)

«وَلاتُسْرِفُوا إِنَّهُ لايُحِبُّ الْمُسْرِفين»؛ اسراف نكنيد كه خداوند اسراف كنندگان را دوست ندارد. (سوره انعام، آيه 141)

«وَ أَنَّ الْمُسْرِفينَ هُمْ أَصْحابُ النَّارِ»؛ اسراف كنندگان اهل آتشند. (سوره غافر، آيه 43)
در روایات

عَنْ جَعْفَرِ بْنِ مُحَمَّدٍ عليه السلام فِي حَدِيثِ شَرَائِعِ الدِّينِ قَالَ وَالْكَبَائِرُ مُحَرَّمَةٌ وَهِی... وَالْإِسْرَافُ وَالتَّبْذِيرُ

امام صادق عليه السلام فرمود: اسراف و تبذير، از گناهان كبيره است. (وسائل الشيعة، ج15، ص331)

محبوبيت ميانه روی و مبغوض بودن اسراف نزد خدا و بيان بعضی مصاديق آن:

عَنْ أَبِي عَبْدِاللَّهِ عليه السلام قَالَ إِنَّ الْقَصْدَ أَمْرٌ يُحِبُّهُ اللَّهُ عَزَّوَجَلَّ و َإِنَّ السَّرَفَ أَمْرٌ يُبْغِضُهُ اللَّهُ حَتَّی طَرْحَكَ النَّوَاةَ فَإِنَّهَا تَصْلُحُ لِلشَّيْءِ وَ حَتَّی صَبَّكَ فَضْلَ شَرَابِكَ؛ امام صادق عليه السلام فرمود: قصد (يعنی ميانه روی درهمه امور حلال وترك كارهای حرام) چيزی است كه خـداوند عزوجل، آن را دوست دارد و اسراف و زياده روی، كاری است كه خداوند آن را دوست ندارد، حتی هسته خرما را اگر فايده ای داشته باشد نبايد دور انداخت و باقيمانده آبی را كه می نوشيم نبايد دور بريزيم. (كافی، ج4، ص52)
اقسام اسراف

سه قسم اسراف است كه حرام است، يكی ضايع كردن مال است: عَنْ أَبِي الْحَسَنِ عليه السلام قَالَ سَمِعْتُهُ يَقُولُ إِنَّ اللَّهَ عَزَّوَجَلَّ يُبْغِضُ الْقِيلَ و َالْقَالَ وَ إِضَاعَةَ الْمَالِ وَ كَثْرَةَ السُّؤَالِ؛ امام رضا عليه السلام فرمودند: خداوند، پر حرفی و ضايع كردن مال و ازديگران چيز خواستن را دوست ندارد. (كافی، ج5، ص301)

قسم ديگر اسراف: مصرف چيزی كه برای بدن ما ضرردارد: عَنْ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ عليه السلام إِنَّمَا الْإِسْرَافُ فِيمَا أَفْسَدَ الْمَالَ وَ أَضَرَّ بِالْبَدَن؛ امام صادق عليه السلام فرمودند: ضرر به مال يا بدن زدن، اسراف است. (كافي، ج4، ص53)

قسم ديگر اسراف: يكی ديگر از موارد اسراف، صرف كردن مال در محرمات و كار حرام مثلا در قمار بازی و در هر كار حرام ديگر.
حد اسراف و اقتار

امام صادق عليه السلام فرمودند: اسراف، جائی است كه مال را فاسد كند يا به بدن ضرر بزند. راوی پرسيد: اقتار چيست؟ فرمود: خوردن نان و نمك در حالي كه قدرت بيش از آن را داشته باشی. پرسيد: قصد و ميانه روی چيست؟ فرمود: نان و گوشت و شير و سركه و روغن (حيوانی) هر وقت يكی از آن ها را (و همه آن ها را يكجا استفاده نكند كه مضر بدن و اسراف است). (كافي، ج4، ص53)

امام صادق عليه السلام فرمودند: كم خوری از عفاف وپاكی است و پرخوری از اسراف است. (مستدرك الوسائل، ج16، ص213)

امام صادق علیه اسلام: از نافرمانی خدا بپرهيز و اسراف (زياده روی) نكن و تقتير (تنگدستی) هم نكن و حد وسط را رعايت كن بعد فرمود تبذير از اسراف است كه خداوند از آن نهی كرده است. (كافي، ج3، ص501)

امام صادق عليه السلام فرمود: چيزی كه برای بدن مفيد است، اسراف نيست