هفته نوزدهم:...( " دوری از اسراف ")...

ترجمه‌ی آیه:

     (بخورید و بیاشامید و اسراف نکیند)

تفسیر:

     اگرچه خداوند رازق در این آیه‌ی شریفه به صورت مطلق و فراگیر، خوردن و آشامیدن را مجاز اعلـام می‌نماید و می‌فرماید: (بخورید و بیاشامید) ولی با توجّه به آیات دیگر، دانسته می‌شود، مقصود خدای تعالی خوردن و آشامیدن از خوردنی‌های پاکیزه و حلـال است،[2] نه هر چیزی که قابل خوردن باشد.

        در ادامه، خدای تعالی می‌فرماید: (اسراف و زیاده‌روی نکنید. همان خود اسراف کنندگان را دوست ندارد[3]).

     حرمت اسراف و زیاده‌روی، محدود به خوردن و آشامیدن نمی‌شود[4] و این آیه‌ی شریفه، اسراف و زیاده‌روی را در هر کاری مورد مذمّت قرار می‌دهد. بنابر این، با نهی مستقیم از اسراف، همه را به اعتدال و میانه روی در مصرف هر نعمتی دعوت میکند.

     اسراف و زیاده‌روی، علـاوه بر اینکه باعث از بین رفتن نعمت‌هـای الهی و سرمایه بشری می‌گردد و عده‌ای از اعضای جامعه‌ی بشری را از آن محروم می‌نماید، وقت صاحبان نعمت را نیز در تحصیل سرمایه‌ی جایگزین هدر می‌دهد.

      یکی از مصادیق اسراف، پرخوری است. زیاده‌روی در خوردن و آشامیدن، غیر از دست رفتن مال و ثروت و محروم ساختن نیازمندان، ضرر دیگری نیز دارد و آن آسیب رساندن به سلـامتی و تندرستی است.

     اگر چه امروزه علم پزشکی پس از قرن‌ها به این نتیجه رسیده است که رمز سلـامتی، اعتدال در خوردن و آشامیدن است ولی کتاب آسمانی قرآن، این مطلب را با همین فرمان کوتاه اعلـام کرده بود.

      از تفسیر مجمع البیان نقل است كه‌هـارون الرشید طبیبى مسیحى داشت كه مهارت او در طبّ معروف بود. روزى این طبیب به یكى از دانشمندان اسلـامى گفت: من در كتاب آسمانى شما چیزى از طبّ نمی‌یابم، در حالى كه دانش مفید بر دو گونه است: علم ادیان و علم ابدان، او در پاسخش چنین گفت: خداوند همه دستورات طبّى را در نصف آیه از كتاب خویش آورده است: (كُلُوا وَ اشرَبُوا وَ لـا تُسرِفُوا) و پیامبر ما نیز طبّ را در این دستور خویش خلـاصه كرده است: (المِعدةُ بَیتُ الـاَدواءِ وَ الحَمِیَّةُ رَأسُ كُلِّ دَواءٍ وَ اَعطِ كُلَّ بَدَنٍ ما عَوَّدتَهُ)‏ یعنی: "معده، خانه‌ی همه‌ی بیماری‌ها است، و امساك سرآمد همه‌ی داروها است و آنچه بدنت را عادت داده‏اى (از عادات صحیح و مناسب) آن را از او دریغ مدار". طبیب مسیحى هنگامى كه این سخن را شنید، گفت: (ما تَرَكَ كتابُكُم وَ لـا نَبِیُّكُم لِجالِینُوس طِبًّا). یعنی: "قرآن شما و پیامبرتان براى جالینوس (طبیب معروف) طبّى باقى نگذارده است".