مبحث سی و دوّم طرح صالحین: حجاب

حجاب در قرآن
1 ـ (قل للمؤمنين يغضّوا من ابصارهم و يحفظوا فروجهم ذلك ازكى لهم ان الله خبير بمايصنعون;1 به مردان مؤمن بگو: چشمانشان را (از نگاه به نامحرمان) فرو گيرند و كانون عفت خويش را حفاظت نمايند. اين عمل براى آنها پاكيزه تر است. تحقيقاً خداوند به آنچه انجام مى دهيد، آگاه است.
انسان، مقدس تر و پاك تر از اين است كه درباره شرمگاه ها بينديشد، چرا كه نگاه به موضع حرام، باعث تفكر مى شود. بر اين اساس، بعضى معتقدند مراد از اين فراز آيه (يغضوا من ابصارهم و يحفظوا فروجهم)، ستر عورت است; يعنى بر مرد و زن واجب است عورت خود را از يكديگر بپوشانند، اما ما تقريباً جزم داريم كه (يغضوا من ابصارهم) اختصاص به نظر به عورت ندارد، بلكه شايد بيشتر اختصاص به نظر به غير عورت داشته باشد; بنابر اين ممكن است مقصود آيه، حفظ شرمگاه ها و نگاه به آنها هر دو مورد توجه باشد.2 چون چشم چرانى و نگاه به نامحرمان از آفات مهم ايمان است و غالباً مردان گرفتارآن هستند و زنان نيز تشويق مى شوند.
در ادامه آيه، به ضرورت حجاب زن پرداخته و مى فرمايد: (و قل للمؤمنات يغضضن من ابصارهن ّ و يحفظن فروجهن و لا يبدين زينتهن ّ الا ما ظهر منها و ليضربن بخمرهن ّعلى جيوبهن و لا يبدين زينتهن ّ الا لبعولتهن ّ… ;3 به بانوان با ايمان بگو: چشمهاى خود را از نگاه به اجنبى فرو پوشند و دامن خويش را (از آلودگى) پاك نگه دارند وزينت و جمال خود را جز آنچه كه به طور طبيعى نمايان است، از نامحرمان بپوشانند. ومقنعه و روسرى خويش را بر روى سينه ها افكنند و زينت و مواضع زيبايى ها را جز براىشوهران خود نمايان نسازند و…. )
مطابق آيه، زن نبايد زينت خود را ظاهر سازد، مگر در دو مورد: يك استثنا در مورد خودزينت است، يعنى مگر بعضى از زينت ها و به تعبير قرآن، زينت ظاهر، و استثناى دوم درمورد افراد است; يعنى و مگر براى بعضى از طبقات كه غير شوهر او هستند; مانند پدرپسر، برادرزادگان، خواهرزادگان، فرزندان شوهر و چند طبقه ديگر. 4
2 ـ (يا ايّها النبى قل لازواجك و بناتك و نساء المؤمنين يدنين عليهن ّ من جلابيبهن ذلك ادنى ان يعرفن فلا يؤذين;5و6 اى پيامبر! به همسران و دخترانت و زن هاى مؤمنان بگو كه چادر خويش را بر خود فرو پوشند. اين كمترين چيزى است تا به عفت شناخته شوند و از تعرض و آزار افراد هوسران محفوظ بمانند.

-----------------------------------------

1ـ نور (24)آيه 30
2ـ مرتضى مطهرى، آشنايى با قرآن، ج 4، ص 82 ـ 84، با تلخيص.
3ـ همان، آيه 31.
4ـ مرتضى مطهرى، همان، ص 90.
5ـ جلباب، پيراهن يا جامه گشاد شبيه چادر و عباى عربى را گويند; المنجد، مادهجلباب.
6ـ احزاب (33) آيه 59.