آیا پول کنار گذاشته شده برای صدقه را میتوان جابجا کرد؟

نظر اسلام درباره وام و قرض‏ الحسنه چیست؟

اولًا: اسلام، وام و قرض دادن به دیگران را وام و قرض‏ دادن به خدا مى‏داند و براى آن پاداشى چند برابر قرار داده است. «من ذا الذى یقرض اللّه قرضاً حسناً فیضاعفه له أضعافاً كثیرةً و اللّه یقبض و یبسط» (بقره، 245)

ثانیاً: در تفاسیر براى قرض الحسنه شروطى بیان شده است، از جمله:

1. از مال حلال باشد.2. سالم باشد.3. براى مصرف ضرورى باشد.4. بى‏منّت باشد.5. بى‏ریا باشد.6. مخفیانه باشد.7. با عشق و ایثار پرداخت شود.8. سریع پرداخت شود.9. قرض دهنده خداوند را بر این توفیق شكرگزار باشد.10. آبروى گیرنده حفظ شود.

رسیدن انسان به درجات بالاى معنوى، شرایطى دارد كه یكى از آنها انفاق كردن از اموالى است كه مورد علاقه انسان است. علاقه انسان به خداوند آن گاه روشن مى شود كه، ثروتى را كه مورد علاقه شدید اوست در راه خدا انفاق كندانتخاب بهترین چیزها براى صدقهرسیدن انسان به درجات بالاى معنوى، شرایطى دارد كه یكى از آنها انفاق كردن از اموالى است كه مورد علاقه انسان است. علاقه انسان به خداوند آن گاه روشن مى شود كه، ثروتى را كه مورد علاقه شدید اوست در راه خدا انفاق كند. خداوند متعال در آغاز جزء چهارم قرآن مى فرماید: (لَن تَنَالُوا البِّرَّ حَتَّى تُنْفِقُوا مِمَّا تُحِبُّونَ وَمَا تُنفِقُوا مِن شَیْء فَإِنَّ اللهَ بِهِ عَلِیمٌ); هرگز به نیكوكارى نمى رسید، مگر اینكه آنچه را كه دوست دارید انفاق كنید و آنچه انفاق مى كنید خداوند از آن با خبر است. (آل عمران (3)، آیه 92)

صاحب مجمع البیان در ذیل آیه شریفه این جریان را بیان كرده است:

هنگامى كه آیه مذكور نازل شده، یكى از یاران پیامبر(صلى الله علیه وآله) به نام ابوطلحه انصارى، باغ بسیار زیبایى در مدینه داشت و این باغ را در میان بستگان خود تقسیم كرد و پیامبر(صلى الله علیه وآله)درباره او فرمود: آفرین بر تو، آفرین بر تو، این ثروتى است كه براى تو سودمند خواهد بود.

صدقه باید از مال حلال باشدخداوند سبحان در سوره بقره مى فرماید: (یَا أَیُّهَا الَّذِینَ آمَنُوا أَنْفِقُوا مِن طَیِّبَاتِ مَا كَسَبْتُمْ وَمِمَّا أَخْرَجْنَا لَكُم مِنَ الاَْرْضِ وَلاَ تَیَمَّمُوا الْخَبِیثَ مِنْهُ تُنْفِقُونَ); اى كسانى كه ایمان آورده اید، از اموال پاكیزه خود كه به دست آورده اید و از آنچه از زمین براى شما رویاندیم، انفاق كنید و به سراغ قسمت هاى ناپاك آن نروید تا از آن انفاق كنید. (بقره (2)، آیه 267)

در تفسیر مجمع البیان در شأن نزول آیه شریفه چنین آمده است:

از امام صادق (علیه السلام) نقل شده است كه این آیه درباره جمعى نازل شد كه ثروت هایى از طریق رباخوارى در زمان جاهلیت جمع آورى كرده بودند، و از آن در راه خدا انفاق مى كردند. خداوند آنها را از این كار نهى كرد و دستور داد از اموال پاك و حلال انفاق كنند.

امام باقر (علیه السلام) فرمودند: زكات، صدقه، حج و عمره از مال حرام قبول نمى شود. (سفینة البحار، ج 2، ص 24)

در این قسمت این نوشتار را با دو پرسش و پاسخ در این مورد ادامه می دهیم:

آیة الله مکارم شیرازی(دام ظله):سوال: عموماً در منازل پول خرد به عنوان صدقه کنار گذاشته می شود. گروهی بیان می دارند که حتماً باید این پول خرد صدقه داده شود و حق عوض کردن پول را نداریم و در صورتی که پول جابجا شود مشکل دارد. آیا این مسأله صحیح می باشد؟

جواب: تعویض صدقات با پول دیگر در صورتی که کسری در آن نشود اشکالی ندارد.

آیة الله خامنه ای (دام ظله):سوال: وظیفه انسان در برابر گدایانى که در برابر دیگران دست دراز مى‏کنند و زندگى خود را با گدایى اداره مى‏نمایند چیست؟ آیا کمک به آنان جایز است؟

جواب: سعى کنید صدقات را به فقرایى که متدیّن و عفیف هستند بدهید.

منابع:

کتاب رمضان ماه خدا ـ زین العابدین احمدی، حسنعلی احمدی

سایت شیعه سرچ

پرسش و پاسخهاى قرآنى(ج‏1)، محسن قرائتی

پایگاه اطلاع رسانی مراجع عظام: خامنه ای و مکارم شیرازی(دام ظلهم)